De wet van onbedoelde gevolgen: wat is het en waarom is het belangrijk?

De wet van de onbedoelde gevolgen is de wet dat de resultaten soms heel anders zijn dan onze oorspronkelijke bedoelingen. Dus, wat kunnen we doen? Leer meer in dit artikel!

“Het flapperen van de vleugels van een vlinder kan in een ander deel van de wereld een orkaan ontketenen.” Met deze zin kunnen we samenvatten waar het bij de wet van de onbedoelde gevolgen om gaat.

Hoewel deze theorie gebruikt wordt om de chaostheorie te illustreren, heeft ze ook psychologische connotaties. Wat het betekent is dat, bij veel gelegenheden, de gevolgen van een bepaalde actie niet te voorzien zijn. Hetzelfde geldt voor gebeurtenissen die zich voordoen die niet voorzien waren.

Wat is de wet van de onbedoelde gevolgen?

De wet van de onbedoelde gevolgen suggereert dat, wanneer bepaalde beslissingen genomen worden, er vaak iets weggelaten wordt van wat we denken dat er gaat gebeuren. Het is die marge van onzekerheid waardoor een scenario niet helemaal te voorzien is. Dit gebeurt vanwege de complexiteit van het leven zelf, maar ook om andere redenen, zoals veranderende omstandigheden.

De relevantie van wat deze wet aan de orde stelt is het impliciete idee van potentieel. Dit betekent dat elke beslissing of project verschillende scenario’s heeft die we ons kunnen voorstellen. Deze worden echter gewijzigd door verschillende factoren, zoals tijd, maatschappij, of persoonlijkheden.

Dit is een beetje hoe evolutie en beweging werken. Een paar jaar geleden kon niemand bedenken dat de ontdekking van een bepaald feit tot andere kon leiden en tot het ontstaan van nog meer dingen. Denk bijvoorbeeld aan de ontdekking van DNA. In deze zin kunnen onbedoelde gevolgen zowel positief als negatief zijn. Ze kunnen vooruitgang of vernietiging betekenen.

De oorsprong van onbedoelde gevolgen

Door middel van functionele analyse was Robert Merton, een bekende socioloog, geïnteresseerd in hoe gegevens structuren beïnvloeden, waardoor bepaalde gevolgen ontstaan. Op deze manier trachtte hij wat we kennen als middelen-acties-einden aaneen te rijgen, en zo het idee van lineariteit uit te bannen.

Op deze manier is het mogelijk te beseffen dat, bij talloze gelegenheden, mensen zich inzetten om bepaalde doelen te bereiken waarvan de resultaten ver afwijken van die welke verwacht (Spaanse link) waren. Op deze manier was het mogelijk te reageren op de spanningen en het sociale disfunctioneren die de wanorde veroorzaken.

We kunnen bijvoorbeeld denken dat een bepaalde maatregel voordelig zou kunnen zijn voor een sociale groep. Maar vaak is er een weerstand tegen verandering die dat belemmert. In plaats van een positief resultaat komt er dus een negatieve sociale reactie.

Waarmee in het dagelijks leven rekening moet worden gehouden

De wet van onbedoelde gevolgen werkt op kleine, middelgrote en grote schaal. Dat wil zeggen, ze geldt in de huiselijke kring en werkomgeving, maar ook op het niveau van de staat, met overheidsbeleid. Vandaar dat het voordeel of gevaar ervan een groter of kleiner aantal mensen kan treffen.

De gevolgen

Hoewel niet alles te voorzien is, zijn enkele van de maatregelen waarmee rekening gehouden kan worden om de gevolgen van de wet van onbedoelde gevolgen niet uit het oog te verliezen, de volgende:

• Denk in termen van de middellange en lange termijn. Er wordt voorgesteld om veranderingen in verschillende tijdscenario’s te projecteren. Stel ze je bijvoorbeeld voor over 10 maanden en 10 jaar.
• Praat met verschillende mensen. Dit maakt verschillende perspectieven mogelijk. Vaak neemt men maatregelen of beslissingen op basis van het eigen idee, maar de realiteit van de reacties van anderen is onbekend. Je laten leiden door intersectionaliteit zou bij elke beslissing absoluut noodzakelijk moeten zijn.
• Maak gebruik van creatief denken. Dit houdt in dat je scenario’s en uitkomsten op een heel andere manier kunt projecteren dan verwacht, met de lens van het minst verwachte. Met andere woorden, het gaat erom buiten de kaders te denken.
• Stel je de beste en de slechtste uitkomsten voor. Om bijvoorbeeld het mogelijke nadeel of voordeel van een bepaalde actie te beoordelen, is het nodig te evalueren wat er zou gebeuren in het beste en het slechtste scenario, waarbij je de invloed van die beslissing tot het maximum opschaalt.
• Stel jezelf de vraag waarom je iets doet. Bedenk waarom en denk na over de oorspronkelijke bedoeling. Soms ontdekken we dat het eigenlijk niet om altruïstische doeleinden gaat met het sociale systeem dat we ten goede willen komen, maar in plaats daarvan om persoonlijke, egoïstische redenen.
• Vraag naar de omkeerbaarheid van de beslissing. Telkens als we met iets een stap vooruit zetten, verandert het scenario. Als het resultaat echter schadelijk is, moeten we weten of het mogelijk is om terug te krabbelen.

Er is altijd een marge

Deze theorie nodigt ons ook uit een eind te maken aan het idee dat we gesloten systemen zijn. Zelfs als we geloven dat alle omstandigheden onder controle zijn, ontstaan er dus onvoorziene factoren wanneer mensen tussenbeide komen.

We worden allemaal beïnvloed door verschillende omstandigheden en we hebben verschillende trajecten en ervaringen. We worden ook allemaal beïnvloed door emoties, gedachten en gevoelens.

Daarom is er altijd een marge die we niet kunnen voorzien. Onze grenzen moeten altijd geleid worden door ethiek en respect voor rechten in de ruimste zin van het woord. Voor mensen, voor ecosystemen en voor dieren.