Door geneesmiddelen opgewekte lichtgevoeligheid

Naar schatting kunnen ongeveer 3.000 medicijnen lichtgevoeligheidsreacties veroorzaken. Waaruit bestaat dit probleem? Wat zijn de symptomen? Lees dit artikel om alles te ontdekken dat je moet weten.

Beoordeeld en goedgekeurd door de apotheker Franciele Rohor de Souza.

Geschreven door Equipo Editorial

Laatste update: 22 december, 2022

Door geneesmiddelen opgewekte lichtgevoeligheid komt vrij vaak voor. Onderzoekers schatten zelfs dat ongeveer 3.000 medicijnen dit effect kunnen veroorzaken. Het kan verschijnen als een fototoxische reactie of als een fotoallergische reactie.

Zowel fototoxische als fotoallergische reacties zijn lichtgevoeligheidsreacties, maar niet alle lichtgevoeligheidsreacties zijn fototoxisch of fotoallergisch. Het zijn echter allemaal abnormale reacties die op de huid optreden na blootstelling aan de zon en na inname van bepaalde geneesmiddelen.

Vooral tijdens de zomer is het belangrijk om voorzichtig te zijn met dit soort problemen. Daarom moeten zowel artsen als patiënten worden geïnformeerd over welke geneesmiddelen dit probleem kunnen veroorzaken en welke reacties ze kunnen geven.

Wat is door geneesmiddelen opgewekte lichtgevoeligheid?

Zoals we al zeiden, is deze aandoening een huidreactie die optreedt wanneer de zonnestralen de huid raken en een reactie aangaan met bepaalde chemische verbindingen in de ingenomen geneesmiddelen die lichtgevoeligheid kunnen opwekken.

Deze verbindingen, die reageren met het lichtspectrum tussen zichtbaar licht en ultraviolette straling, kunnen zowel het actieve ingrediënt als een van de hulpstoffen zijn die deel uitmaken van de formule. Het is vermeldenswaard dat 8% van alle bijwerkingen en lichtgevoeligheidsreactie is.

De huidpigmentatie van de patiënt is een van de risicofactoren. Hoe meer gepigmenteerd de huid is, hoe groter de kans op door geneesmiddelen opgewekte lichtgevoeligheid. Naast pigmentatie zijn ook andere groepen mensen vatbaar voor dit probleem. Dat geldt onder meer voor:

• Patiënten die worden behandeld met NSAID’s voor chronische pijn.
• Kankerpatiënten die worden behandeld met chemotherapie.
• Mensen met een psychiatrische aandoening die worden behandeld met fenothiazines.
• Patiënten met hoge bloeddruk die thiazidediuretica gebruiken als behandeling.
• Ouderen en patiënten met een zwak immuunsysteem.

Wat is een fototoxische reactie?

Zoals we eerder vermeldden, is een fototoxische reactie een vorm van door geneesmiddelen opwekte lichtgevoeligheid. In tegenstelling tot een fotoallergische reactie, zoals we later zullen zien, speelt het immuunsysteem bij een fototoxische reactie geen rol.

Fototoxische reacties vertegenwoordigen 95% van alle symptomen door geneesmiddelen opgewekte lichtgevoeligheid. Ze kunnen zich enkele minuten of uren na inname van het medicijn ontwikkelen en de belangrijkste symptomen zijn onder andere:

• Erytheem en oedeem
• Jeukende blaren
• Symptomen vergelijkbaar met ernstige zonnebrand

Deze reacties komen vaker voor bij oraal ingenomen medicijnen en ontstaan doordat ze vrije radicalen creëren die een wisselwerking hebben met zuurstof, wat resulteert in zeer reactieve en celbeschadigende chemicaliën.

Wat is een fotoallergische reactie?

Dit is een ander type van door geneesmiddelen opgewekte lichtgevoeligheid. Bij dit type reactie is, zoals hierboven vermeld, het immuunsysteem betrokken. Om een fotoallergische reactie te veroorzaken, moeten UV-stralen een chemische transformatie van het ingenomen medicijn veroorzaken.

Het medicijn wordt omgezet in een andere chemische stof, hapteen genaamd, die een wisselwerking heeft met huideiwitten en uiteindelijk een reactie van het immuunsysteem veroorzaakt.

Een van de meestvoorkomende symptomen is eczemateuze ontsteking als je het geneesmiddel oraal in hebt genomen, of huiduitslag als je het op de huid hebt aangebracht.

Welke geneesmiddelen kunnen opgewekte lichtgevoeligheid veroorzaken?

Veel medicijnen kunnen dit soort reacties tot gevolg hebben. Daarom moet je altijd de bijsluiter van de medicijnen controleren om te weten of ze deze klachten kunnen veroorzaken of niet.

We hebben echter een korte lijst van enkele van deze medicijnen voor je samengesteld. Onthoud dat er natuurlijk nog veel meer zijn, dus je moet altijd je arts of apotheker raadplegen.

• Antimicrobiële middelen zoals tetracyclines, cefalosporines of tuberculose-medicatie.
• Cardiovasculaire geneesmiddelen: thiaziden, ACE-remmers of statines.
• Hypoglycemische geneesmiddelen, dit zijn geneesmiddelen die de glucosespiegel verlagen.
• NSAID’s of niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen.
• Retinoïden.
• Psychoactieve geneesmiddelen.
• Chemotherapeutische middelen.
• Antihistaminica.

Leren over medicijnen is de sleutel

Het is essentieel om geïnformeerd te zijn over de bijwerkingen die medicijnen kunnen veroorzaken. Om dit te doen, kun je zowel de bijsluiter lezen als de richtlijnen van je apotheek. Raadpleeg daarnaast je arts op het moment dat de medicijnen voorgeschreven worden.

Door geneesmiddelen opgewekte lichtgevoeligheid komt inderdaad vaak voor, en het is erg belangrijk om te weten wat de triggers zijn om klachten te voorkomen als je deze medicatie gebruikt.