Wat is een gastro-intestinale fistel en wat is de oorzaak?

Gastro-intestinale fistels manifesteren zich vaak met symptomen zoals diarree, misselijkheid, rectale bloedingen en zelfs koorts en ondraaglijke buikpijn. De prognose is zeer variabel.

Een fistel treedt op wanneer er een verbinding tussen een orgaan en een andere structuur wordt gevormd, meestal het gevolg van letsel. Een gastro-intestinale fistel komt zeer vaak voor bij patiënten met de ziekte van Crohn. Tot 35% van hen zal er op enig moment in hun leven minstens één krijgt.

Aan de andere kant komt dit gezondheidsprobleem ook veel voor bij patiënten die een chirurgische ingreep in de buik hebben ondergaan. Volgens studies (Engelse link) ontstaat tot 85% van de fistels als bijwerking van deze ingrepen. Als je alles over gastro-intestinale fistels wilt weten en hoe je ermee om moet gaan, dan zit je hier goed!

Soorten gastro-intestinale fistels

Wetenschappelijke studies (Spaanse link) classificeren fistels op basis van hun plaats van optreden, zodat ze uitwendig of inwendig kunnen zijn. Inwendige fistels verbinden twee organen met elkaar, terwijl uitwendige fistels direct of indirect met het lichaamsoppervlak in verbinding staat.

Ze kunnen bovendien, afhankelijk van het aantal verbindingen dat ze genereren, ook enkelvoudig of gecompliceerd zijn. Op basis van hun plaats van kunnen er 4 verschillende soorten maagfistels worden onderscheiden:

• Slokdarm, maag en twaalfvingerige darm.
• In de dunne darm.
• In de darm.
• Elk van het bovenstaande met een wanddefect groter dan 20 vierkante centimeter.

Opvallend is de laatste term. Fistels zijn openingen, die vloeistoffen uit het maag-darmkanaal laten ontsnappen. Op basis van deze parameter kan een fistel low-flow zijn (voert minder dan 500 milliliter per dag af) of high-flow (voert meer dan 500 milliliter per dag af).

Wat zijn de symptomen van een gastro-intestinale fistel?

Het drugs.com-portaal (Engelse link) geeft enkele van de meest voorkomende symptomen van de aanwezigheid van een gastro-intestinale fistel bij patiënten aan. Enkele van de meestvoorkomende oorzaken zijn onder andere:

• Buikpijn of gasachtige indigestie.
• Diarree.
• Gewichtsverlies, misselijkheid en braken.
• Brandend maagzuur.
• Vloeistof dat via een wond in de buik lekt.

Met een inwendige fistel kan de patiënt ook rectale bloedingen, ontstekingen, slechte opname van voedingsstoffen, uitdroging en een verergering van onderliggende gezondheidsproblemen ervaren. Aan de andere kant genereren sommige fistels geen symptomen. Het hangt allemaal van de bovengenoemde parameters af en van de gezondheidstoestand van het individu.

Eventuele complicaties

Als iemand last heeft van hevige rectale bloedingen, ongecontroleerd braken en misselijkheid of een opgezette buik, dan moet hij of zij dringend medische hulp zoeken. Een aantal fistels kunnen als ze gepaard gaan met een bacteriële infectie in het omringende weefsel levensbedreigend zijn.

Ondanks de vooruitgang in de geneeskunde blijkt uit onderzoek (Spaanse link) dat 25 tot 50% van de patiënten met enterocutane fistels uiteindelijk overlijden. Deze gegevens zijn echter niet helemaal representatief, omdat we het meestal over mensen hebben die al in slechte gezondheid verkeren.

Belangrijkste oorzaken van een gastro-intestinale fistel

Medische studies onderzoeken de belangrijkste oorzaken van gastro-intestinale fistels (Engelse link). In de volgende alinea’s zullen we je kort iets over hun bevindingen vertellen.

Operatieve procedures

Zoals hierboven vermeld, is 75-85% van de gastro-intestinale fistels het gevolg van een complicatie na een buikoperatie. Het is moeilijk om een specifiek cijfer te krijgen, omdat het van veel factoren afhangt, maar alle auteurs zijn het over hetzelfde eens: meer dan de helft van alle fistels ontstaat in de postoperatieve periode.

Divertikels en diverticulitis

Het optreden van divertikels die de dikke darm in een ernstige mate aantasten, kan ook het ontstaan van fistels veroorzaken. Deze bevinden zich als verbindingen naar intra-abdominale organen, bijvoorbeeld de blaas.

De ziekte van Crohn

De ziekte van Crohn veroorzaakt langdurige chronische ontstekingen van bepaalde delen van het spijsverteringskanaal. Dit leidt tot buikpijn, koorts, vermoeidheid, constipatie en bloed in de ontlasting. Tot 35% van de mensen met deze pathologie ontwikkelt in zijn leven een of meerdere fistels.

Kwaadaardige processen

Het optreden van kankergezwellen in de darm en aangrenzende organen bevordert fistelvorming. Radiale uitbreiding van een massa in het slijmvlies van het spijsverteringskanaal en een vernietiging van normaal weefsel bevordert het ontstaan van fistels.

Hoe kan een gastro-intestinale fistel gediagnosticeerd worden?

De National Library of Medicine van de Verenigde Staten (Spaanse link) somt enkele van de meest effectieve diagnostische methoden voor het opsporen van een gastro-intestinale fistel op. Deze omvatten onder andere:

• Oesofagografie: een reeks röntgenfoto’s die wordt gemaakt om de toestand van de slokdarm, maag en dunne darm te beoordelen. Er wordt direct naar de fistel gezocht.
• Bariumklysma: een speciale röntgenfoto met contrastvloeistof van de dikke darm die de dikke darm en het rectum omvat.
• CT-scan: dit hulpmiddel wordt gebruikt om fistels te zoeken in de buikholte tussen de darmlussen of gebieden waar eerdere infecties zijn opgetreden.
• Fistulogram: maakt gebruik van een vorm van real-time röntgenstraling, fluoroscopie en contrastmateriaal (op basis van barium), om beelden van een abnormale doorgang in het lichaam te genereren.

Hoewel alle diagnostische methoden geschikt zijn, is het fistulogram de techniek die de meest relevante medische informatie oplevert. Dankzij het fistulogram kunnen artsen, naast het detecteren van de fistel zelf, de toestand van de laesie en de uitbreiding ervan evalueren.

Beschikbare behandelingen

Er zijn twee varianten van behandeling: conservatief en chirurgisch. In het eerste geval schrijven de artsen meestal antibiotica voor om de ontwikkeling van ernstige bacteriële infecties te voorkomen. Als de fistel het gevolg is van de ziekte van Crohn, dan moet de patiënt bovendien immunosuppressiva krijgen.

Andere conservatieve benaderingen omvatten het gebruik van fibrinelijmen om de fistel op een minimaal invasieve manier te sluiten en intraveneuze voeding van de patiënt terwijl deze geneest. Het slagingspercentage van deze aanpak is niet erg hoog, dus het resulteert meestal in chirurgische excisie van het getroffen gebied.

Een gastro-intestinale fistel: een complicatie van een onderliggend probleem

Concluderend kunnen we stellen dat een gastro-intestinale fistel een moeilijk klinisch probleem om te behandelen is. Het ontstaat meestal als een gevolg van een eerdere complicatie, een operatie of langdurige darmziekte.

De prognose is daarom van het primaire gezondheidsprobleem afhankelijk en van de persoonlijke situatie van de patiënt. De kwaliteit van leven wordt sterk beïnvloed en kan bovendien de behandelingen die de patiënt ondergaat verstoren.