Is er zo'n ding als "goede jaloezie?" Dit is wat psychologen zeggen

Volgens veel psychologen moet goede jaloezie vervangen worden door uitdrukkingen als "verlangen om uit te blinken" of "bewondering". Bestaat deze emotie wel?

“Gefeliciteerd! Ik ben zo jaloers – maar op een goede manier!” is misschien wel een van de meestvoorkomende reacties op gelukkige voorvallen van vrienden en familie. Maar bestaat er werkelijk zoiets als goede of gezonde jaloezie?

Als we het over jaloezie hebben, hebben we het over een emotie waarin zowel frustratie als een vergelijking gevonden worden. We voelen ons gefrustreerd en geërgerd ten opzichte van iemand. Het kan bijvoorbeeld voorkomen omdat een collega een heel belangrijk project kreeg toegewezen, of omdat anderen op school een beter cijfer haalden.

Wat bedoelen we als we het over jaloezie hebben?

jaloezie heeft ook te maken met hoe we over onszelf denken. Het beïnvloedt het gevoel van eigenwaarde, het feit dat je je erkend, waardevol of gewaardeerd voelt.

Als we geen gezond gevoel van eigenwaarde hebben, is het mogelijk dat jaloezie negatief wordt. Geconfronteerd met een onzeker zelfbeeld voelen we ons bedreigd en kunnen niet verdragen dat anderen het goed doen.

Ongezonde jaloezie leidt ertoe dat we geobsedeerd raken door de prestaties van anderen, door hun resultaten, en door wat ze wel en niet doen. Zo beginnen ook banden en intermenselijke relaties af te brokkelen. Deze emotie verhindert ons zelfkritisch te zijn.

Een jaloers iemand kenmerkt zich door egocentrisch te zijn. Ze kunnen niet aanvaarden dat anderen meer schitteren dan zij.

Nu zou dit het geval zijn van slechte jaloezie – het type dat we bijna door inertie associëren met onze duistere kant. Maar meer dan eens horen we over goede, positieve, en gezonde afgunst. Is dit een tegenstrijdigheid?

Bestaat er dan zoiets als “goede jaloezie”?

We kunnen niet bevestigen dat er binnen het veld van de psychologie een consensus bestaat over hoe goede jaloezie te benoemen. In die zin zijn er mensen die het liever met een andere naam vereenzelvigen, vooral vanwege de slechte pers die de emotie heeft.

Als we echter aanvaarden dat het bestaat, zou positieve jaloezie overeenkomen met datgene wat vreugde en enthousiasme opwekt voor wat de ander overkomt waarmee we ons vergelijken of waarmee we spreken.

Tegelijk dient het om ons aan te moedigen onszelf bepaalde vragen te stellen. Dat wil zeggen, het werkt als een oproep tot actie door de motivatie te stimuleren om aan de slag te gaan en onze doelen te bereiken.

Negatieve jaloezie werkt daarentegen in de tegenovergestelde richting. In plaats van ons vanuit empathie en enthousiasme met de ander te verbinden, nemen we die gebeurtenissen en verpersoonlijken ze.

“Waarom deze persoon en niet ik? Wat heeft hij/zij dat ik niet heb?” In die zin blijven we herkauwen op gevoelens en emoties die werken vanuit haat, onrechtvaardigheid en woede.

We kunnen zelfs wensen dat die persoon het niet zo goed zou doen of ons inbeelden dat hij/zij eigenlijk niet verdient wat hij/zij bereikt heeft. In extremere gevallen zijn er mensen die de ander belasteren en verhalen verzinnen om hem niet te erkennen. Zo stapelen we boosheid op. Schuldgevoelens kunnen ook ontstaan omdat je het ongeluk van anderen verwacht en erop hoopt.

jaloezie: een emotie met zowel licht als schaduwen

Emoties werken als bakens die ons de weg wijzen naar hoe we ons in bepaalde situaties voelen. Daarom zijn ze heel genuanceerd. jaloezie, in beide versies, heeft ons iets te vertellen en helpt ons te leren omgaan met wat ons overkomt.

Positieve of gezonde jaloezie kan ons helpen nederig te handelen en het voorbeeld van anderen te volgen. Bijvoorbeeld, advies vragen aan een collega die een baan heeft gekregen is een goede manier om afgunst in ons voordeel te gebruiken.

Het kan ons ook helpen om een zelfanalyse te doen en onszelf te vragen naar onze sterke punten en de dingen die we zouden kunnen verbeteren. Het zou er zelfs toe bijdragen dat we proactiever worden.

Als het om slechte jaloezie gaat, moeten we leren meer aandacht te hebben voor de vooroordelen en vooringenomenheden die we hebben. We kunnen ons niet alleen richten op wat ons ontbreekt, maar ook leren waarderen wat we hebben.

We moeten ook anderen erkennen (Spaanse link), hun inspanning valideren, en vermijden hun prestaties te minimaliseren. Het is ook belangrijk niet te personaliseren en te vermijden dat we geloven dat mensen ons willen vernederen met hun vreugden.

Iedereen streeft ernaar zijn best te doen en heeft zijn eigen strijd en verlangens. Hoe meer we kijken naar het verlangen en de triomf van anderen, hoe meer we inactief blijven en losgekoppeld raken van onze eigen verlangens.

jaloezie zou de kick moeten zijn om weer in contact te komen met ons innerlijke zelf en de vlucht te nemen. Onze emoties op een gezonde manier beheren is het beginpunt van het verbeteren van onze levenskwaliteit en het beste van onszelf geven.