Wat zijn corticosteroïden en waarvoor worden ze gebruikt?

Er is een breed scala aan toepassingen voor corticosteroïden vanwege het aantal fysiologische processen waarop ze van invloed kunnen zijn. Lees verder om te ontdekken wat het zijn en waarvoor ze worden gebruikt.

Beoordeeld en goedgekeurd door de apotheker Sergio Alonso Castrillejo.

Geschreven door Equipo Editorial

Laatste update: 22 december, 2022

Corticosteroïden zijn zeer krachtige medicijnen. Daarom moet je ze altijd onder medisch toezicht nemen. Je kunt dit soort medicijnen niet zonder recept krijgen en dat is niet zonder reden.

Wat zijn corticosteroïden?

Deze medicijnen omvatten een verscheidenheid aan hormonen die behoren tot de steroïde groep, geproduceerd door de cortex van de bijnieren. Corticosteroïden zijn betrokken bij een breed scala aan fysiologische mechanismen waaronder:

• ontstekingsprocessen
• immuunsysteem
• metabolisme van koolhydraten

Er bestaan ook kunstmatig gesynthetiseerde corticosteroïden voor bepaalde therapeutische doeleinden bij bepaalde aandoeningen zoals de behandeling van de ziekte van Crohn en ook bij gewrichtspijn.

Corticosteroïden

Typen en indicaties

Bedrijven maken deze medicijnen kunstmatig. Daarom bestaan er veel verschillende vormen. Dit is afhankelijk van de reden waarvoor ze gebruikt worden en wat de optimale toedieningsvorm is.

Hieronder beschrijven we een paar van de verschillende types:

• Corticosteroïden om te inhaleren. Deze vorm wordt gebruikt bij longproblemen zoals astma of bij mensen met chronische obstructieve longziekte (COPD). In sommige gevallen van acute bronchitis worden inhalatoren vaak gebruikt als eerste noodmaatregel. Meestal wordt deze soort voorgeschreven voor langdurig gebruik. Dit vereist zowel goed medisch toezicht als regelmatige follow-up van de situatie.
• Orale corticosteroïden in de vorm van tabletten. De belangrijkste toepassing voor dit type corticosteroïden is de behandeling van ontstekingsziekten zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa.
• Corticosteroïden voor het plaatselijke aanbrengen op de huid. Deze zalven en crèmes worden gebruikt in gevallen van eczeem, atopische dermatitis en psoriasis. Ze worden ook toegediend om ontstekingen te verminderen.
• Injecteerbare corticosteroïden. Dit is het soort dat meestal intraveneus wordt toegediend, voor de behandeling van bepaalde auto-immuunziekten. Daarnaast zijn er ook corticosteroïden die intramusculair worden toegediend. Die worden voornamelijk gebruikt voor de behandeling van gewrichtspijn.

Werkingsmechanisme en farmacologische acties

Osteoporose is een veelvoorkomend risico bij het langdurig gebruik van corticosteroïden. Dit is te wijten aan de negatieve invloed op de calciumreserve van het lichaam.

Corticosteroïden moeten in het cytoplasma komen, waar ze zich binden aan bepaalde receptoren. Zodra ze deze verbinding aangaan, komen ze de kern van de cel binnen en inter-ageren ze met het DNA. Het resultaat van deze interactie is de synthese van het specifieke eiwit dat het gewenste resultaat zal opleveren.

Corticosteroïden en hun bijwerkingen

Aan het gebruik van corticosteroïden zijn bepaalde risico’s en een verhoogde kans op bijwerkingen verbonden. Doordat deze medicijnen in een groot aantal fysiologische processen beïnvloeden, variëren de bijwerkingen van deze medicijnen aanzienlijk.

Ook zijn de bijwerkingen afhankelijk van de patiënt. Zo zal de ene patiënt aankomen en de andere juist afvallen terwijl ze om dezelfde reden dezelfde soort medicatie hebben voorgeschreven gekregen.

Over het algemeen zijn een deel van de bijwerkingen afhankelijk van hoe men de medicatie gebruikt. De belangrijkste oorzaken van klachten na het gebruik zijn een onjuiste inname en het abrupt stoppen van de behandeling. Hieronder gaan we in op de mogelijke bijwerkingen die kunnen optreden.

Mogelijke bijwerkingen

Dit zijn een aantal van de meestvoorkomende bijwerkingen:

• Meestal beïnvloeden deze medicijnen het immuunsysteem. Daarom neemt de vatbaarheid voor infecties toe omdat deze geneesmiddelen een immunosuppressieve werking hebben.
• Bovendien kunnen ze ook nadelige effecten hebben op de skeletspieren en kunnen ze problemen zoals myopathie, osteoporose en botnecrose veroorzaken.
• Corticosteroïden kunnen ook gastro-intestinale problemen veroorzaken, zoals pancreatitis en een maagzweer. Van alle bijwerkingen rapporteert men deze twee bijwerkingen het meeste.
• Ze kunnen ook hypertensie veroorzaken door het ontstaan of verergeren van vochtretentie als gevolg van cardiovasculaire problemen.
• Bovendien zijn acne, hirsutisme, striae en ecchymose (bloedingen in de huid of slijmvliezen) enkele van de meestvoorkomende bijwerkingen van corticosteroïden.
• Stemmingswisselingen zoals gevoelens van euforie, slapeloosheid, depressie en psychose zijn andere neuropsychiatrische bijwerkingen die kunnen optreden bij het gebruik van corticosteroïden. Deze symptomen kunnen ook optreden bij behandeling met corticosteroïden. Ze zijn echter minder waarschijnlijk. Daarom zijn ze minder frequent.
• Andere bijwerkingen die kunnen optreden zijn oogheelkundige problemen zoals staar en glaucoom.
• Bovendien is er een verhoogd risico op endocrinologische en metabole problemen. Onder de laatstgenoemde vallen ook problemen zoals verminderde glucose-tolerantie, diabetes, gewichtstoename en hyperlipidemie.
• Ten slotte is er bij kinderen sprake van een verhoogd risico op onderdrukking van de groei. Dit is te wijten aan de nauwe relatie tussen corticosteroïden en groeihormonen. Dit omvat onderdrukking van de hypothalamus-hypofyse-bijnieras.