Een jeukende huid of pruritus: symptomen, oorzaken en aanbevelingen

Pruritus of een jeukende huid kan een ongemakkelijk gevoel veroorzaken vanwege de constante behoefte om te krabben. Meestal is het een aandoening die zichzelf spontaan oplost.

Geschreven en geverifieerd door de dokter Karina Valeria Atchian.

Laatste update: 16 september, 2022

Een jeukende huid of pruritus is voor volwassenen en kinderen vaak een reden om naar een medisch specialist te gaan. Er zijn veel verschillende mogelijke oorzaken, variërend van simpele tot serieuzere problemen.

Specialisten omschrijven het als een vervelend gevoel waardoor het verlangen ontstaat om aan jezelf te krabben. Het is meestal een gevolg van de reflexreactie van het lichaam op immuun- of chemische stimuli. Het blijkt bijna altijd dat het om de lichaamseigen stof histamine gaat (Spaanse link).

Wat is pruritus of een jeukende huid?

Het is belangrijk om duidelijk te maken dat jeuk een symptoom is, geen ziekte op zich. Als zodanig kan het een grote verscheidenheid aan vormen aannemen, waarvan een aantal mogelijk geen verband met de huid houden. Het kan ook op een gelokaliseerde of gegeneraliseerde manier ontstaan.

Het is belangrijk om het vanaf het begin in de gaten te houden. Zijn er factoren die dit hebben veroorzaakt? Wat verzacht het? Is dit eerder gebeurd? Is het eerder behandeld? Zo ja, hoe reageerde het lichaam erop? Dit alles zal als een diagnostische gids dienen en helpen om de oorsprong te ontcijferen.

Bij acute pruritus houden de symptomen minder dan zes weken aan. Als het langer duurt, dan wordt het een chronische variatie (Spaanse link). Het kan zowel op de hoofdhuid, romp als de ledematen voorkomen.

Belangrijkste oorzaken van jeuk op de huid

Zoals we al hebben vermeld, kunnen primaire huidlaesies de jeukende huid vergezellen (Engelse link). Als dat het geval is, dan heb je waarschijnlijk een dermatologische aandoening.

Aan de andere kant is bij mensen zonder huidlaesies, of die alleen secundaire schade hebben veroorzaakt door jeuk, de oorzaak waarschijnlijk een externe factor. We nemen ook neurologische en psychogene aandoeningen in deze categorie op.

Degenen met jeuk en primaire huidlaesies

De meest voorkomende huidaandoeningen die algemene jeuk veroorzaken, zijn onder andere:

• Urticaria (netelroos): gekenmerkt door de aanwezigheid van rode, gezwollen laesies die groter kunnen worden of samensmelten en verdwijnen.
• Scabiës: een infectie veroorzaakt door een ectoparasiet. Het is een variatie op schurft.
• Prurigo: vrij algemeen bij kinderen, met een vreemd nodulair uiterlijk (Spaanse link).
• Atopisch eczeem: ontstoken plekken of plaques in de context van atopische en contactdermatitis.
• Varicella (waterpokken): een virale infectie waarbij blaren op de huid vormen.
• Pityriasis rosea: roze, schilferige laesies.
• Psoriasis: een probleem dat door de aanwezigheid van schubben wordt gekenmerkt die worden veroorzaakt door een auto-immuunziekte.

Degenen met jeuk en primaire huidlaesies

Hieronder presenteren we, naast de meest voorkomende aandoeningen, een verscheidenheid aan losse aandoeningen die een jeukende huid veroorzaken, waaronder de volgende:

• Chronische nierinsufficiëntie: wanneer de nieren niet voldoende functioneren.
• Oncologische ziekten: meestal bloedgerelateerde ziekten zoals polycythaemia vera of lymfoom.
• Intra- of extrahepatische cholestase: waarbij gal niet op de normale manier vrijkomt (Spaanse link).
• Hyper- of hypothyreoïdie: afwijkingen in de niveaus van hormonen die door de schildklier worden afgegeven.
• Droge huid of xerosis: ouderen hebben hier speciale aandacht nodig, aangezien jeukende huid vaak bij oudere volwassenen voorkomt. Het is mogelijk dat uitdroging de meest voorkomende oorzaak voor dit probleem is, hoewel het ook aan andere oorzaken kan liggen. Het verschijnt meestal op de benen en voeten.

Lokale jeuk

Lokale jeuk die optreedt zonder uitslag suggereert de mogelijkheid van psychogene of neuropathische jeuk (Spaanse link). Met name symptomen die gepaard gaan met een branderig gevoel, pijn of verlies van gevoel kunnen bij deze mensen optreden.

Dit komt door zenuwgeleidingsstoornissen die met neuropathieën verband houden. De perifere zenuwen geven slecht informatie door en wekken het gevoel van jeuk in de huid op, waardoor iemand zichzelf voortdurend krabt.

Algemene zorg totdat je een juiste diagnose krijgt

Pruritus is een veel voorkomende aandoening, maar specialisten begrijpen nog steeds de pathogene mechanismen die het gevoel van jeuk veroorzaken niet volledig. Een belangrijk onderdeel van de evaluatie van deze aandoeningen is afhankelijk van de aanwezigheid van een primaire huidaandoening.

Als primaire huidlaesies worden geïdentificeerd, maar de diagnose blijft onzeker, dan kan een huidbiopsie nuttig zijn (Engelse link). Over het algemeen betekent het ontbreken van duidelijke en zichtbare problemen dat de oorzaak niet dermatologisch is.

Ondanks het feit dat veel van de oorzaken heel gewoon zijn en de laesies zichzelf vaak spontaan verdwijnen zijn er andere vormen die medische aandacht vereisen. Als je de oorzaak van je vorm van pruritus wilt achterhalen, dan is het het beste om:

• je nagels kort en schoon te houden, waarbij je alleen het aangetaste gebied met de palm van je hand krabt.
• strakke kleding te vermijden, probeer katoen in plaats van synthetische stoffen of wol te dragen.
• langdurig hete baden te vermijden.
• neutrale zeep en hydraterende crèmes te gebruiken.

Specialisten raden ook de consumptie van koffie, alcohol of gekruid voedsel af, omdat deze allemaal de afgifte van histamine in het lichaam kunnen stimuleren. Er zijn veel behandelingsopties, maar het is altijd het beste om het advies van een arts te vragen.