Wat is het syndroom van Cotard?

Het komt vaak voor dat de mensen die aan dit syndroom lijden ook zelfmoordgedrag vertonen: misschien geloven ze dat ze al overleden zijn en dat niets er meer toe doet of beschouwen ze zichzelf als onsterfelijk.
Wat is het syndroom van Cotard?

Laatste update: 15 augustus, 2018

Het syndroom van Cotard is een psychische stoornis waarbij de persoon denkt dat hij of zij dood is zonder dat hij dat is. Het is een soort van waanidee dat ook bekend staat als nihilistische waan of ontkenning.

Dit syndroom is zeer zeldzaam, maar er zijn door de jaren heen wel meerdere gevallen van gedocumenteerd.

Degenen die lijden aan het syndroom van Cotard ontkennen dat hun lichaam bestaat en dat ze zenuwen, een brein, bloed en inwendige organen hebben, evenals andere lichaamsdelen.

Ze denken dat ze op een onwaarschijnlijke en fictieve manier leven. Ze kunnen zelfs denken dat hun organen aan het rotten zijn en in staat zijn om de geur van ontbinding te hallucineren.

Enkele feiten over het syndroom van Cotard

Kenmerken van het syndroom

Man die lijdt aan het syndroom van Cotard

De persoon die er last van heeft ondergaat meestal een verandering in de intensiteit van zijn emoties. Over het algemeen verliest hij vitale energie en wordt hij overheerst door negativiteit. Dit kan dan plaatsmaken voor het syndroom van Cotard.

Daarnaast is er vaak ook sprake van:

  • hyperactiviteit in de amygdala
  • beschadiging aan de temporopariëtale kwab
  • remming in het linker prefrontale deel van de hersenen

Bovendien kan er ook een reductie van dopamine in de receptoren van de hersenen worden gezien.

Etymologie

Het syndroom dankt zijn naam aan de Franse neuroloog Jules Cotard, die dit syndroom ontdekte. De ontdekking werd gedaan nadat verschillende patiënten met psychiatrische stoornissen de waanideeën toonden die dit syndroom kenmerken.

De eerste patiënt die J. Cotard behandelde, was een 43-jarige vrouw. Ze was er zeker van dat ze ‘noch een brein, noch zenuwen, noch een borst, noch ingewanden had. Ze was ervan overtuigd dat ze alleen uit huid en botten bestond. De patiënt, wiens geval onder het pseudoniem Mademoiselle X werd gepresenteerd tijdens een conferentie in Parijs in 1880, ontkende de noodzaak om zichzelf te voeden. Ze geloofde ook dat ze voor eeuwig was gedoemd, omdat ze niet kon sterven aan een natuurlijke dood.

Het is echter belangrijk op te merken dat de zaak gepresenteerd door Dr. Cotard niet was vrijgesteld van kritiek en scepticisme door de wetenschappelijke gemeenschap van die tijd.

Kenmerkende (pathologische) symptomen

Meisje dat lijdt aan het syndroom van Cotard

Er zijn veel symptomen die gepaard gaan met deze aandoening, waaronder:

  • Depressie
  • Zelfmoordgedachten
  • De overtuiging dat het lichaam niet bestaat
  • De overtuiging dat het lichaam geen bloed meer heeft
  • Negatieve gedachten
  • De overtuiging dat:
    • je al dood bent (met olfactorische waanideeën: iemand kan zelfs ruiken dat hij aan het rotten is)
    • er wormen onder je huid zitten
    • je onsterfelijk bent
    • het lichaam aan het wegrotten is
    • je geen interne organen hebt
  • Analgesie of afwezigheid van pijn
  • Zelfverminking

Vergeet niet dat voordat dit syndroom door Dr. Cotard werd gedocumenteerd, deze symptomen simpelweg verband hielden met menselijke gedragsstoornissen. Veel wetenschappers associeerden ze met cultuur, religie, etniciteit of elk ander element buiten de gevestigde morele en gezondheidsnormen van die tijd. Dit is een belangrijk feit.

Beschrijving van de pathologie bij patiënten

Dit is een waanidee dat typerend is voor de meest ernstige (psychotische of misleidende) depressies. Het kan echter ook voorkomen bij andere ernstige psychische aandoeningen zoals:

  • dementie met psychotische symptomen
  • schizofrenie
  • psychose als gevolg van medische of toxische ziekten

Aan de andere kant is het belangrijk om op te merken dat patiënten zelfs gaan geloven dat hun interne organen volledig zijn gestopt met functioneren. Ze zijn ervan overtuigd dat hun darmen niet meer werken, dat hun hart niet meer klopt, dat ze geen zenuwen, bloed of hersenen hebben, en zelfs dat ze rotten. Dientengevolge, beginnen ze enkele reukhallucinaties te krijgen die hun waanidee bevestigen (onaangename geuren, zoals rottend vlees): ze kunnen zelfs het gevoel hebben dat er wormen over hun huid glijden.

Enkele manieren om dit syndroom te behandelen

Medicijnen tegen het syndroom van Cotard

Dit soort stoornissen zijn helaas niet makkelijk om te behandelen. Dit wordt nog ingewikkelder wanneer de diagnose ook elementen van andere reeds geclassificeerde en minder controversiële ziekten omvat.

Hier volgen echter een aantal stappen die artsen toepassen, afhankelijk van de complexiteit en situatie per individue:

  • Een farmacologische combinatie (zowel pillen als injecties, kalmerende middelen, enz.)
  • Antidepressiva zoals mirtrazapine, antipsychotica of olanzapine
  • Als de medicijnen niet effectief zijn, kan dit syndroom ook worden behandeld met elektro-convulsie-therapieën

Etiologie of classificatie van de ziekte

Het syndroom van Cotard is een ziekte die een neurologisch-mentaal karakter heeft. Het moet daarom ook als zodanig worden behandeld. De paar gediagnosticeerde gevallen en de controverse tussen dementie en een waanstoornis zorgen ervoor dat dit een zeer ingewikkeld terrein is voor professionals in deze medische discipline. 


Alle aangehaalde bronnen zijn grondig gecontroleerd door ons team om hun kwaliteit, betrouwbaarheid, actualiteit en geldigheid te waarborgen. De bibliografie van dit artikel werd beschouwd als betrouwbaar en wetenschappelijk nauwkeurig.


  • Swamy, N. C., Sanju, G., & Jaimon, M. (2007). An overview of the neurological correlates of Cotard syndrome. The European journal of psychiatry, 21(2), 99-116.
  • Tomasetti, C., Valchera, A., Fornaro, M., Vellante, F., Orsolini, L., Carano, A., … & De Berardis, D. (2020). The ‘dead man walking’disorder: an update on Cotard’s syndrome. International Review of Psychiatry, 32(5-6), 500-509.
  • Dieguez, S. (2018). Cotard syndrome. Neurologic-Psychiatric Syndromes in Focus-Part II, 42, 23-34.

Deze tekst wordt alleen voor informatieve doeleinden aangeboden en vervangt niet het consult bij een professional. Bij twijfel, raadpleeg uw specialist.