Wishful thinking: wat is het en wat zijn de gevolgen?

Wishful thinking leidt ertoe dat we meningen en beslissingen nemen op basis van onze verlangens in plaats van op bewijs. Ontdek in dit artikel hoe het ons beïnvloedt en gezondere alternatieven.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Elena Sanz.

Laatste update: 30 november, 2023

We willen allemaal denken dat onze meningen gebaseerd zijn op logische criteria en dat we realistisch en rationeel zijn bij het nemen van beslissingen. Maar de waarheid is dat we bevooroordeeld zijn en vaak vervallen in zogenaamd wishful thinking.

Dit maakt zich van ons meester als we ons vastklampen aan de mogelijkheid die ons het meest bevalt, die ons het beste uitkomt, en we zetten realisme en bewijs opzij. Geloven dat onze verlangens mogelijk zijn, dat de werkelijkheid voldoet aan onze verwachtingen, voelt goed. Het kan echter onaangename gevolgen hebben.

Wat is wishful thinking?

Wishful thinking is denken op basis van emoties, verlangen en illusie in plaats van bewijs. Je zou verwachten dat we, wanneer we een mening vormen, dat doen op basis van feiten en degelijke argumenten. En dat we, wanneer we een beslissing nemen, in staat zouden zijn de verschillende mogelijkheden te analyseren en realistisch op te lossen.

Maar wanneer het wishful thinking begint, gebeurt dat niet. Integendeel, we houden vast aan dat idee dat ons bevalt, aan die mogelijkheid die ons een goed gevoel geeft. We sluiten ons af voor elk tegengesteld bewijs.

Een actieve verbeelding

Verbeelding is het menselijk vermogen om mentale scenario’s te creëren bij gebrek aan concrete feiten om ze te ondersteunen. In onze interne wereld kunnen we allerlei beelden genereren en we kunnen verschillende perspectieven en oplossingen van een situatie doorlopen.

Wanneer we onderhevig zijn aan Wishful thinking , herscheppen we situaties die aan onze verwachtingen voldoen en laten we alle andere die dat niet doen links liggen. We hechten alleen waarde aan de opties die een positieve uitkomst zouden opleveren.

Emotie

In plaats van je te wenden tot rationaliteit, is het denkproces in dit geval gebaseerd op emotie. Wat zou me een goed gevoel geven? Dan is dat wat echt is, dat is wat de moeite waard is en al het andere heeft geen plaats in mijn gedachten.

Verlangen

Deze cognitieve vooringenomenheid verschijnt wanneer we verlangen centraal stellen in het denkproces. Ik heb een vooraf gesteld doel en ik kneed mijn overtuigingen, meningen en beslissingen om daar bij aan te sluiten; zelfs als het bewijs ertegen is. Kortom, ik denk dat iets waar is, alleen maar omdat ik het verlang.

Hoe beïnvloedt Wishful thinking ons?

De waarheid is dat denken, meningen en beslissingen nemen op basis van onze emoties en verlangens niet altijd negatief is. Er zijn bepaalde omstandigheden waarin het in ons voordeel kan zijn.

Als we bijvoorbeeld positief denken over een kind (bijvoorbeeld dat hij heel intelligent is), zullen we hem waarschijnlijk de juiste stimulans en mogelijkheden bieden om zijn intellect verder te ontwikkelen en onze aanvankelijke waarneming te vervullen. Dit is het zogenaamde Pygmalion-effect.

Hetzelfde kan gebeuren in onze relatie als echtpaar. Men heeft gezien (Engelse link) dat, als we ervoor kiezen het beste van onze partner te verwachten, het mogelijk is dat de relatie beter of bevredigender wordt. Dat komt omdat we dan handelen vanuit dat geloof en een klimaat van positieve uitwisselingen bevorderen.

Ook het placebo-effect zou een goed voorbeeld kunnen zijn van hoe dit illusoire denken ons ten goede komt. Als iemand ervoor kiest te geloven dat een bepaalde pil zijn kwalen zal genezen, kan hij zich uiteindelijk beter gaan voelen.

De gedachte is niet gevormd op basis van bewijs, maar vanuit een verlangen (genezen te worden) en een mogelijkheid die bevalt. Het resultaat is echter positief.

De gevolgen van wishful thinking

De gevolgen zijn echter niet altijd gunstig. In feite kunnen ze schadelijk en gevaarlijk zijn. Wishful thinking komt niet uit het niets. Net als zoveel andere cognitieve vooroordelen is het de vrucht van de evolutie (Spaanse link).

In het verleden stelden deze mentale sluipwegen onze medemensen in staat te overleven. Daarom zijn ze nog steeds in ons aanwezig. Vandaag echter, in een heel andere omgeving, kunnen ze ons schaden.

In dit geval kan Wishful thinking ons ertoe brengen slechte beslissingen te nemen en starre en irrationele standpunten in te nemen. Daar zijn vele voorbeelden van:

• Blinde steun geven aan een politieke partij, haar fouten volledig ontkennen en haar slechte daden negeren.
• Vermijden medische hulp te zoeken door vast te houden aan de overtuiging dat we gezond zijn (of dat binnenkort zullen zijn), gewoon omdat we dat wensen en het is wat we graag denken.
• Een slechte zakelijke beslissing nemen omdat we ons laten leiden door emotie in plaats van bewijs van risico.
• Denken dat we heel goed zijn in ons werk of in een bepaalde vaardigheid leidt ertoe dat we ons schikken in een verzonnen werkelijkheid en niet streven naar echte verbetering.
• In giftige en schadelijke relaties blijven door ons vast te klampen aan het idee dat de ander verandert of binnenkort zal veranderen.

Kortom, deze manier van gedachten uitwerken, ver van bewijs en in stand gehouden door verlangen, kan ons leiden naar zeer gecompliceerde situaties met ernstige gevolgen. Daarom is het belangrijk dat we ons bewust worden van deze misleidingen van de geest en weten hoe we logisch en realistisch kunnen zijn bij het nemen van beslissingen.