Wat is een epileptische aanval en wat moet je doen?

In onze samenleving is het getuige zijn van een epileptische aanval voor velen enigszins traumatisch. Velen van ons weten tenslotte niet hoe ze moeten reageren of helpen. Lees verder om er meer over te leren!

Geschreven en geverifieerd door de verpleegkundige Maria Marin Garcia.

Laatste update: 16 september, 2022

Geloof het of niet, maar 3% van de bevolking krijgt gedurende zijn hele leven ten minste één epileptische aanval. Het is daarom een vrij veelvoorkomende aandoening. In feite is het de op een na meestvoorkomende neurologische oorzaak dat mensen naar de eerste hulp gaan.

Epilepsie is een chronische en niet-overdraagbare hersenziekte die mensen van alle leeftijden treft. Er lijden bovendien wereldwijd ongeveer 50 miljoen mensen aan en ongeveer 80% van de patiënten leeft in lage- en middeninkomenslanden.

We zullen vandaag gaan uitleggen wat een epileptische aanval is en hoe je iemand veilig kan houden totdat de aanval vanzelf eindigt. Laten we beginnen met wat het is.

Wat is een epileptische aanval?

Een epileptische aanval is per definitie een reeks verschillende symptomen, van een aantal die onopgemerkt kunnen blijven tot manifestaties die mensen in de volksmond toevallen noemen: gegeneraliseerde samentrekkingen van het lichaam met verlies van bewustzijn.

Vreemd genoeg zijn deze symptomen te wijten aan het feit dat een groep neuronen in de hersenen besluit om tegelijkertijd te activeren en hun activiteit excessief en abnormaal uit te voeren. Over het algemeen zijn er twee soorten epileptische aanvallen:

• Acute symptomatische aanval (ASS). Dit wordt door een letsel buiten of binnen de hersenen veroorzaakt. Een hersentrauma, cerebrovasculaire ziekte, herseninfectie, koorts, intoxicatie of een onbalans van natrium- en suikerspiegel in het bloed kunnen dit soort aanvallen veroorzaken.
• Niet-opgewekte aanvallen, algemeen bekend als epilepsie. Zes van de tien mensen met aanvallen lijden zonder aanwijsbare oorzaak aan epilepsie.

Volgens de ILAE (International League Against Epilepsy) is epilepsie een hersenaandoening. Deze aandoening wordt gekenmerkt door een blijvende aanleg om epileptische aanvallen te krijgen en door de neurobiologische, cognitieve, psychologische en sociale gevolgen ervan.

Met andere woorden, een ieder van ons kan dus een epileptische aanval krijgen, maar we zullen dus niet allemaal daadwerkelijk de aandoening epilepsie ontwikkelen.

Soorten epileptische aanvallen: tekenen en symptomen

Allereerst is het noodzakelijk om te weten dat er twee hoofdtypen epileptische aanvallen zijn, namelijk: gegeneraliseerde aanvallen en aanvallen met focaal begin.

Gegeneraliseerd aanvallen

Helaas treedt er af en toe abnormale activiteit op in de hersenen en dit leidt dan vaak tot bewustzijnsverlies. Er zijn daarvoor diverse oorzaken aan te wijzen, namelijk:

• Absence epilepsie. Dit komt meestal bij kinderen en jongeren voor. Het individu verliest gedurende enkele seconden het bewustzijn, zonder enige andere klinische manifestatie. Tijdens deze episode reageren ze meestal niet en zijn ze van de omgeving losgekoppeld. Ze vallen niet flauw en hebben geen spiercontracties. Ze stoppen gewoon met wat ze aan het doen waren en staren voor zich uit.
• Myoclonische aanvallen. Dit type gegeneraliseerde aanval veroorzaakt geen bewustzijnsverlies. Het veroorzaakt spiertrekkingen in de ledematen, meestal in beide handen.
• Tonische aanvallen. Ze veroorzaken een enkele plotselinge tonische samentrekking. Het lichaam wordt stijf als een plank en het veroorzaakt ook bewustzijnsverlies.
• Tonisch-clonische aanval. Dit is wat we normaal gesproken met een ‘epileptische aanval’ associëren. Ten eerste is er een tonische contractiefase, die door clonische spiertrekkingen wordt gevolgd. Het gaat altijd met verlies van bewustzijn gepaard. Vaak bijt de patiënt in het laterale deel van de tong en ontspant de sluitspier. Het duurt meestal één tot twee minuten, gevolgd door een periode van enkele minuten verwarring.

Aanvallen met focaal begin

In dit geval treedt de abnormale activiteit alleen op in een specifieke groep neuronen. Het veroorzaakt verschillende symptomen, afhankelijk van het getroffen gebied, zoals visuele en olfactorische hallucinaties en schokken in één hand.

Wat je moet doen

Als je getuige bent (Spaanse link) van iemand die een epileptische aanval krijgt, dan moet je het volgende doen om de persoon veilig door de epileptische aanval heen te helpen:

• Leg de persoon voorzichtig op de grond of in een gebied waar geen harde of scherpe voorwerpen in de buurt zijn. Je moet het hoofd dan steunen op iets dat glad en plat is.
• Draai de persoon vervolgens op een zij om de ademhaling te verbeteren.
• Maak voorwerpen los die zich om de nek zouden kunnen bevinden, aangezien deze tijdens bewegingen gevaarlijk kunnen zijn.
• Probeer ze niet tegen te houden of beweging te voorkomen. Zorg er gewoon voor dat er niets in hun omgeving is dat hen kan schaden.
• Blijf bij de persoon totdat de crisis voorbij is.

De meeste epileptische aanvallen zijn geen noodgeval en eindigen vanzelf. Het is daarom belangrijk om er voor te zorgen dat de persoon tijdens de aanval niet door externe objecten kan worden verwond. Het wordt echter vaak aanbevolen dat ze hun aanval daarna aan hun arts melden.

Wat niet te doen

Naast wat je op dit moment moet doen, is het ook belangrijk om te weten welke voorzorgsmaatregelen je moet nemen om fouten te voorkomen die het herstel van de patiënt kunnen bemoeilijken. Eerst en vooral moet je geen reanimatie proberen.

Je mag de persoon tijdens de epileptische aanval ook niet vasthouden, geen voorwerpen in de mond steken of proberen de tong vast te pakken. Je kunt de persoon het beste op een zij draaien.

Tot slot moet je iemand onmiddellijk na de crisis geen voedsel of vloeistoffen aanbieden, in ieder geval niet totdat je kunt bevestigen dat de getroffen persoon alert is.