Plastic voor eenmalig gebruik: wat is het en waarom je het moet vermijden

Alledaagse voorwerpen, zoals boodschappentassen en waterflessen, zijn wegwerpartikelen die tientallen jaren nodig hebben om af te breken. Ontdek welke plastic voorwerpen voor eenmalig gebruik zijn en hoe je ze kunt vervangen.

Boodschappentassen, drinkbekers op feestjes en flessen van onze favoriete dranken lijken vaak ongevaarlijke voorwerpen. Maar in de grote omvang waarin ze worden vervaardigd en gebruikt, beschadigen deze wegwerpplastics het ecosysteem op onomkeerbare wijze.

De gegevens over plastic afval zijn alarmerend. Plastics plaatsen de zeeën en oceanen als de meest beschadigde gebieden. Het is al bekend dat er wereldwijd vijf eilanden zijn gevormd door plastic afval, waarvan sommige groter zijn dan Frankrijk en Spanje. Daardoor worden zeefauna en vogels ernstig aangetast.

Het beperken van plastic voor eenmalig gebruik is een dringende maatregel die door grote bedrijven en regeringen moet worden genomen. Het is echter ook een actie die dagelijks kan worden ondernomen om de vervuiling te helpen verminderen.

Wat is plastic voor eenmalig gebruik?

Dit zijn voorwerpen gemaakt van plastic materialen, die bedoeld zijn voor eenmalig gebruik en daarna worden weggegooid. Kunststoffen worden gemaakt van fossiele brandstoffen, zoals aardgas, olie en steenkool, en vertegenwoordigen een steeds toenemende productie. Dit verergert natuurlijk de vervuiling van de planeet, want het materiaal is een van de schadelijkste voor het milieu.

Hoewel de productie van plastic al sinds de 19e eeuw bestaat, is het pas de laatste decennia explosief gestegen. Grote bedrijven beseften dat de kosten omlaag konden als ze bijvoorbeeld plastic in plaats van glas introduceerden voor drankflessen. Dit is slechts één van de vele voorbeelden.

De waarheid is echter dat de productie enorm is toegenomen. Samen daarmee ook de afvalproductie.

Volgens een rapport van de Verenigde Naties (Spaanse link) is het plastic afval toegenomen van 2 miljoen ton in 1950 tot bijna 350 miljoen ton in 2017. Voorspellingen zijn ook niet gunstig voor de komende jaren als onze gewoonten en productievormen niet worden veranderd.

De maritieme impact

De milieugevolgen van deze industrie zijn fataal en treffen het meest direct de oceanen. Een studie van verschillende specialisten, gepubliceerd in het tijdschrift Science (Engelse link) onthulde dat er jaarlijks tussen de 4,8 en 12,7 miljoen ton plastic in de oceanen terechtkomt.

De cijfers kunnen nog aanzienlijk verslechteren als er niet onmiddellijk actie wordt ondernomen. Men schat dat tegen 2050 de uitstoot van broeikasgassen in verband met het plastic circuit 15% van de totale uitstoot zal uitmaken. Al deze opeenhoping van afval in de zeeën heeft tot ongekende verschijnselen in de geschiedenis van de planeet geleid.

Wetenschappers hebben bijvoorbeeld ook het ontstaan van 5 eilanden ontdekt, gevormd door plastic afval. Dit komt doordat dit materiaal er eeuwen over doet om af te breken.

Wanneer het wordt weggegooid en blootgesteld aan de zon, breekt plastic in stukken, waardoor microplastics ontstaan die zich in de oceaan ophopen. Het bekendste van deze ophopingen is het Grote Pacifische Afvaleiland, gelegen ten westen van de Verenigde Staten, bij Hawaï. Het wordt geschat op een oppervlakte van 1,8 miljoen vierkante kilometer, waardoor het drie keer zo groot is als Spanje.

Hoe gebruiken we plastic voor eenmalig gebruik?

Deze voorwerpen zijn ondergedompeld in allerlei dagelijkse praktijken. De consumptie van plastic voor eenmalig gebruik is zo ingeburgerd dat het vaak moeilijk is om het te beseffen.

Deze buitensporige consumptie, die de laatste vijf decennia ook is toegenomen, hangt samen met de proliferatie van de wegwerpcultuur. Het is ook nauw verbonden met fastfood, junkfood en afhaalmaaltijden.

Volgens gegevens van de VN (Spaanse link) worden er elke minuut 1 miljoen plastic flessen gekocht, terwijl er jaarlijks 500 miljard tassen worden gebruikt. Dit zijn enkele van de meest gebruikte voorwerpen in de dagelijkse praktijk. Er zijn echter kunststoffen voor eenmalig gebruik voor meerdere functies.

Bekers, bestek en Unicel

Dit zijn elementen die mensen veel gebruiken op allerlei feestjes. Hoewel ze ons helpen de afwas te vermijden, draagt het weggooien ervan bij tot tonnen plastic afval, omdat het tientallen jaren duurt voordat ze afgebroken zijn.

Zowel de gebruiksvoorwerpen voor evenementen, zoals Unicel of piepschuim, zijn gemaakt van polystyreen. Het is raadzaam om dit ingrediënt in voedselcontainers en verpakkingen te vermijden vanwege de honderden jaren die het duurt om af te breken.

Flessen en doppen

Naast de enorme wereldwijde productie van flessen is het grote probleem de lange afbraakperiode. Deze kan oplopen tot bijna een halve eeuw.

Het plastic dat fabrikanten voor de productie ervan gebruiken is meestal polyethyleentereftalaat, ook bekend als PET. De deksels en doppen zijn gemaakt van polypropyleen. De positieve kant is dat dit recyclebare materialen zijn.

Ballonnen

Hoewel ballonnen een belangrijk kindervermaak zijn, zijn ballonnen en de stokjes om ze vast te houden zeer schadelijk voor het milieu. Recente beperkende maatregelen van de Europese Unie hebben het gebruik ervan beperkt.

Tassen

Een van de meest milieubelastende kunststoffen voor eenmalig gebruik is deze. Boodschappentassen worden in grote hoeveelheden geproduceerd . Het kan echter meer dan 100 jaar duren voordat ze zijn afgebroken.

Veel landen hebben al maatregelen genomen om ze te vervangen; dit is echter een taak die ook op de schouders van de individuele consument rust. Aan de andere kant zijn er vuilniszakken van polyethyleen met lage dichtheid. Dit materiaal gebruikt men ook in huishoudfolie en diepvrieszakken.

Andere plastics voor eenmalig gebruik

• Plastic wattenstaafjes. Dit voorwerp dat men gebruikt om het oor te ontsmetten is een plastic voor eenmalig gebruik dat er 300 jaar over doet om te verdwijnen.
• Rietjes. Deze drinkvoorwerpen doen er tot een eeuw over om te verdwijnen. Ze zijn ook een van de elementen die de meeste invloed hebben op zeedieren.
• Sigaretten. Sigarettenpeuken of filters van celluloseacetaat doen er 1 tot 10 jaar over om af te breken.
• Hygiëne-artikelen. Naast wattenstaafjes worden ook artikelen als tampons en maandverband gemaakt van plastic voor eenmalig gebruik.
• Verpakkingen. Snacks en snoep kan je beter vermijden in je eetpatroon en daarnaast is hun verpakking ook zeer schadelijk voor het milieu.

Vermijd plastic voor eenmalig gebruik

De omvang van het probleem vraagt om dringende oplossingen van de autoriteiten. Daarom keurde de Europese Unie in 2019 een richtlijn goed om het verbruik van deze elementen te verminderen (Spaanse link).

De verordening, die in 2021 van kracht werd, verbiedt de verkoop van sommige plastics voor eenmalig gebruik, zoals keukengerei, rietjes en wattenstaafjes. Het verplicht de lidstaten ook om een percentage plastic toe te wijzen voor recycling.

Van zijn kant nam Spanje in 2022 de afvalwet aan, die in overeenstemming is met de maatregelen van de Europese Unie. Het creëert ook belastingen op plastic verpakkingen voor eenmalig gebruik en de productie van afval. Andere landen die proberen de draad weer op te pakken zijn Bangladesh, waar plastic tassen al 20 jaar verboden zijn, en Chili.

Ook in Nieuw-Zeeland, in verschillende Afrikaanse landen, en in sommige steden in de Verenigde Staten zijn tassen verboden. In andere landen staan ze op het punt om verboden te worden.

De Algemene Vergadering van de VN beloofde een juridisch bindende overeenkomst te ontwikkelen voor eind 2024, met de inzet van meer dan 175 landen. Het is bedoeld om de hele plasticcyclus in de wereld te veranderen, van de productie tot de verwijdering ervan.

Individuele acties om plastic voor eenmalig gebruik te vervangen

Naast overheidsmaatregelen draagt het verminderde verbruik van deze plastics ook bij aan afvalvermindering. Zo kan het dragen van stoffen boodschappentassen of het kopen van herbruikbaar keukengerei bij het organiseren van een evenement echt helpen.

De consumptie van bulkproducten voorkomt ook dat er te veel verpakkingen nodig zijn. Het vervangen van hygiënische voorwerpen door herbruikbare is ook een nuttige en haalbare maatregel. Enkele van dergelijke voorwerpen kunnen oordopjes of tandenborstels zijn. Het is altijd het beste om minder vervuilende materialen te kiezen, zoals hout, keramiek of bamboe.

Als klant van bepaalde bedrijven of ondernemingen is het belangrijk om te eisen dat ze rekening houden met de zorg voor het milieu. We kunnen dit doen door berichten te plaatsen op sociale netwerken of door persoonlijk commentaar te geven.