Zwangerschapsblues: wat zijn ze en hoe te behandelen?

De "zwangerschapsblues" is voor veel moeders een onbekend fenomeen. Het wordt soms verward met post-partumdepressie, maar ze zijn niet hetzelfde.

Beoordeeld en goedgekeurd door de psycholoog Elena Sanz.

Geschreven door Edith Sánchez

Laatste update: 11 mei, 2023

Zwangerschapsblues, ook wel babyblues en postpartum blues, is een verschijnsel dat vooral voorkomt bij nieuwe moeders. Het bestaat uit een psychologische episode van verdriet en een gevoel van overweldigd zijn. Het is van korte duur, maar als het niet wordt aangepakt, kan het leiden tot een post-partumdepressie.

Het krijgen van een kind is een ervaring die veel aanpassing vergt. Er zijn veranderingen in alle aspecten van het leven, te beginnen met iemands fysieke verschijning.

Naar schatting ervaart tot 80% van de moeders de zwangerschapsblues. De episode begint meestal tussen de derde en vijfde dag na de bevalling. Het duurt een paar uur tot een paar weken.

Wat zijn de zwangerschapsblues?

De zwangerschapsblues is een emotionele toestand die optreedt na de bevalling, als gevolg van de hormonale en psychologische veranderingen die in deze fase optreden.

Vrouwen beschrijven het als “een achtbaan van emoties”. Hoewel er blijdschap is omdat je bevallen bent, is er ook het gevoel dat alles erg overweldigend is en dat “de wereld op je afkomt”.

Vanuit klinisch oogpunt, zwangerschapsblues een aandoening die geen behandeling behoeft. Het is een normale reactie op de aanpassingsuitdagingen van het krijgen van een kind (Spaanse link). Het moet echter in de gaten worden gehouden om te voorkomen dat het zich ontwikkelt tot een postpartum depressie.

Het belangrijkste verschil tussen zwangerschapsblues en postpartum depressie is dat zwangerschapsblues van voorbijgaande aard is en de moeder niet onbekwaam maakt. Bij een depressie daarentegen zijn de symptomen intens en hebben ze de neiging te verergeren, waardoor professionele hulp nodig is.

Symptomen

De zwangerschapsblues begint meestal met een gevoel van melancholie en verdriet, dat vaak leidt tot huilbuien. Er is ook sprake van prikkelbaarheid en stemmingswisselingen zonder goede reden.

De moeder kan het gevoel hebben dat ze niet in staat is om voldoende voor haar baby te zorgen of dat ze niet de kracht zal hebben om alles wat in het verschiet ligt aan te kunnen. Dit gaat vaak gepaard met symptomen als de volgende:

• Angst
• Een verlangen om weg te lopen
• Verlies van eetlust
• Extreme vermoeidheid
• Angst en bezorgdheid
• Slapeloosheid of problemen met goed slapen
• Ontevredenheid met zichzelf en onzekerheid

Geschat wordt dat 10-15% van de moeders die de zwangerschapsblues ervaren een postnatale depressie ontwikkelen. Dit is meestal wanneer de symptomen zeer intens zijn of langer dan 3 weken na de geboorte aanhouden.
Oorzaken
De wetenschap kent de precieze oorzaken van de zwangerschapsblues niet, maar het is duidelijk dat hormonen een zeer belangrijke rol spelen bij deze aandoening. Er zijn grote veranderingen tijdens de zwangerschap, maar ook tijdens de geboorte en na de bevalling.

Na de geboorte is er een plotselinge daling van het oestrogeen- en progesterongehalte. Ook zijn er veranderingen in prolactine en serotonine. Men denkt dat dit een rol speelt bij het verschijnsel, maar er is onvoldoende bewijs om dit te bevestigen.

Zwangerschapsblues lijkt ook beïnvloed te worden door de hoge eisen tijdens de onmiddellijke postpartumperiode. Er zijn veranderingen op individueel, koppel- en sociaal niveau. Dit alles is overweldigend, vooral voor minder flexibele mensen.

Anderzijds kan er een groot contrast zijn tussen verwachtingen en werkelijkheid. Er bestaan veel mythen rond het moederschap. Het wordt vaak geïdealiseerd en de moeder voelt zich vaak onder druk gezet om zich op een bepaalde manier te voelen.

Hoe ermee om te gaan?

De beste manier om met de zwangerschapsblues om te gaan is realistische verwachtingen te hebben voor de periode na de bevalling. Ja, het is prachtig om een nieuw leven gebaard te hebben, maar het is ook erg veeleisend en het kost tijd om je te verbinden met de baby en de nieuwe situatie.

De moeder heeft het recht om bij deze ervaring wat andere gevoelens te ervaren. Het is belangrijk om jezelf toestemming te geven om iets te voelen dat voor anderen misschien ongepast lijkt.

Steun en begrip van je partner is essentieel. Het helpt ook om de volgende richtlijnen te overwegen:

• Begrijp dat het iets tijdelijks is. Soms lijkt het alsof dat niet zo is, maar dat is het wel. Deze gevoelens zullen verdwijnen.
• Rust zoveel mogelijk uit. Goede rust helpt om zo goed mogelijk met deze episodes om te gaan.
• Bouw routines op. Routines helpen de hormoonspiegels te normaliseren. Ze geven je ook een gevoel van meer controle.
• Vraag om hulp. Vrienden kunnen erg behulpzaam zijn tijdens de zwangerschapsblues, evenals familie en geliefden.
• Deel ervaringen met andere moeders. Dit is een uitstekende manier om veel aspecten van het moederschap te demystificeren.
• Eis niet te veel van jezelf. Dit is niet de tijd om perfectionistisch te zijn en te proberen alles op rolletjes te laten lopen. Het is beter om je te ontspannen en flexibel te zijn.
• Sta jezelf wat grillen toe. Kleine traktaties, zoals een heerlijke maaltijd, een film kijken, of een wandeling maken, zijn een geweldige manier om over de negatieve emoties heen te komen.

Besteed aandacht aan de “zwangerschapsblues”

Helaas is de zwangerschapsblues onopgemerkt door je omgeving. Het is heel gebruikelijk dat deze episodes in stilte worden beleefd, zelfs met enige kritiek of afkeuring.

Het is heel belangrijk dat moeders zich bewust zijn van de symptomen van de zwangerschapsblues en leren herkennen wanneer ze normaal zijn en wanneer ze tekenen van een postnatale depressie kunnen zijn. Counseling is altijd een optie.