Listeriose tijdens de zwangerschap: wat je moet weten
Listeriose is een bacteriële infectie die wordt veroorzaakt door de bacterie Listeria monocytogenes. Hoewel het zeldzaam is bij gezonde mensen, kan het echt ernstig zijn bij risicogroepen zoals zwangere vrouwen en mensen met een verzwakt immuunsysteem. In dit artikel vertellen we je alles wat je moet weten over listeriose tijdens de zwangerschap.
Listeriose
Een listeria-infectie of listeriose is een door voedsel overgedragen ziekte. Het is een infectie veroorzaakt door een bacterie die normaal in de natuur leeft en afkomstig kan zijn van dieren en besmette groenten. Tijdens de zwangerschap moet je vermijden dat je rauw voedsel consumeert dat listeria kan bevatten. Je kunt listeria aantreffen in onder andere:
- rauw vlees en rauwe vis.
- fruit, groenten en rauwe groenten.
- niet gepasteuriseerde zuivelproducten.
- bewerkte voedingsmiddelen.
- gerookte vis.
Door het eten te koken en pasteuriseren kunnen de bacteriën gedood worden. Dat is de reden waarom deskundigen mensen in risicogroepen adviseren om vlees en groenten goed te verhitten. Ook raden zij aan om te voorkomen dat deze mensen ongepasteuriseerde zuivelproducten gebruiken, zoals bijvoorbeeld rauwmelkse kaas.
Bovendien moet je er ook rekening mee houden dat Listeria andere voedingsmiddelen kan infecteren. Dit kan ook gebeuren nadat de voedingsmiddelen bereidt en verpakt zijn. Voedsel dat klaar is voor consumptie zoals worst en vleeswaren kan dus potentieel gevaarlijk zijn.
Deze bacterie kan zowel koeling als bevriezing overleven en kan daarnaast worden overgebracht van moeder op foetus. Het is erg gevaarlijk voor foetussen en pasgeborenen. Om deze reden moet de aanstaande moeder bepaalde maatregelen toepassen om besmetting te voorkomen.
We raden je aan het volgende te lezen:
Vijf manieren om je keuken brandschoon te houden
Soorten listeriose
Hoewel listeriose een van de ernstigste door voedsel overgedragen ziekten is, is het gelukkig vrij zeldzaam. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie zijn er 0,1 tot 10 gevallen per miljoen mensen per jaar. Het gaat dus om een relatief klein aantal gevallen, maar deze ziekte heeft een hoog sterftecijfer. Daarom is preventie cruciaal.
Er zijn twee soorten listeriose:
- Niet-invasieve listeriose. Dit is een milde vorm van de ziekte die listeriële gastro-enteritis met koorts veroorzaakt. Het treft meestal gezonde mensen. Hoewel het niet ernstig is, kan het wel gevaarlijk zijn voor risicogroepen zoals zwangere vrouwen.
- Invasieve listeriose. Dit type listeriose is zeer gevaarlijk, met een sterftecijfer van 20 tot 30%. Enkele symptomen hiervan zijn koorts, spierpijn, sepsis en zelfs meningitis.
Wat betreft de incubatietijd bedraagt deze bij beide typen meestal één tot twee weken. Het kan echter ook tot drie maanden duren voordat er klachten ontstaan. Daarom kan het heel moeilijk zijn om de infectie vroegtijdig te detecteren.
Listeriose tijdens de zwangerschap
Listeriose tijdens de zwangerschap is erg gevaarlijk en niet alleen voor de moeder. Daarom besteden deskundigen speciale aandacht aan deze risicogroep. Een zwangere vrouw die listeriose krijgt kan dit overdragen op de foetus, die bijzonder kwetsbaar is. Het kan dan diverse problemen veroorzaken zoals:
- een miskraam.
- voortijdige bevalling.
- infectie van de foetus of pasgeborene.
- de dood van de foetus of pasgeborene (ongeveer 22% van de gevallen van perinatale listeriose resulteert in de dood van de foetus of pasgeborene).
Zoals we hierboven reeds vermeldden, manifesteren de symptomen zich vrij snel meestal na consumptie van het besmette product. Daardoor kun je al na een paar dagen de volgende symptomen waarnemen:
- koorts
- spierpijn
- braken
- misselijkheid
- hoofdpijn
De infectie kan op elk moment tijdens de zwangerschap opgelopen worden. Het is echter waarschijnlijker in het laatste trimester, omdat het immuunsysteem van de vrouw enigszins kan worden verzwakt.
Wat de behandeling betreft, is het ook in dit geval het beste om zo snel mogelijk te beginnen. Als je dus zwanger bent en symptomen opmerkt die op listeriose kunnen wijzen, moet je onmiddellijk naar je arts gaan.
Via een eenvoudige bloedtest kunnen ze bepalen of je inderdaad listeriose hebt. Vanaf dat moment bestaat de behandeling uit antibiotica die ook helpt voorkomen dat de foetus besmet raakt.
Lees verder voor meer informatie:
Wat je tijdens je zwangerschap moet vermijden
Preventie van listeriose tijdens de zwangerschap
Als je eten bereidt moet je heel voorzichtig zijn om kruisbesmetting tussen bereidt en rauw voedsel te voorkomen. De WHO geeft vijf maatregelen die iedereen moet nemen voor om veilig voedsel te bereiden:
- Schoonmaken. Het is belangrijk om producten grondig te wassen, je handen te wassen voor het koken en je keuken en koelkast schoon te houden.
- Scheid rauw en gekookt voedsel. Op deze manier voorkomt je kruisbesmetting. Gebruik niet dezelfde materialen voor rauw en bereid voedsel. Pak dus een schone snijplank of een schoon bord om het op te leggen en gebruik een bakspaan niet afwisselend voor beide producten.
- Verhit voedsel goed. Het verhitten van voedsel boven de 70° C draagt bij aan de voedselveiligheid. Je moet echter wel bedenken dat sommige voedingsmiddelen speciale aandacht vereisen zoals varkensvlees en kip.
- Bewaar voedsel op een veilige temperatuur. Om dit te doen, moet je vermijden om bereid voedsel langer dan twee uur op kamertemperatuur te laten staan. Je moet ook geen levensmiddelen buiten de koelkast ontdooien en de houdbaarheidsdata altijd respecteren.
- Gebruik verse producten. Experts raden aan om ultrabewerkt en voorverpakt voedsel te vermijden.
Aangezien Listeria voornamelijk ongekookt en ongepasteuriseerd voedsel zal infecteren, moeten preventieve maatregelen erop gericht zijn de consumptie van deze producten te vermijden. Daarom moeten zwangere vrouwen, naast de bovengenoemde maatregelen, de volgende richtlijnen opvolgen:
- Eet geen gepasteuriseerde melk en zuivelproducten (inclusief zachte kaas).
- Verhit vleeswaren en bewerkt vlees (zoals worstjes) tot minstens 70° C voordat je het consumeert.
- Vermijd het eten van gerookte vis en gerookt vlees.
- Bewaar restjes in de koelkast. Laat ze niet langer dan twee uur op kamertemperatuur staan. Bovendien moeten ze uiterlijk binnen twee tot drie dagen geconsumeerd worden.
- Lees het etiket op de verpakking en volg de richtlijnen voor het bewaren.
Conclusie
Hoewel listeriose tijdens de zwangerschap zeldzaam is, moet je bepaalde maatregelen treffen om dit te voorkomen. Zwangere vrouwen moeten ook bijzonder voorzichtig zijn, omdat deze aandoening dodelijke gevolgen kan hebben voor de foetus.
Zwangere vrouwen moeten dus een goede hygiëne handhaven en bewerkt vlees en vis, ongepasteuriseerde melk en zuivelproducten en rauw voedsel (vooral vlees en groenten) vermijden. Ten slotte moeten zwangere vrouwen een arts raadplegen zodra ze symptomen opmerken om zo snel mogelijk met de behandeling te kunnen beginnen.
Alle aangehaalde bronnen zijn grondig gecontroleerd door ons team om hun kwaliteit, betrouwbaarheid, actualiteit en geldigheid te waarborgen. De bibliografie van dit artikel werd beschouwd als betrouwbaar en wetenschappelijk nauwkeurig.
- Laura Isabel Gramage – Córdoba et al. “Listeria y embarazo. A propósito de un caso”, Matronas prof., 2016, 17(2) e1-e3. https://www.federacion-matronas.org/wp-content/uploads/2018/01/cc-listeria-y-embarazo.pdf.
- Mateus T et al. “Listeriosis during Pregnancy: A Public Health Concern”, ISRN Obstet Gynecol. 2013 Sep 26;2013:851712. doi: 10.1155/2013/851712.
- Véronique Goulet et al. “Incidence of Listeriosis and Related Mortality Among Groups at Risk of Acquiring Listeriosis”, en Clinical Infectious Diseases, Volume 54, Issue 5, 1 March 2012, Pages 652–660,https://doi.org/10.1093/cid/cir902.
