Leer alles over de hersenvliezen

De hersenvliezen werken als een fysiek filter en dempen schokken. Ze beschermen bovendien ook tegen chemische middelen. In dit artikel vertellen we je er alles over!

De hersenvliezen zijn een fundamenteel onderdeel van ons centrale zenuwstelsel. Het zijn een reeks membranen die zowel het ruggenmerg als de hersenen omhullen, waarvan de belangrijkste functie is om ze tegen bepaalde aanvallen te beschermen.

Het Engelse woord ‘meninge’ komt van het Griekse woord ‘meninx’, wat membraan betekent. Het centrale zenuwstelsel is een van de lichaamsdelen die de meeste bescherming nodig hebben, aangezien het lichaam dankzij dit systeem al zijn functies, zoals ademhalen kan uitoefenen.

De hersenvliezen omvatten het harde hersenvlies, spinnenwebvlies en de pia mater. In dit artikel willen we uitleggen hoe ze worden gedistribueerd, evenals hun belangrijkste kenmerken en functies. We zullen het ook over een hersenvliesontsteking hebben en waarom het zo’n gevaarlijke aandoening is.

Wat zijn de hersenvliezen?

Zoals we hierboven vermeldden, heeft het centrale zenuwstelsel verschillende mechanismen nodig om ons te beschermen. Ten eerste wordt het door benige structuren beschermd, zoals de schedel en ruggengraat.

Het bestaat bovendien uit een reeks membranen die het vooral tegen chemische aanvallen of infecties beschermen: de hersenvliezen. Het zijn drie membranen (Engelse link) of lagen die door ruimtes van elkaar zijn gescheiden die ook belangrijke structuren bevatten.

Als je vanaf het buitenste deel begint, vanaf de schedel, dan vind je het harde hersenvlies. Het zit aan het bot vast en geeft een soort scheidingswand af die de schedelholte in delen verdeelt. Op deze manier houdt het de verschillende delen van de hersenen op hun plaats. Het bevat ook de veneuze sinussen.

Het spinnenwebvlies is het volgende hersenvlies, gelegen in het midden. Het dankt zijn naam aan het feit dat het op een spinnenweb lijkt. Het is de meest delicate en kwetsbare laag. Hieronder ligt de subarachnoïdale ruimte, die de ruggenmergvloeistof bevat.

De pia mater is het binnenste deel van de hersenvliezen, omdat het met de hersenen en het ruggenmerg in contact staat. Het bedekt de hersenen en wordt door de groeven en windingen ingebracht, alsof het een dun vel is dat het bedekt.

De ruimtes tussen de hersenvliezen

We hebben het al over de subarachnoïdale ruimte gehad, die zich tussen het spinnenwebvlies en de pia mater bevindt. Het ruggenmergvloeistof bevindt zich in dit gebied. Deze vloeistof beschermt het centrale zenuwstelsel en dempt schokken en drukveranderingen in de schedel.

Tussen het harde hersenvlies en het spinnenwebvlies vinden we de subdurale ruimte. Op het harde hersenvlies vinden we de beroemde epidurale ruimte. Deze ruimte is bekend, omdat er bijvoorbeeld tijdens de zwangerschap bepaalde anesthetica in worden geïnjecteerd (Engelse link). Deze ruimte is aanwezig in het ruggenmerg, maar niet in de hersenen.

De functies van de hersenvliezen

Zoals we allemaal weten, is de belangrijkste functie van de hersenvliezen om het zenuwstelsel tegen verwondingen zoals trauma te beschermen. Met andere woorden, ze zijn verantwoordelijk voor het opvangen van de klappen die het kan krijgen. Ze fungeren echter ook als filter voor chemische aanvallen.

De hersenvliezen zorgen er bovendien voor dat ruggenmergvloeistof door het systeem kan circuleren. Naast fysieke bescherming helpt deze vloeistof bij het elimineren van afval dat in de hersenen wordt geproduceerd. Het brengt ook de intracraniale druk in evenwicht.

De hersenvliezen vormen daarom een ondersteunings- en beschermingssysteem. Aan de andere kant informeren ze de hersenen over bepaalde veranderingen in druk, spanning of pijn die een blessure kan veroorzaken.

Wat is een meningitis?

Meningitis is een pathologie die wordt gekenmerkt door een acute ontsteking van de hersenvliezen. Hoewel de meeste gevallen aan een virale infectie te wijten zijn, kan het ook aan bacteriën of een schimmel te wijten zijn. Het kan zelfs door een kankerverwekkend proces of om andere redenen worden veroorzaakt.

Het probleem met meningitis is dat deze ontsteking in veel gevallen hersenbeschadiging kan veroorzaken. In feite is het gebruikelijk dat het permanente effecten heeft, zoals doofheid of veranderingen van andere zintuigen. Het kan zelfs dodelijk zijn.

Wat je moet onthouden, is dat de hersenvliezen fundamentele beschermende structuren van het centrale zenuwstelsel zijn. Het is daarom erg belangrijk dat ze gezond blijven, omdat letsel de integriteit van dit systeem kan aantasten.