Temperamentvolle tieners: oorzaken en hoe ze te helpen

Temperamentvolle tieners maken een reeks ingewikkelde veranderingen en uitdagingen door. Ontdek hoe je ze in deze fase kunt begeleiden en helpen.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Elena Sanz.

Laatste update: 27 september, 2022

De adolescentie is een van de meest gevreesde stadia voor ouders, omdat ze vaak gepaard gaat met opstandigheid, emotionele veranderingen, en gezinsconflicten. Sommige kinderen ervaren deze veranderingen in sterkere mate dan andere; maar ze hebben allemaal de liefde en steun van hun ouders nodig om deze jaren door te komen. Daarom willen we je enkele sleutels aanreiken om met temperamentvolle tieners om te gaan.

Eerst en vooral is het nodig te bedenken dat dit voor iedereen een moeilijke periode is. Het is waar dat het voor volwassenen vaak moeilijk is te aanvaarden dat hun kind – dat vrolijke, lieve en aanhankelijke kind – een gecompliceerde en humeurige jongere wordt.

Maar voor de puber is het ook niet gemakkelijk om deze overgang aan te nemen. Laten we daarom oordelen opzij zetten en proberen ze zo goed mogelijk te begrijpen en te begeleiden.

Temperamentvolle tieners: waarom zijn ze zo?

Een fundamentele eerste stap is te begrijpen waarom deze veranderingen zich voordoen. Je kind heeft niet plotseling een hekel aan je, is niet opgehouden van je te houden, en heeft zijn of haar persoonlijkheid niet veranderd.

Ze probeert je ook niet te ergeren. Ze ondergaat gewoon een reeks transformaties (Spaanse link) op alle niveaus:

• Het lichaam van je kind verandert en bereikt de seksuele rijpheid. Omgaan met deze verschillen in fysieke verschijning kan ingewikkeld zijn. Dit is vooral moeilijk als het gaat om de vergelijking met leeftijdsgenoten, het ontstaan van complexen, of de gevreesde tieneracne.
• Hormonen spelen een fundamentele rol in de emotionele toestand van jonge mensen. Ze brengen hen ertoe plotselinge stemmingswisselingen te ervaren die zelfs voor hen onverklaarbaar zijn. Alles wordt met grotere intensiteit en dramatiek ervaren, wat kan leiden tot droefheid, prikkelbaarheid, apathie, of zelfs angst.
• De hersenen zijn nog niet klaar met ontwikkelen. Meer bepaald is bekend (Spaanse link) dat de prefrontale cortex, het gebied dat verantwoordelijk is voor planning, impulsbeheersing en redeneren, pas na het 20e levensjaar zijn rijping voltooit. Daardoor zijn jongeren vaak impulsief en neigen ze meer risico’s te nemen.
• Op sociaal vlak worden ook veranderingen en uitdagingen ervaren. Academische eisen en intermenselijke druk nemen toe. Adolescenten moeten zich aanpassen aan hun leeftijdgenoten, hun identiteit smeden, en zich relatief losmaken van hun ouders. Dit kan soms overweldigend zijn.

Hoe temperamentvolle tieners te helpen

Er zijn veel open fronten, en de persoonlijke hulpbronnen van jonge mensen kunnen nog ontoereikend zijn. Ze missen rijpheid, ervaring en perspectief.

Velen van hen hebben onvoldoende zelfrespect, sociale vaardigheden, of het vermogen om hun emoties te beheersen en te reguleren ontwikkeld. Daarom zijn ouderlijke steun en begeleiding van groot belang.

Om je tiener door deze fase heen te helpen, kun je de onderstaande richtlijnen volgen.

Wees empathisch en begripvol

Bedenk steeds dat het ook voor je kind niet gemakkelijk is en dat hij of zij geen slechte bedoelingen heeft. Houd rekening met wat ze doormaken en haal herinneringen op aan je eigen puberteit als dat je helpt je in hun schoenen te verplaatsen.

Vat hun gedrag niet persoonlijk op. Zie het niet als een machtsstrijd. Wees je bewust van de veranderingen die ze doormaken en de uitdagingen waarvoor ze staan.

Blijf kalm

Tieners hebben ouders nodig die in staat zijn kalm te blijven en een anker te zijn in het aangezicht van hun eigen emotionele storm.

Het is heel gemakkelijk om op de slechte stemmingen van hun kinderen te reageren met dezelfde antipathie, om op hun geschreeuw te reageren met nog meer geschreeuw, en om op hun overtredingen te reageren met nog meer kwetsende woorden. Dit is echter schadelijk en contraproductief.

Verplaats je niet op hun niveau. Jij bent de volwassene en degene die kalm moet blijven en het goede voorbeeld moet geven.

Pas zelfbeheersing toe en probeer je stem niet te verheffen, laat je emoties niet de overhand krijgen, en reageer kalm en rustig op je kinderen. Zo voorkom je dat conflicten escaleren en geef je ze de gemoedsrust die ze nodig hebben en die ze zelf niet kunnen vinden.

Blijf grenzen stellen aan temperamentvolle tieners

Tieners denken misschien dat ze volwassen zijn en eisen zelfs als zodanig behandeld te worden, maar dat zijn ze niet. Ze hebben nog steeds leiding en veiligheid nodig. Dit bereik je door grenzen te stellen. Een schema hebben voor thuiskomen, en ouderlijk toezicht op hun internetactiviteit of verantwoordelijkheden thuis is essentieel.

Van je kind eisen dat het zijn huiswerk maakt, thuis samenwerkt en respectvol is, en je op de hoogte houdt van waar ze zijn en met wie ze omgaan is niet overdreven: integendeel, het is noodzakelijk.

Deze grenzen helpen hen zich veilig en geborgen te voelen en begeleiden hen tot op zekere hoogte in deze tijd van verandering. Dus, zelfs als ze zich ertegen verzetten en ze uitdagen, hou dan niet op ze af te dwingen.

Wees flexibel

Hoewel grenzen nog steeds nodig zijn, is het ook belangrijk om flexibel te zijn. Naarmate een kind groeit moet hij/zij zelfstandigheid verwerven, en deze regels moeten aan het moment aangepast worden.

Het is mogelijk en nodig om te onderhandelen en afspraken te maken om de puber privileges te laten verwerven naarmate hij/zij verantwoordelijkheid toont. En laat hem/haar vooral meewerken aan de beslissingen.

Leg de reden van de regels uit en zorg ervoor dat ze op consensus berusten. Ze kunnen aangepast worden op basis van gedrag.

Luister naar je kind

Temperamentvolle tieners gedragen zich vaak uitdagend omdat ze zich niet gehoord, begrepen of gerespecteerd voelen. Hun houding is een reactie op een thuis of ouders die ze als vijandig ervaren.

Het is essentieel om tijd te besteden aan het opbouwen van een gezonde, vloeiende communicatie met je tiener. Je kunt regelmatig gesprekken voeren en samen kwaliteitstijd doorbrengen.

Praten met je kind betekent niet dat je hem moet ondervragen en hem dan moet veroordelen om zijn gedrag. Dat zou bij ieder van ons verkeerd overkomen. Het gaat erom oprechte belangstelling voor hun leven te tonen, te luisteren zonder te bekritiseren, en te begeleiden zonder te oordelen.

Probeer ook tweerichtingsverkeer te hebben: praat met je kind over je dagelijks leven, vraag naar zijn mening, en deel je gevoelens. Op die manier zullen ze voelen dat je rekening met hen houdt, dat je van hun gezelschap geniet en hen waardeert. Dit zal hun defensiviteit verminderen.

Corrigeer het gedrag, maar val de tiener niet aan

Het is duidelijk dat tieners fouten maken, en er zijn bepaalde gedragingen en houdingen die gecorrigeerd moeten worden. Het is echter belangrijk om dat op de juiste manier te doen. Richt je dus op het specifieke gedrag en niet op de persoon zelf.

Het is niet hetzelfde hem of haar te vragen zijn of haar kamer op te ruimen als hem of haar te bestempelen als lui en slordig. Hem erop wijzen dat zijn of haar woorden kwetsend en beledigend waren is niet hetzelfde als hem of haar een wreed en onbeleefd persoon noemen.

Bied nuttige hulpmiddelen en hulpbronnen aan

Tenslotte is het beste wat we voor temperamentvolle tieners kunnen doen hen hulpmiddelen aan te reiken om hen te helpen met de uitdagingen waarmee ze te maken krijgen om te gaan. Leer ze bijvoorbeeld hoe ze assertiviteit kunnen gebruiken om respect te krijgen en met groepsdruk om te gaan.

Help ze emotionele intelligentie te ontwikkelen om hun gevoelens te begrijpen en te beheersen. Je kunt ze ook leren hoe ze ontspanningstechnieken kunnen toepassen om hun activering te verminderen op momenten van grote angst en gebrek aan controle. Hiervoor kan het nuttig zijn professionele hulp te zoeken.

Temperamentvolle tieners zijn degenen die de meeste liefde nodig hebben

Als er één punt is dat je uit dit artikel moet onthouden, dan is het dat temperamentvolle jongeren misschien het moeilijkst zijn om lief te hebben en te begeleiden, maar dat ze ook degenen zijn die de meeste liefde en begeleiding nodig hebben.

De adolescentie kan ingewikkeld voor ze zijn, maar achter hun slechte stemmingen, hun opstandigheid en hun emotionele uitbarstingen zit een kind dat leert volwassen te zijn en dat geduld en begrip van zijn omgeving nodig heeft .

Houd in gedachten dat deze fase voorbij zal gaan. Het is een mooie gelegenheid om je relatie met je kind te versterken op het moment dat hij/zij je het meest nodig heeft.