Wat is dramatherapie en wat zijn de voordelen?

Dramatherapie is erg handig om aan verschillende situaties te werken. Hieronder vinden we bijvoorbeeld de ontwikkeling van sociale vaardigheden en expressie.

Dramatherapie, ook wel “dramatherapie” genoemd, is een psychologische therapievorm die veranderingen in gedrag en aspecten van de persoonlijkheid mogelijk maakt om het geestelijk welzijn van mensen te verbeteren. Het kan zowel individueel als in groepen worden toegepast.

In het bijzonder maakt het mogelijk verschillende situaties aan te pakken door middel van verschillende theatrale middelen, waarbij het lichaam het belangrijkste expressieve medium is. Het omvat onder meer lichaamsbewegingen, improvisaties, rollenspelen en dans. Op deze manier is het bedoeld om zelfkennis, zelfvertrouwen en eigenwaarde te versterken.

Hoe wordt het uitgevoerd? Welke andere voordelen biedt het? Omdat deze vorm van therapie niet zo bekend is als andere vormen van psychologische therapie, hebben veel mensen er vragen over. Hieronder vertellenwe je alles over dramatherapie en hoe het kan worden toegepast.

Hoe wordt dramatherapie uitgevoerd?

Dramatherapie, gecreëerd door J. Levy Moreno (Engelse link) in 1920, is een soort therapie die verschillende middelen gebruikt om mensen hun emotionele ongemak te laten uiten, hun conflicten op te lossen, of betrokken te raken bij een veranderingsproces.

Het maakt gebruik van verschillende technieken, maar bijna alles speelt zich af rond mensen die een situatie uitbeelden of acteren, onder leiding of begeleiding van de therapeut. Hoewel de toepassing ervan vaker voorkomt in groepstherapie, kan het ook individueel worden beoefend.

In het eerste geval zijn er naast de regisseur hulpzelfden (secundaire personages die meewerken aan de scène), een podium (een veilige plaats waar men zich met vertrouwen kan uiten), en de patiënt of hoofdrolspeler nodig.

Het wordt meestal uitgevoerd in de volgende fasen:

• Opwarming. In dit stadium moet de therapeut het juiste emotionele klimaat scheppen zodat mensen zich op hun gemak voelen en zich daarna kunnen uiten.
• Dramatisering. Dit stadium zou het hoogtepunt van de voorstelling zijn, omdat in dit geval de persoon die als hoofdpersoon is aangewezen de toegewezen rol moet uitbeelden. Hij/zij zal dat doen door de situatie uit te beelden zoals hij/zij wil, hetzij door gebaren, mondelinge uitdrukking, enz. Als het een groepsvoorstelling is, zal de rest van de personages meewerken aan de ontwikkeling van de scène, zodat die heel levendig aanvoelt.
• Groepsecho of delen. In dit deel deelt de hoofdpersoon hoe hij/zij zich heeft gevoeld. De andere deelnemers moeten ook uitdrukken hoe ze zich voelden en moeten hun visie over de voorstelling van de hoofdpersoon inbrengen.

De basisprincipes van dramatherapie

Als elementaire principes van dramatherapie kunnen genoemd worden spontaniteit en de filosofie van het moment of “het hier en nu.”

• Moreno benadert spontaniteit vanuit een creatief standpunt. Vanuit de oplossingen die kunnen ontstaan door gevoelens te kunnen uiten, in plaats van ze vast te laten zitten.
• Wat betreft de filosofie van het moment, die verwijst naar het werken in het hier en nu; ook al kunnen elementen uit het verleden of de toekomst aanwezig zijn, we werken in een specifiek moment en tijd.

Hoewel dramatherapie acteren als belangrijkste middel gebruikt, is het belangrijk erop te wijzen dat het niet hetzelfde is en dat eerdere acteerervaring niet vereist is. Het onderscheidt zich door zijn therapeutische doeleinden, omdat het meer nastreeft dan alleen enscenering.

Er zijn mensen die dramatherapie en psychodrama als synoniemen gebruiken, omdat ze enkele aspecten gemeen hebben. Ze hebben echter een verschil in aanpak. Terwijl de eerste een probleem of situatie op een indirecte en niet reële manier aanpakt, is psychodrama gebaseerd op concrete, echte situaties en verwijst het naar de hoofdpersoon van de scène.

De voordelen van dramatherapie

Naast het vergemakkelijken van het uiten van emoties en spontaniteit – onderdeel van het feit dat er een ontworpen situatie is – presenteert dramatherapie nog andere punten in haar voordeel. In de volgende ruimte zullen we ze een voor een behandelen.

1. De patiënt wordt een actieve protagonist in zijn genezing

Net als veel andere therapieën houdt dramatherapie rekening met de proactieve rol van de persoon, die zich inzet voor verandering. In feite wordt het in dit geval explicieter, want hoe de patiënt er ook voor kiest, hij of zij acteert uit zijn of haar ongemak of zorg.

2. Het vergemakkelijkt catharsis

Veel mensen hebben moeite om hun emoties en gevoelens te uiten als ze “zichzelf” zijn. Als ze echter het gevoel hebben dat ze afstand nemen van het probleem en een andere rol kunnen belichamen, doen ze dat gemakkelijker.

3. Het helpt iemand een nieuwe kijk op de feiten en nieuwe vaardigheden te verwerven

Als het in een groepssetting gebeurt en anderen hun kijk op de feiten uiten, is het mogelijk een situatie vanuit een andere hoek te benaderen. Hierdoor kunnen we onze blik verruimen, creatieve oplossingen bedenken, en rekening houden met details die we hadden weggelaten.

In dezelfde lijn kunnen we ons ook ontdoen van uitgekristalliseerde “oude rollen” die een belemmering vormen voor aanpassing en voor functionelere en minder rigide reacties.

Welke activiteiten kunnen in dramatherapie worden gedaan?

In dramatherapie kunnen verschillende technieken worden toegepast die de vrije expressie van de betrokkenen bevorderen. De meest voorkomende worden hieronder genoemd.

1. Miming

Zoals de naam al aangeeft, maakt mime gebruik van mimiek, d.w.z. weergave door middel van gebaren of bewegingen. Non-verbale of lichaamstaal wordt belangrijk en is een zeer nuttige techniek voor degenen die het moeilijk vinden zich met woorden uit te drukken.

2. Rollenspel

Hier is het de bedoeling dat iedereen die deelneemt een specifieke rol belichaamt.

3. Nasynchronisatie

Een ander lid van de groep vertegenwoordigt de hoofdpersoon en doet alsof hij/zij de hoofdpersoon is. Zo drukt hij/zij uit wat hij/zij denkt en voelt. Deze spiegelachtige techniek wordt gebruikt om zichzelf te zien. Het is heel verhelderend over het eigen gedrag en de manier waarop we aan de buitenkant worden gezien.

4. Rolomkering

Deze techniek is erop gericht de ander te begrijpen en zichzelf in de plaats van de ander te stellen. Met andere woorden, het gaat erom zich in hun schoenen te verplaatsen. De aanwijzing voor de ontwikkeling van de scène heeft te maken met het voorstellen van de andere persoon. Hoe hij/zij denkt, wat hij/zij zou kunnen voelen, enz.

5. Monoloog

In dit geval deelt de hoofdpersoon met het publiek alles wat hem of haar overkomt, evenals zijn of haar gedachten en emoties. Hij of zij kan dit doen door tegen de regisseur (de therapeut) te praten, alsof hij of zij tegen zichzelf praat, of tegen een denkbeeldige ander.

6. Maskers

Vaak zijn mensen bevrijd als ze kunnen zijn wat ze niet zijn. In dat geval is het soms voldoende om een variant zoals maskers te introduceren, zodat ze een situatie kunnen uitbeelden.

Elk van de bovenstaande technieken kan al vanaf de kindertijd worden toegepast. Het is ook mogelijk om elementen als poppen en kostuums in te bouwen.

Voor iedereen is er een soort therapie

Dramatherapie is verenigbaar met andere theoretische lijnen; bijdragen van systeemtherapie, cognitieve gedragstherapie, gestalttherapie, enz. kunnen gebruikt worden. De sleutel tot verbetering van het gebruik ervan is dat de therapeut plant wat hij moet doen volgens de behoeften van de patiënt en hem natuurlijk leert de technieken onder de knie te krijgen.

Deze vorm van therapie kan een zeer nuttig alternatief zijn om aan een specifiek onderwerp te werken. Of om enkele expressieve (Engelse link) en emotionele vaardigheden te ontwikkelen, vooral bij zeer verlegen of introverte mensen.