Taai speeksel: waarom komt dit voor?
Speeksel is essentieel voor het goed functioneren van de mondholte, omdat het alle weefsels in de mond vochtig houdt en de mond helpt te reinigen. Dus als je merkt dat je taai speeksel hebt, komt dit waarschijnlijk door een onbalans.
Allereerst is het belangrijk om te weten dat de speekselklieren verantwoordelijk zijn voor de productie van speeksel. Er zijn verschillende morfologische veranderingen van het speeksel mogelijk.
Misschien als gevolg van chemotherapie en bestraling, maar er zijn ook andere redenen. Het speeksel kan dan plakkerig en stroperig worden en daardoor taaier.
Afgezien van de veelvoorkomende ongemakken, kan dit ook leiden tot problemen met spraak, slikken en zelfs ademhalen. Dat gezegd hebbende, gaan we hieronder in op hoe je dit probleem kunt aanpakken?
De oorzaken van taai speeksel
Taai speeksel kan te wijten zijn aan verschillende omstandigheden, zoals:
- Arteriële hypertensie
- Diabetes
- Nierproblemen
- Steentjes in het speekselkanaal of andere obstructies
- Kanker
- Ziekte van Parkinson
- HIV
- Mondinfecties
- Beroertes
Het kan ook te wijten zijn aan een droge mond of irritatie door hormonale veranderingen, vooral bij vrouwen ouder dan 40 jaar. Zoals je kunt zien is veroudering een oorzaak op zich.
Een paar andere, veel voorkomende oorzaken zijn de bijwerkingen die ontstaan als gevolg van behandelingen zoals chemotherapie, antihistaminica, antidepressiva, diuretica of analgetica.
Welke problemen kan het veroorzaken?
Wanneer speeksel te dik of taai is, heeft dit invloed op de manier waarop je slikt. Je zuigt het dan naar binnen in plaats van het door te slikken, vanwege de verminderde lubricatie (smering) in de mondholte. Na verloop van tijd kan dit leiden tot longaspiratie.
Ook leidt het droge en stroperige mondgevoel tot een slechte adem en moeite met slikken, kauwen en praten. Er is ook een toename van gaatjes en tandvleesaandoeningen.
Daarnaast wordt de tong droog. Dit verandert niet alleen je smaakbeleving maar het veroorzaakt ook kloofjes in je tong. Blaren in de mond en gesprongen lippen komen ook veel voor.
Lees ook:
Leer meer over slikstoornissen
Diagnose
Er is een manier om de speekselstroom te evalueren, sialometrie genaamd (link in het Engels). Het evalueert specifiek de hoeveelheid speeksel die wordt geproduceerd.
Artsen kunnen daarnaast een biopsie van de speekselklieren uitvoeren om deze te analyseren en erachter te komen of, en zo ja welke, pathologische problemen zijn.
Behandeling
Er is op dit moment helaas nog geen behandeling mogelijk voor het herstellen van beschadigde speekselklieren. Er zijn echter wel enkele tips voor het verdunnen van taai speeksel:
- Verhoog de hoeveelheid water die je drinkt om je speeksel te verdunnen.
- Maak je maaltijden vochtiger met bijvoorbeeld saus, bouillon, jus, enz.
- Gebruik een luchtbevochtiger in je kamers.
- Slaap met je hoofd in een verhoogde positie.
- Gorgel veel.
- Poets regelmatig je tanden.
- Kauw vaak op kauwgom.
- Beperk je gebruik van alcohol en tabak.
- Verlaag je inname van (sterk) gekruid voedsel.
Tandheelkundige behandelingen bij taai speeksel
Een goede mondhygiëne is een must om de effecten van taai speeksel te verlichten. Bovendien helpt het je om een slechte adem te verminderen, wat door dit probleem wordt veroorzaakt.
Het is dan ook belangrijk om rekening te houden met reeds bestaande ziekten of medicijnen die iemand gebruikt, samen met eventuele psychologische factoren.
In sommige gevallen kan een arts speekselproductie-stimulerende middelen of speekselvervangers aanbevelen. Je kunt hierbij denken aan producten zoals Xylitol, aloëvera of fluoride.
- Uit onderzoek (link in het Engels) is gebleken dat Xylitol remineraliseert, tandbederf helpt te voorkomen en het werkt ook een soort smeermiddel.
- Aloëvera helpt bij het genezen en voorkomt zo het ontstaan van zweertjes en kloven.
Het is duidelijk gebleken dat deze stoffen je symptomen kunnen helpen verbeteren. Mondhygiëne is dus essentieel, zeker als je problemen hebt met je speekselvoorziening.
Maak er daarom een gewoonte van om je mond grondig schoon te maken met een tandenborstel en tandpasta. Als je wilt kun je ook mondwaters gebruiken en gels met smerende eigenschappen. Deze zijn allemaal erg nuttig voor patiënten met dit probleem.
Alle aangehaalde bronnen zijn grondig gecontroleerd door ons team om hun kwaliteit, betrouwbaarheid, actualiteit en geldigheid te waarborgen. De bibliografie van dit artikel werd beschouwd als betrouwbaar en wetenschappelijk nauwkeurig.
- Falcão, D. P., da Mota, L. M. H., Pires, A. L., & Bezerra, A. C. B. (2013). Sialometry: Aspects of clinical interest. Revista Brasileira de Reumatologia. Elsevier Editora Ltda. https://doi.org/10.1016/j.rbr.2013.03.001.
- Nayak PA, Nayak UA, Khandelwal V. The effect of xylitol on dental caries and oral flora. Clin Cosmet Investig Dent. 2014;6:89–94. Published 2014 Nov 10. doi:10.2147/CCIDE.S55761.
- Rudney, J. D. (2000). Saliva and dental plaque. Advances in Dental Research. https://doi.org/10.1177/08959374000140010401.
- Ligtenberg, A., Liem, E., Brand, H., & Veerman, E. (2016). The Effect of Exercise on Salivary Viscosity. Diagnostics, 6(4), 40. https://doi.org/10.3390/diagnostics6040040.
- Petrušić, N., Posavec, M., Sabol, I., & Mravak Stipetić, M. (2015). The Effect of Tobacco Smoking on Salivation. Acta Stomatologica Croatica, 49(4), 309–315. https://doi.org/10.15644/asc49/4/6.
- Rebolledo C, et al. Sialolitos en conductos y glándulas salivales. Revisión de literatura. Avances en Odontoestomatología 2009;25(6):311-317. Disponible en: https://scielo.isciii.es/pdf/odonto/v25n6/original1.pdf.
- Cersosimo MG, Raina GB, Calandra CR, Pellene A, Gutiérrez C, Micheli FE, Benarroch EE. Dry mouth: an overlooked autonomic symptom of Parkinson’s disease. J Parkinsons Dis. 2011;1(2):169-73. doi: 10.3233/JPD-2011-11021. PMID: 23939300.
- Schiødt M, Dodd CL, Greenspan D, Daniels TE, Chernoff D, Hollander H, Wara D, Greenspan JS. Natural history of HIV-associated salivary gland disease. Oral Surg Oral Med Oral Pathol. 1992 Sep;74(3):326-31. doi: 10.1016/0030-4220(92)90069-3. PMID: 1407995.
- Maciejczyk M, Gerreth P, Zalewska A, Hojan K, Gerreth K. Salivary Gland Dysfunction in Stroke Patients Is Associated with Increased Protein Glycoxidation and Nitrosative Stress. Oxid Med Cell Longev. 2020 Dec 10;2020:6619439. doi: 10.1155/2020/6619439. PMID: 33488927; PMCID: PMC7787773.
- Manley KJ. Saliva composition and upper gastrointestinal symptoms in chronic kidney disease. J Ren Care. 2014 Sep;40(3):172-9. doi: 10.1111/jorc.12062. Epub 2014 Mar 20. PMID: 24650153.
- Chimenos Küstner, E., (2014).Boca seca y boca ardiente. Avances en Odontoestomatología.
Disponible en: https://scielo.isciii.es/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0213-12852014000300003 - Mayo Clinic. Síndrome de Sjögren. (2022).
- sreebny, L., Et al., (1992). Xerostomia in Diabetes Mellitus. American Diabetes Association. Disponible en: https://diabetesjournals.org/care/article/15/7/900/17639/Xerostomia-in-Diabetes-Mellitus
- Kawamoto, Makiko, Et al. (2021). Relationship between dry mouth and hypertension. Clinical Oral Investigations. Disponible en:https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33594468/
