Wat is een colostoma eigenlijk?

Een aanleggen van een colostoma is bij sommige patiënten een onvermijdelijke medische procedure. In sommige gevallen is dit het enige alternatief om door te gaan met het leven. In dit artikel we je alles over colostoma's vertellen.

Een colostoma is een van de stomasoorten die er bestaan. In medische termen definieert ‘stoma’ de doorgang tussen een intern hol orgaan en de buitenkant. Een stoma kan op het spijsverteringsstelsel of de urinewegen worden gemaakt.

In het specifieke geval van een colostoma bestaat het uit een opening in de buik, waarbij een klein deel van de dikke darm aan de buitenkant van de buik wordt vastgezet.

Een colostoma verdeelt de darmen kunstmatig in twee delen. Het gedeelte vóór de stoma is functioneel en voert op relatief normale wijze zijn activiteiten uit. Het resterende deel van de darm na de stoma werkt niet meer normaal, omdat de ontlasting door de opening naar buiten komt.

Op dezelfde manier zijn, naast het laatste deel van de dikke darm, het rectum en de anus niet meer functioneel. Het is echter mogelijk dat het slijmvlies doorgaat met het produceren van vloeistoffen die naar buiten worden verdreven.

Aangezien medische professionals de colostoma op de dikke darm maken, blijft de opname van voedingsstoffen intact. Onthoud dat dit proces tot de dunne darm behoort, zich daarvoor bevindt en niet door de techniek wordt beïnvloed. Wat wel wordt beïnvloed, is de productie van ontlasting en de verwijdering ervan.

Soorten colostoma’s

Er zijn drie verschillende soorten colostoma’s te onderscheiden. We zullen deze verschillende soorten colostoma’s hieronder benoemen en ook toelichten.

1. Tijdelijk colostoma

Een tijdelijk colostoma wordt aangelegd, zoals de naam al doet vermoeden, bij pathologieën of interventies die beter evolueren als een deel van de dikke darm tijdelijk rust krijgt. 

Denk bijvoorbeeld aan een patiënt een darmoperatie moet ondergaan waarbij het lichaam de tijd moet krijgen om te genezen. Dit verloopt in bepaalde gevallen beter en sneller als het operatiegebied rust krijgt.

Om de doorgang van ontlasting te voorkomen, maakt de arts een tijdelijke stoma dat na verloop van tijd weer opgeheven wordt. Wanneer deze ingreep gedaan is functioneert het hele spijsverteringssysteem weer normaal.

2. Permanent colostoma

In dit geval voert de arts de operatie uit met als doel de colostoma permanent te laten zitten. Het kan bijvoorbeeld aan darmkanker te wijten zijn die in een vergevorderd stadium is gediagnosticeerd.

Er is dan geen andere oplossing mogelijk dan het verwijderen van een groot deel van de dikke darm. Wanneer de arts zich voorstelt dat de doorvoer onherstelbaar zal zijn, dan plaatst hij een permanente colostoma.

3. Transversale colostoma

Deze colostoma heeft zijn naam te danken aan de locatie. De dikke darm bestaat uit drie delen en een daarvan is het transversale deel van de dikke darm, die zich in het bovenste deel van de buik bevindt.

Het is niet gebruikelijk om daar een colostoma aan te leggen, maar het kan vanwege bepaalde omstandigheden nodig zijn. Op deze locatie is het mogelijk om een tijdelijke of permanente stoma aan te leggen.

Colostomazakjes

Bij een colostoma worden opvangzakjes gebruikt die rond de stoma-uitgang worden bevestigd. Deze zakjes verzamelen het afval dat de dikke darm regelmatig uitwerpt.

Bij een colostoma komt de ontlasting dus via de stoma naar buiten. De stoelgang gaat niet langer door het rectum en de anus. Colostomazakjes vangen de ontlasting die naar buiten komt op. Deze zakjes zijn aan de buik rond de stoma bevestigd.

Hoewel er meerdere modellen en ontwerpen zijn, hebben ze allemaal twee hoofdonderdelen: het systeem dat het apparaat aan de huid en de stoma bevestigt en het opvangsysteem, wat een eenvoudig zakje of een mechanisme met lediging kan zijn. Veel fabrikanten produceren deze zakjes, daarom zijn er veel verschillende prijzen. Er zijn:

• goedkope en dure zakken.
• verschillende materialen.
• kleine, middelgrote of grote zakjes.
• transparante en gekleurde zakjes.
• zakjes met en zonder deksel.

Een ander onderscheidingspunt van de zakken is hun ledigingssysteem. Deze beslissing hangt af van het comfort van de patiënt, de beschikbaarheid van modellen en in sommige gevallen de koopkracht van degene die de zakjes koopt. De verschillende soorten zijn in principe te onderscheiden:

• Vervangbaar. De zak wordt maar één keer gebruikt. Wanneer het zakje gevuld is, verwijdert de patiënt het en plaatst hij een nieuwe.
• Draineerbaar. De zak heeft een opening waardoor hij de inhoud kan verwijderen en het gebruikt kan blijven worden.
• Wasbaar. Sommige zakken hebben een speciaal bevestigingssysteem om ze te kunnen verwijderen. Ze zijn van wasbaar materiaal gemaakt en als ze eenmaal schoon zijn, kunnen ze opnieuw worden vastgeplakt.

Mogelijke complicaties bij een colostoma

Het verstoren van de normale functie van de darm en het hebben van een zakje voor het opvangen van de ontlasting dat aan het lichaam bevestigd is kan logischerwijs leiden tot bepaalde complicaties. Sommige zijn moeilijker op te lossen dan andere. De meest voorkomende complicaties zijn:

• Dermatitis. Door de colostoma en de ontlasting kan de huid rond de stoma rood worden (Spaanse link). Over het algemeen is het nadelige effect met de juiste hygiënische zorg beheersbaar en het gebruik van bepaalde crèmes (Spaanse link) die voor dit doel zijn ontwikkeld.
• Stoma-krimp. Na de operatie neemt de diameter van de stoma af. Hoewel dit normaal is, moet de arts, als het te veel krimpt, dit  probleem met een nieuwe ingreep corrigeren. Dit moet, omdat het anders de ontlasting kan blokkeren.
• Beweging van de stoma. In het gebied van de colostoma veranderen de darmen soms van positie. Ze kunnen daardoor meer druk uitoefenen, of juist de stoma-uitgang naar binnen trekken. Beide situaties vereisen medisch overleg om maatregelen te nemen om de colostoma te laten werken.