Urinekweek: wat is het en waarvoor wordt het gebruikt?

Je hebt waarschijnlijk al eens een urinetest ondergaan en je afgevraagd wat er gebeurde nadat je het monster bij de dokter had afgeleverd. Een urinekweek is een van de technieken die laboranten gebruiken om ziekteverwekkers te isoleren.

Urineweginfecties komen zeer vaak voor. Wetenschappelijke studies schatten dat tussen de 50% en 60% van de vrouwen er tijdens hun leven minimaal een keer last van zal hebben. Veel ziektekiemen kunnen dit probleem veroorzaken. Gelukkig kan een urinekweek de exacte veroorzaker detecteren.

In 1995 werden de directe en indirecte kosten van urineweginfecties in de Verenigde Staten al geschat op $1,6 miljard. Het is natuurlijk essentieel om te weten hoe de ziekteverwekker die de infectie heeft veroorzaakt kan worden geïdentificeerd, omdat de patiënt hierdoor snel kan herstellen.

Waar wordt een urinekweek voor gebruikt?

Ten eerste moeten we benadrukken dat een urinekweek en een urinetest niet hetzelfde zijn. De laatste is een overkoepelende term en bestaat uit een reeks van testen waaronder:

• macroscopische en microscopische tests
• fysisch-chemische tests
• indien nodig, een urinekweek

Een urinekweek is dus niet altijd nodig voor diagnostische doeleinden. Volgens de National Library of Medicine van de Verenigde Staten nemen artsen dit onderzoek in overweging wanneer ze een urineweginfectie bij volwassenen en kinderen vermoeden.

Hoe wordt het monster genomen?

Meestal neemt de patiënt het urinemonster thuis en brengt het vervolgens naar het ziekenhuis of de huisartsenpraktijk. De commissie voor klinische microbiologie van de Chilean Society of Infectious Diseases heeft elk van de stappen in een wetenschappelijk document vastgelegd (Spaanse link).

Hoe neem je een urinemonster?

Dit is een cruciale fase in het urineverzamelproces, omdat de vloeistof kan worden verontreinigt met bacteriën die op de huid of zich in de urogenitale kanalen van de patiënt bevinden. Volgens de American Society for Microbiology wordt elk monster dat minder dan 5% besmet is, als geschikt beschouwd.

Er zijn verschillende soorten urinemonsters, maar we gaan onze aandacht richten op de meest voorkomende. Dit is wanneer de patiënt thuis in een bakje plast en het monster vervolgens naar een gezondheidscentrum brengt. Bij deze procedure dien je rekening te houden met de volgende richtlijnen:

• Vang in een schoon bakje je eerste ochtendurine op, aangezien deze het meest geconcentreerd is.
• Drink niet te veel de avond voordat je het monster verzamelt, omdat dit de urine verdunt.
• Experts raden aan om 25 tot 50 milliliter te verzamelen. Voor een urinekweek is minstens drie milliliter urine nodig.

Volgens het tijdschrift Annals of Pediatrics kan het monster ook worden verkregen met behulp van andere technieken, zoals suprapubische aspiratie of urineblaaskatheterisatie (Spaanse link).

Hoewel bij de technieken minder kans is op verontreiniging dan bij in een bakje plassen, zijn het ook veel invasievere procedures waar men alleen in uitzonderlijke gevallen voor zal kiezen. Denk hierbij bijvoorbeeld bij mensen die niet in staat zijn om zelf een monster te nemen door ziekte.

Wat gebeurt er met het monster?

Volgens de medische literatuur die we hierboven al aanhaalde kunnen er verschillende analyses uitgevoerd worden op een urinecultuur. Het meest voorkomende onderzoek is bacteriegroei. De manier waarop dit gedaan wordt is als volgt:

• Met een speciaal voorwerp spreidt de laborant het urinemonster uit op een medium dat bevorderlijk is voor bacteriegroei. Dit medium bestaat meestal uit een mengsel van agar in een petrischaal.
• De laborant laat het monster dan gedurende 16 of 18 uur in een afgesloten ruimte liggen bij 35-37 °C.
• Daarna telt de laborant het aantal bacteriekolonies die op de petrischaal groeien.

Het uitgangspunt hierbij is heel simpel. Als er bacteriën in de urine van de patiënt aanwezig zijn, vermenigvuldigen ze zich in de petrischaal. Daardoor weten ze of de patiënt een infectie heeft of niet.

Met verdere tests kunnen ze het exacte middel bepalen dat de infectie veroorzaakt. Met deze informatie kan de arts vervolgens de beste behandeling bepalen en voorschrijven.

Symptomen van een urineweginfectie

Het kan moeilijk zijn om te weten of je een urinekweek nodig hebt om te bepalen wat er aan de hand is en je ongemak op te lossen. Volgens de Mayo Clinic zijn de meest voorkomende symptomen van een urineweginfectie onder andere:

• Een sterke, aanhoudende drang om te plassen.
• Een branderig gevoel bij het plassen.
• Urine die rood, felroze of bruin lijkt. Dit is een teken van bloed in de urine.
• Bekkenpijn bij vrouwen. Deze pijn bevindt zich vooral in het midden van het bekken en rond het gebied van het schaambeen.

De symptomen zullen variëren afhankelijk van het deel van het urogenitale systeem dat is geïnfecteerd en waar de bacteriekolonies zich bevinden. Koorts en buikklachten zijn de symptomen die echter heel vaak voorkomen.

De resultaten van een urinekweek

De resultaten van de test zijn niet moeilijk om te interpreteren. Normale waarden impliceren dat alles in orde is, waardoor een bacteriële infectie bij de patiënt kan worden uitgesloten. Aan de andere kant impliceert een positief testresultaat de aanwezigheid van bacteriën of schimmels in een deel van de urinewegen.

In deze situaties zal de arts die verantwoordelijk is voor je behandeling het juiste antibioticum of schimmelwerende middel voorschrijven. Denk eraan om de aanbevelingen van je arts strikt op te volgen, aangezien het vroegtijdig stoppen van de behandeling tot complicaties kan leiden.

Urinekweek tijdens de zwangerschap: is het belangrijk?

Volgens de website van de non-profitorganisatie Inatal (Spaanse link) is een urinekweek tijdens de zwangerschap erg belangrijk. Zwangere vrouwen zijn vatbaarder voor bacteriële infecties vanwege de fysiologische veranderingen die optreden tijdens de zwangerschap.

Bovendien zijn veel gevallen van een urineweginfectie asymptomatisch. Zelfs als een urineweginfectie geen klinische symptomen bij de moeder veroorzaakt, kan dit leiden tot ongewenste complicaties, zoals een verhoogd risico op een vroegtijdige bevalling.

Het belang van urinekweken

Zoals je inmiddels begrepen zult hebben zijn urinekweken een belangrijk onderdeel van een urinetest als de arts bij een patiënt vermoedt. Met deze eenvoudige laboratoriumtechniek kunnen laboranten de ziekteverwekker bij een patiënt isoleren en identificeren.

De meeste mensen kunnen het monster gemakkelijk thuis verzamelen. In sommige uitzonderlijke gevallen zijn echter suprapubische aspiratie of een blaaskatheter nodig.

Een negatieve urinekweek duidt op de afwezigheid van bacteriën in het urogenitale kanaal, terwijl een positieve cultuur het gebruik van antibiotica of schimmelwerende middelen vereist.