Waar zijn stamcelbehandelingen voor?

Stamcelbehandelingen zijn een gevestigde trend in de geneeskunde. Een aantal leidt tot uitstekende resultaten, andere vereisen nog meer experimenten. Hun toekomst is in ieder geval veelbelovend.

Heb je weleens gehoord van stamcelbehandelingen? De laatste tijd lijken ze voor allerlei gezondheidsproblemen die een mens kunnen treffen de oplossing te zijn. We zijn ons er echter ook van bewust dat er nog veel werk moet worden verzet om deze therapieën echt effectief te maken.

Stamcellen worden nog steeds intensief onderzocht om hun potentieel te onderzoeken. Toch hebben wetenschappers al veel voordelen van dit type behandeling ontdekt.

Wat zijn stamcellen?

Stamcellen zijn de cellen van het menselijk lichaam die andere soorten cellen kunnen genereren. Ze staan bekend als pluripotente cellen, omdat ze mogelijk cellen van allerlei soorten weefsels kunnen reproduceren.

Een stamcel kan geleidelijk een spiercel, een botweefselcel of een zenuwweefselcel worden. Zo kunnen ze dus elk lichaamsorgaan weer regenereren.

Deze specifieke cellen hebben een unieke functie en zijn typisch embryonaal. Het is daarom dankzij hen dat een embryo zich ontwikkelt en levensvatbaar wordt om zich vervolgens verder te ontwikkelen.

Deze stamcellen zijn in nieuw gevormde embryo’s aanwezig die blastocysten worden genoemd. We hebben echter een klein restant van deze cellen als volwassenen, vooral in ons beenmerg.

Er is een laboratoriumtechniek die experimenteert door normale cellen van volwassen weefsels in stamcellen om te zetten. Onderzoekers induceren ze via genetische mechanismen en herprogrammeren hun cellulaire functie.

Deze hebben echter niet dezelfde pluripotentiële capaciteit als embryonale cellen. Deze cellen maken ook deel uit van perinatale weefsels, die zich in het bloed van de navelstreng bevinden en in het vruchtwater dat de foetus tijdens de zwangerschap omringt.

Hoe werkt een stamcelbehandeling?

Het belangrijkste doel van stamcelbehandelingen is in feite het herstellen van beschadigd weefsel. Door gebruik te maken van de regeneratiecapaciteit die deze cellen kunnen benutten, bestuderen onderzoekers ze als vervanging voor orgaantransplantaties. Stel je dan het volgende voor.

In plaats van een orgaan te vinden om te transplanteren, zouden we met stamcellen een nieuw orgaan kunnen maken. Het is de bedoeling om ze in beschadigde weefsels te plaatsen om ze aan te moedigen om dat weefsel opnieuw met nieuwe elementen te creëren.

Ze zouden in feite het hele menselijke lichaam kunnen repareren. Om dit te doen, moeten wetenschappers onderzoeken hoe ze specifieke lichaamsdelen genereren, en dit is precies wat ze momenteel in hun laboratoria onderzoeken.

Zo kunnen stamcelbehandelingen bijvoorbeeld de volgende problemen helpen te herstellen:

• Een beschadigd hart
• Een lever beschadigd door cirrose
• Botbreuken door trauma

De mogelijkheden op het gebied van geneeskunde zijn bijna eindeloos. Velen geloven ook dat ze het potentieel hebben om situaties te genezen die momenteel ongeneeslijk of moeilijk te verhelpen zijn. Zo zou de prognose voor mensen met kanker aanzienlijk kunnen verbeteren.

Behandelingsproblemen

Helaas hebben campagnes onterecht bepaalde voordelen van stamcellen verspreid die nog niet haalbaar zijn. Overheidstransplantatiebureaus (Spaanse link) waarschuwen dat mensen die dergelijke behandelingen ondergaan, de juiste informatie over de risico’s moeten krijgen voordat ze ermee beginnen.

Onderzoekers realiseerden zich dat het niet zo eenvoudig is om een stamcel naar de vorming van een bepaald weefsel te leiden. De gids werkte niet bij sommige experimenten en vormde in plaats daarvan een ander soort weefsel. Zoals je je kunt voorstellen, is dit een enorm risico.

Het lichaam van de ontvanger kan ook de ingebrachte stamcellen afwijzen, net als bij elk vreemd voorwerp dat binnenkomt. Dat wil zeggen, het immuunsysteem probeert alles te verdrijven dat het niet herkent. Deze reacties kunnen bij een transplantatie behoorlijk ernstig zijn.

Voorbeelden van stamcelbehandelingen

Ondanks de mogelijke bijwerkingen en huidige beperkingen zijn er al enkele succesvolle behandelingen met stamcellen geweest. In feite zijn er sinds de jaren zeventig beenmergstamceltransplantaties mogelijk voor bepaalde soorten lymfomen. Er zijn ook andere succesvolle therapieën:

• Huidgroei voor grote brandwonden wordt al meer dan 30 jaar toegepast. De huid ziet er echter niet perfect uit (dit komt, omdat deze geen klieren heeft). Toch is het bij uitgebreide brandwonden erg nuttig. Artsen gebruiken deze techniek niet erg vaak, omdat niet elk medisch team het kan.
• Navelstrengstamcellen kunnen kinderen met leukemie helpen (Spaanse link). Het is echter niet zo effectief bij volwassenen.
• Er zijn limbale stamcellen die nieuw hoornvliesweefsel kunnen genereren. Als iemand bijvoorbeeld een deel van zijn hoornvlies verliest door een verwonding, is het mogelijk om een nieuw deel te laten groeien dat het verlies kan vervangen om weer volledig zicht te hebben.

Kortom, als het gaat om stamcelbehandelingen, dan is er nog veel te onderzoeken. Toch suggereren veel bevindingen dat ze binnenkort voor veel ernstige ziekten een veelbelovende behandeling kunnen zijn.