Werkzaamheid van vaccin tegen longontsteking bij ouderen

Er zijn twee soorten vaccins tegen longontsteking veroorzaakt door pneumokokken. Elk is geïndiceerd voor een specifieke leeftijdsgroep, hoewel beide een vergelijkbare werkzaamheid en veiligheid hebben.

Het vaccin tegen longontsteking, specifiek het pneumokokkenvaccin, werd voor het eerst goedgekeurd in 1977. Een longontsteking is een veel voorkomende longinfectie die elk jaar miljoenen mensen wereldwijd treft.

De meest voorkomende bacterie die een longontsteking veroorzaakt is pneumokok (Streptococcus pneumoniae). Het is een micro-organisme dat wordt verspreid door contact van mens tot mens. Hoewel de meeste infecties die het veroorzaakt mild zijn, kan het ook zeer ernstige gevallen veroorzaken, vooral bij ouderen en jonge kinderen.

Zozeer zelfs dat het naast longontsteking ook kan leiden tot sepsis en hersenvliesontsteking. Daarom zullen wij in dit artikel het belang van het vaccin tegen longontsteking en de werkzaamheid en veiligheid ervan toelichten.

Wat is het vaccin tegen longontsteking?

Een longontsteking is een infectie van de longen. Wat er gebeurt, is dat de longblaasjes (de kleine zakjes waarin de gasuitwisseling in de longen plaatsvindt) zich vullen met vocht of pus. Daardoor kan de persoon in kwestie niet goed ademen.

Het veroorzaakt naast andere symptomen meestal hoesten, koorts en algehele malaise. Het probleem is dat deze aandoening zeer gecompliceerd kan worden, en soms zelfs met dodelijke afloop.

Volgens een publicatie van de Centers for Disease Control and Prevention (Engelse link) sterven alleen al in de Verenigde Staten jaarlijks bijna 50.000 mensen aan longontsteking.

Daarnaast ontvangen ongeveer een miljoen mensen medische zorg voor dit gezondheidsprobleem. Bepaalde groepen mensen lopen een hoger risico op longontsteking of op een ernstigere vorm van longontsteking.

• In de eerste plaats zijn dat volwassenen boven de 65 jaar en kinderen onder de 5 jaar.
• Mensen met chronische ziekten, zoals diabetes of hoge bloeddruk, vormen een andere risicogroep.
• Hetzelfde geldt voor personen met verminderde afweer.
• Rokers lopen ook meer risico, omdat hun longen kwetsbaar zijn.

Soorten vaccins

Zoals hierboven vermeld, werd het eerste vaccin tegen longontsteking in 1977 goedgekeurd. Sindsdien hebben specialisten de vaccinatiemethode ontwikkeld en verfijnd. Tegenwoordig worden twee verschillende versies gebruikt, die beide veilig en doeltreffend zijn.

Het eerste is het pneumokokken polysaccharidevaccin (PPSV23). Het beschermt tegen 23 soorten bacteriën die pneumokokkenziekte veroorzaken (men schat dat er in totaal ongeveer 90 stammen zijn). Het wordt aanbevolen voor mensen ouder dan 65 jaar en voor rokers.

Het tweede vaccin is het pneumokokkenconjugaatvaccin (PCV13). Het biedt bescherming tegen 13 soorten bacteriën. Het wordt systematisch toegediend volgens het vaccinatieschema aan kinderen van 3, 5 en 11 maanden. Artsen passen het ook toe bij mensen met cochleaire implantaten en hersenvochtlekkages (indien ouder dan 65 jaar).

Doeltreffendheid van het vaccin tegen longontsteking

Het vaccin tegen longontsteking, ongeacht het type, wordt als doeltreffend en veilig beschouwd. Er is veel onderzoek gedaan naar dit onderwerp. Een studie (Engelse link) gepubliceerd in het International Journal of Epidemiology verklaart dat het pneumokokken polysaccharide vaccin (PPV23) doeltreffender is bij jongere volwassenen.

Het blijkt zelfs dat deze werkzaamheid in de loop van de tijd iets afneemt. Niettemin zijn beide typen zeer succesvol geweest in het terugdringen van het aantal sterfgevallen. Zij hebben ook de complicaties die kunnen optreden verminderd.

Zoals een artikel van de American Academy of Family Physicians uitlegt (Engelse link), heeft het gebruik van het pneumokokken-conjugaatvaccin (PCV13) bij kinderen de incidentie bij volwassenen ook verminderd.

In 2013 was de incidentie van invasieve pneumokokkenziekte bij oudere volwassenen met ongeveer 50% gedaald. Om deze reden worden vaccins beschouwd als een belangrijke doorbraak in de preventie van deze problematiek.

Bijwerkingen en veiligheid

Ernstige bijwerkingen zijn zeer zeldzaam. Daarom is de baten/risicoverhouding duidelijk. Het pneumokokkenconjugaatvaccin (PCV13) kan, net als andere vaccinaties, ongemak veroorzaken op de injectieplaats. Bijvoorbeeld roodheid, zwelling en pijn.

Deze bijwerkingen komt zowel bij kinderen als volwassenen voor. Verpleegkundigen geven het vaccin meestal in de arm en dat is waar het ongemak optreedt.

In sommige gevallen krijgt de patiënt koorts, vermoeidheid en algehele malaise. Dit omvat slechte eetlust en hoofdpijn. Bij kinderen is de koorts meestal milder, maar zij lopen meer risico op koortsstuipen.

Anderzijds kan het vaccin van het polysaccharidetype (PPSV23) ook deze effecten veroorzaken. Artsen associëren het met een hogere frequentie van gegeneraliseerde spierpijn. Het symptoom is echter in ieder geval zelfbeperkend.

Wanneer wordt het vaccin aanbevolen?

Er zijn bepaalde groepen mensen die kwetsbaarder zijn voor pneumokokken. Daarom geven artsen het vaccin aan zowel mensen ouder dan 65 jaar als aan kinderen jonger dan 5 jaar.

• Men schrijft het ook voor aan personen met een verzwakt immuunsysteem en aan mensen met chronisch zieken (diabetes, astma en hart- en vaatzieken).
• Rokers zijn een andere risicogroep die dit vaccin zouden moeten krijgen.

Zoals een artikel in Vaccines uitlegt (Engelse link), heeft elke vaccin zijn eigen indicaties. Specialisten geven het pneumokokkenconjugaat (PCV13) meestal aan kinderen in de volgende gevallen:

• Kinderen jonger dan 2 jaar. Artsen dienen het toe in drie verschillende doses op de leeftijd van 3, 5, en 11 maanden.
• Kinderen ouder dan 2 jaar die bepaalde gezondheidsproblemen hebben.

Bij volwassenen ouder dan 65 jaar is de keuze complex. Over het algemeen geven artsen voor deze doelgroep de voorkeur aan het vaccin gebaseerd op polysacchariden (PPSV23).

Wat je in gedachten moet houden is dat geen van beide vaccins moet worden toegediend als er in het verleden al eens een allergische reactie op een van beide vaccins is geweest.

Andere indicaties voor het vaccin

Artsen bevelen het vaccin momenteel ook aan bij reizen naar bepaalde plaatsen. Met name als je naar Azië, Afrika en Zuid-Amerika reist. Dit zijn plaatsen waar een hoge prevalentie van de bacterie is. Een bekend voorbeeld is Saoedi-Arabië.

Het vaccin tegen longontsteking is veilig en doeltreffend

Beide soorten vaccin tegen longontsteking zijn veilig en effectief. Er kunnen bijwerkingen optreden, maar deze zijn mild en van voorbijgaande aard. Denk bijvoorbeeld aan pijn op de injectieplaats of lichte malaise.

Artsen bevelen daarom aan om alle risicogroepen te vaccineren. Het voordeel weegt aanzienlijk op tegen het risico. Bovendien is het percentage infecties, sterfgevallen en complicaties sterk gedaald sinds de start van het gebruik van dit vaccin.

Naast vaccinatie is het echter belangrijk om rekening te houden met bepaalde maatregelen om een infectie te proberen te voorkomen. Je moet regelmatig je handen goed wassen met water en zeep. Je moet ook na gebruik de oppervlakken schoonmaken die mensen vaak aanraken.

Wanneer je niest of hoest, moet je je neus en mond bedekken met de binnenkant van je elleboog of een wegwerpzakdoekje. Ook is het van essentieel belang om te stoppen met roken of het contact met rokers zoveel mogelijk te beperken. Tot slot is het zeer belangrijk om bij ziekteverschijnselen of bij een vermoeden van ziekte altijd een arts te raadplegen.