Waarom ontstaat koorts bij ziekte?

Heb je jezelf ooit afgevraagd waarom je lichaamstemperatuur stijgt als je ziek bent? Het is eigenlijk een natuurlijk afweermechanisme, ook al veroorzaakt het veel onaangename symptomen. Lees er meer over in dit artikel!

Koorts of pyrexie ontstaat op het moment dat de lichaamstemperatuur stijgt. Het is een beschermingsmechanisme en de meeste mensen krijgen op een bepaald moment in hun leven wel een keer koorts.

Er zijn veel redenen waarom iemand koorts kan hebben. Vaak heeft het te maken met de aanwezigheid van ziektekiemen of ziekteverwekkers die het lichaam identificeert als lichaamsvreemde stoffen die bestreden moeten worden.

Dit doet ons natuurlijk afvragen waarom de lichaamstemperatuur stijgt als je ziek bent. Het lijkt misschien contraproductief, omdat alle symptomen die gepaard gaan met een abnormale stijging van de lichaamstemperatuur alleen maar bijdragen aan het ongemak dat wordt veroorzaakt door het vreemde micro-organisme in kwestie.

Echter, koorts heeft een nuttige evolutionaire betekenis zoals alle menselijke fysiologische reacties. In het artikel van vandaag wordt besproken waarom koorts ontstaat, en waarom het nuttig en noodzakelijk is om te overleven.

Wat wordt als koorts beschouwd?

Als algemene vuistregel geldt dat elke lichaamstemperatuur boven 37 °C een koortsaanval vertegenwoordigt. Toch kunnen er vier verschillende soorten van dit waarschuwingssignaal onderscheiden worden:

• Een lichte koorts: hiervan is sprake wanneer de lichaamstemperatuur niet hoger is dan 38° C. Dit is wat we allemaal kennen als verhoging.
• Een matige koorts treedt op wanneer de temperatuur van het lichaam oploopt tot een waarde tussen de 38 °C en 39 °C.
• Bij hoge koorts is de lichaamstemperatuur hoger dan 39 °C.
• Ten slotte is er hyperpyrexie wanneer de temperatuur gelijk is aan of hoger is dan 40 °C.

Complicaties treden snel op wanneer een patiënt in een toestand van hyperpyrexie komt. Dit komt omdat het kan leiden tot een reeks reacties van de eiwitten van het zenuwstelsel. Hierdoor kunnen meerdere storingen in de lichaamsfuncties ontstaan. Hierbij is er een grote kans op overlijden als de patiënt niet onmiddellijk medische hulp krijgt.

Waarom ontstaat koorts?

Koorts is een reactie van het lichaam op externe factoren die zich tegen ons keren als het niet onder controle gehouden wordt. De vraag naar het nut en de reden waarom koorts ontstaat is de moeite waard. Waarom genereert het lichaam een hogere temperatuur als dit schadelijk kan zijn?

Allereerst moeten we koorts beschouwen als een oud verdedigingsmechanisme. De hypothalamus (Spaanse link) is een klier in de hersenen die verantwoordelijk is voor het reguleren van de lichaamstemperatuur.

De hypothalamus stuurt signalen om deze te verhogen wanneer er moleculen in het bloed geïdentificeerd worden die pyrogenen worden genoemd. Een pyrogeen is een stof die koorts veroorzaakt. Het kunnen bijvoorbeeld polysacchariden zijn, maar ook afval of producten van de celwand van bacteriën.

Het immuunsysteem, dat ontstekingen veroorzaakt, reageert defensief op de aanwezigheid van ongewenste indringers in het menselijk lichaam. Als er koorts ontstaat is dit dus een manier van het lichaam om zichzelf te verdedigen.

Het inwendige lichaamssysteem hoopt dat door het verhogen van de temperatuur de micro-organismen die het meest gevoelig zijn voor veranderingen, zullen afsterven bij blootstelling aan hogere temperaturen. De meeste infectie veroorzakende bacteriën en virussen gedijen het beste bij een temperatuurt van 37,5 °C.

Naarmate de temperatuur stijgt, stoppen de micro-organismen met reproduceren. Dit proces verloopt tenminste niet meer zo snel en effectief. Daardoor neemt hun kwetsbaarheid voor de verdedigingsmechanismes van het immuunsysteem toe.

Het is dan ook een evolutionair mechanisme waardoor koorts ontstaat en het heeft een duidelijk doel: ziekteverwekkers verzwakken.

Is koorts een rudimentair of een nuttig mechanisme?

Koorts helpt dus bij het bestrijden van ziekten, maar kan ook tot de dood leiden of onomkeerbare schade veroorzaken in ernstige klinische omstandigheden. Dit roept echter de vraag op: moeten artsen ingrijpen op het moment dat er hoge koorts ontstaat? En zo ja, wanneer en hoe? Dit is een actueel debat in de geneeskunde.

• Sommige artsen geven er de voorkeur aan om niet in te grijpen als er koorts ontstaat en de lichaamstemperatuur alleen goed in de gaten te houden. Op die manier kan het immuunsysteem beter reageren.
• Anderen er voorstander van om op het moment dat er koorts ontstaat te lichaamstemperatuur te verlagen met antipyretica.

Er is echter geen unaniem antwoord op deze vraag. Artsen zijn het er echter allemaal over eens dat een patiënt met koorts boven 39 °C onmiddellijke behandeling nodig heeft.

Er zijn diverse soorten vrij verkrijgbare medicijnen, zoals aspirine of paracetamol, die de lichaamstemperatuur kunnen helpen verlagen. Doordat de moderne geneeskunde ons antibiotica en antivirale middelen heeft gegeven, is het niet langer nodig om grote temperatuurstijgingen te doorstaan om ziekten te bestrijden.

Als er hoge koorts ontstaat is dat een reden om een arts te raadplegen

Koorts is dus een beschermend mechanisme dat het menselijk lichaam gebruikt om mogelijke ziekteverwekkers te bestrijden. Het doodt niet alleen de micro-organismen die erg gevoelig zijn voor temperatuurschommelingen, maar verzwakt ook de meer resistente soorten.

Als er koorts ontstaat bij kinderen is dat voor hun ouders vaak een reden tot ongerustheid. Ze moeten echter leren dat er een verschil is tussen verhoging, waarbij de lichaamstemperatuur niet hoger is dan 38° C, en koorts die te hoog is.

Je kunt altijd je huisarts raadplegen als er koorts ontstaat. Als je een stijging van de lichaamstemperatuur opmerkt kun je het beste contact opnemen met je huisarts en zo nodig de praktijk bezoeken om de oorzaak te achterhalen en adequaat te behandelen.