Wat is vruchtwater en wat zijn de functies?

Vruchtwater is voor een normale zwangerschap een essentiële vloeistof. Het is erg belangrijk om de prenatale controles te ondergaan om eventuele afwijkingen op te sporen.

Vruchtwater is de substantie die de foetus in de vruchtzak omringt. Dit is de zak waarin de baby zich vormt en tot het moment van geboorte ontwikkelt. Vruchtwater speelt bij deze ontwikkeling een cruciale rol.

Het belangrijkste doel van vruchtwater is dat het zowel het lichaam van de baby als de organen van de moeder beschermt. Het helpt ook om het biologische evenwicht te behouden.

Vanwege zijn belangrijke rol kan vruchtwater door artsen worden gebruikt om bepaalde informatie over de gezondheid en ontwikkeling van de foetus te verkrijgen. Hierdoor kunnen onder andere een aantal ziekten vroegtijdig worden aangepakt.

Wat is vruchtwater?

Vruchtwater is een heldere, bijna transparante vloeistof, met een gelige tint. Het is normaal dat het ook wat lichte bloedvlekken bevat. Deze vloeistof is daarnaast meestal geurloos.

Naarmate de zwangerschap vordert, kan het vruchtwater zich met klontjes vullen die schilfers van de babyhuid zijn. Na de uitgerekende datum, na 40 weken, wordt het melkachtig van kleur. Het bestaat onder andere uit:

• water
• elektrolyten
• eiwitten
• koolhydraten
• vetten
• mineralen
• ureum
• foetale cellen

De moeder begint deze stof na 12 dagen zwangerschap te produceren. Het volume neemt daarna tot ongeveer de 34e week geleidelijk toe (Engelse link). Vervolgens neemt de hoeveelheid iets af. De vliezen breken wanneer de bevalling begint waardoor het vruchtwater wegstroomt.

Wat is zijn functie?

Vruchtwater speelt tijdens de zwangerschap een sleutelrol. De foetus drijft in deze vloeistof. Als het niet aanwezig zou zijn, dan zou de ontwikkeling van een baby onmogelijk zijn.

Hoewel er in de wetenschap over dit onderwerp nog steeds hiaten zijn, weten we dat de belangrijkste functies van het vruchtwater onder andere de volgende zijn:

• Het vergemakkelijkt de botgroei. De stof zorgt ervoor dat de foetus vrij kan bewegen, zonder dat de membranen van de vruchtzak aan zijn lichaam blijven kleven. Dit betekent dat hij zonder problemen kan groeien.
• Bevordert spierontwikkeling. Het stelt de foetus in staat om zichzelf in verschillende posities te verplaatsen. Dit draagt bij aan de spierontwikkeling.
• Beschermt de foetus. Vruchtwater dient als schokdemper bij uitwendige stoten of plotselinge bewegingen. Het vermindert ook de impact van samentrekkingen van de baarmoeder.
• Beschermt de moeder. De vloeistof dient ook als stootkussen voor de moeder tegen de bewegingen van de foetus. Het voorkomt ook schade aan nabijgelegen organen en voorkomt compressie van de navelstreng.
• Creëert een gunstige omgeving. Dit gebeurt doordat het vruchtwater helpt de juiste temperatuur in de baarmoeder te handhaven. Het zorgt ook voor een steriele omgeving, dat wil zeggen: zonder ziektekiemen.
• Maakt de uitwisseling van biochemische stoffen mogelijk en regelt de pH.
• Het bevordert de longontwikkeling. Vanaf het tweede trimester inhaleert en slikt de foetus vruchtwater in. Dit helpt de longen om zich te ontwikkelen, evenals het maag-darmstelsel.
• Helpt de baby in het geboortekanaal. De vloeistof helpt de foetus om zich richting het geboortekanaal te bewegen. Het smeert vervolgens het gebied om de geboorte te vergemakkelijken.

Belangrijkste problemen in verband met vruchtwater

De belangrijkste problemen in verband met vruchtwater hebben met het volume te maken. De foetus heeft voldoende nodig om zich normaal te ontwikkelen. Vanuit dit oogpunt zullen we 3 abnormale situaties analyseren.

1. Onvoldoende vruchtwater

Deze aandoening staat ook bekend als oligohydramnion (Spaanse link) en verhoogt het risico op problemen met de navelstreng. Door het gebrek aan vocht heeft de foetus minder ruimte om vrij te bewegen.

Als deze situatie enige tijd aanhoudt, dan is het ook mogelijk dat de longontwikkeling wordt beïnvloed, omdat de foetus het vocht in- en uitademt. Een vroeggeboorte is dan ook waarschijnlijker.

Het probleem kan door uitdroging van de moeder, veranderingen in de placenta of voortijdige breuk van de vliezen worden veroorzaakt. Als het ernstig is, dan zal de arts waarschijnlijk besluiten om de bevalling in te leiden of een keizersnee uit te voeren om grotere risico’s te voorkomen.

2. Een te veel aan vruchtwater

Dit geval wordt ook wel polyhydramnion genoemd (Spaanse link). Het grootste risico is vroeggeboorte, dus het vereist nauw medisch toezicht. Artsen kunnen het met medicijnen behandelen of door het teveel te elimineren. Als het laat in de zwangerschap optreedt, dan is een intensieve aanpak misschien niet nodig.

Overtollig vruchtwater wordt vaak door zwangerschapsdiabetes of afwijkingen bij de foetus veroorzaakt. Het komt bij meerlingzwangerschappen vaker voor dan bij zwangerschappen van 1 kindje.

3. Lekkage van vruchtwater

Het is mogelijk dat vruchtwater tijdens de zwangerschap lekt. Dit kan langzaam gebeuren, in kleine hoeveelheden, of plotseling en overvloedig. Als het vóór 37 weken gebeurt, dan wordt het voortijdige breuk van de vliezen genoemd (Spaanse link).

Deze aandoening kan tot een verminderde ontwikkeling van de foetus, infectie of vroeggeboorte leiden. In een aantal gevallen heeft de moeder een ziekenhuisopname en behandeling met medicijnen nodig om de longontwikkeling van de foetus te versnellen. Het doel hiervan is om de bevalling zo lang mogelijk uit te stellen.

Als er na 37 weken lekkage optreedt, dan is er mogelijk geen interventie nodig. De arts kan aanbevelen om de bevalling op te wekken als deze 24 uur na het begin van verlies van het vruchtwater nog niet is begonnen.

Wanneer moet je naar een dokter?

Meestal veroorzaakt te veel of te weinig vruchtwater geen symptomen bij de moeder. Als er sprake van te weinig vocht is, dan voelt de moeder misschien alleen dat de foetus minder beweegt dan zou moeten.

Als er te veel vocht is, dan zal de moeder soms kortademig zijn of voor de uitgerekende datum pijnlijke weeën ervaren. Het verliezen van vocht moet, indien gedetecteerd, zo snel mogelijk door een arts worden onderzocht.

Gezien het belang van vruchtwater voor de normale ontwikkeling van de baby, is het het beste om regelmatig voor controle naar een specialist te gaan. Het is essentieel om je arts van elk teken van vochtverlies op de hoogte te stellen.

Moeders met diabetes of meerlingzwangerschappen zouden nog strenger moeten zijn in het regelmatig bezoeken van hun arts. Het is erg belangrijk om tijdens de zwangerschap voldoende gehydrateerd te blijven en alle adviezen van je arts op te volgen.