De voortijdige verwijdering van de eierstokken

De voortijdige verwijdering van de eierstokken is een preventieve ingreep bij vrouwen die een hoger risico lopen om hormoonafhankelijke kanker te ontwikkelen. Het is een beslissing die niet lichtvaardig genomen moet worden.

De voortijdige verwijdering van de eierstokken, technisch aangeduid als ovariëctomie, is een chirurgische ingreep waarbij artsen de eierstokken van een vrouw verwijderen. Het kan een bilaterale ovariëctomie zijn, wat betekent dat beide eierstokken worden verwijderd, of een eenzijdige.

Deze verwijdering van de eierstokken kan nodig zijn wanneer kanker de eierstokken aantast. Artsen kunnen het echter ook aanbevelen als een preventieve maatregel bij vrouwen met een hoger risico op het ontwikkelen van borstkanker of eierstokkanker, zelfs als ze nog geen symptomen heeft.

De eierstokken zijn organen die zich aan het einde van eileiders bevinden en die tot het voortplantingssysteem van een vrouw behoren. Daar vinden we de eitjes die de eierstokken maand na maand vrijgegeven in de baarmoeder voor bevruchting.

De eierstokken zijn de belangrijkste bron van vrouwelijke geslachtshormonen. Omdat ze zowel oestrogeen als progesteron produceren, heeft het verwijderen van de eierstokken onvermijdelijk invloed op het hormonale evenwicht van een vrouw.

Redenen voor voortijdige verwijdering van de eierstokken

Tijdens het reproductieve leven van een vrouw zijn haar eierstokken verantwoordelijk voor het vrijgeven van oestrogeen en progesteron. Deze geslachtshormonen hebben niet alleen invloed op het voortplantingssysteem van een vrouw, maar ook op andere delen van het lichaam, zoals de borsten.

Borsten zijn in het bezit van oestrogeen- en progesteronreceptoren waardoor ze hun structuur veranderen. Net voor de menstruatie kunnen vrouwen bijvoorbeeld het gevoel hebben dat hun borsten steviger worden. Dit komt door een instinctieve voorbereiding van de borstklieren voor borstvoeding.

Een reeks genmutaties, bekend als BRCA1 en BRCA2, maakt vrouwen vatbaar voor het ontwikkelen van zowel borstkanker als eierstokkanker.

Dragers van een van deze mutaties hebben een kans van 50 tot 85% om op een bepaald moment in hun leven borstkanker te krijgen. Tegelijkertijd hebben vrouwen met de BRCA1-mutaties een kans van 20 tot 40% om eierstokkanker te ontwikkelen.

Het probleem is dat de geslachtshormonen die in de eierstokken worden aangemaakt, geweldige katalysatoren zijn voor deze tumoren. De voortijdige verwijdering van de eierstokken doet zich dus voor als een optie om de ontwikkeling van deze oncologische ziekten tegen te houden.

Wat houdt het voortijdig verwijderen van de eierstokken in?

Het verwijderen van de eierstokken van een vrouw is voortijdig als het gebeurt voordat ze de menopauze bereikt. Tijdens de voortplantingsfase hebben vrouwen hun eierstokken nodig om hun menstruatiecyclus te reguleren. Zonder de eierstokken treedt de menopauze vroegtijdig op vanwege het ontbreken van de hormoonproductie.

Ondanks dit effect kunnen artsen deze voortijdige verwijdering van de eierstokken soms echter als noodzakelijk beschouwen. Met andere woorden, wanneer vrouwen een hoog risico lopen om in de toekomst borst- of eierstokkanker te krijgen.

De preventieve verwijdering van de eierstokken bij borstkanker

Volgens het Nationaal Kanker Instituut (Engelse link) vermindert preventieve verwijdering van de eierstokken de kans op nieuwe gevallen van borstkanker bij vrouwen met een hoog risico met 50%. Dezelfde bron geeft ook aan dat de operatie alleen nuttig is als deze plaatsvindt vóór de menopauze.

Het verwijderen van de eierstokken vóór de menopauze veroorzaakt een vermindering van de productie van oestrogeen in het lichaam. De tumoren die oestrogeen nodig hebben om te kunnen groeien, kunnen zich dus niet ontwikkelen.

De preventieve verwijdering van de eierstokken bij eierstokkanker

De profylactische verwijdering van de eierstokken, zowel voor als na de menopauze, kan het risico op eierstokkanker tot 90% verminderen bij vrouwen met een hoog risico. Het is echter belangrijk om in gedachten te houden dat de theorie over de oorsprong van deze kanker is veranderd.

In het verleden dachten experts namelijk dat ovariumtumoren primair waren en dat de oorspronkelijke cellen in de tumor aanwezig waren. Ze kunnen echter ook secundair zijn in een andere plaats in het bekken, zoals de fimbria in de eileiders.

De invasie van de baarmoeder zou ook secundair kunnen zijn, en dat zou betekenen dat niet alleen de eierstokken verwijderd worden, maar ook de eileiders.

Hormonen en het voortijdig verwijderen van de eierstokken

De voortijdige verwijdering van de eierstokken opent de deur naar een vroegtijdige menopauze. Dat komt omdat het vrouwen de geslachtshormonen ontneemt die de seksuele cyclus reguleren. Daarom houden zowel de menstruatie als de vruchtbaarheid op. Tegelijkertijd beschermt oestrogeen ook het hart en de botten van een vrouw.

Oestrogeen regelt indirect namelijk het cholesterolgehalte in het bloed. Dus de afwezigheid van oestrogeen verlaagt het HDL-cholesterol en verhoogt het slechte LDL-cholesterol.

Geslachtshormonen voorkomen ook het verlies van botmassa. Zonder oestrogeen versnelt het verlies van botmassa, wat leidt tot het vroege begin van osteoporose, wat kan leiden tot fracturen.

Het advies van een arts is essentieel

Voordat je je eierstokken voortijdig laat verwijderen, is het belangrijk om de voor- en nadelen van deze operatie met je arts te bespreken. De effecten op lange termijn zijn aanzienlijk en het is belangrijk om je beslissing op wetenschap te baseren.

Als je familiegeschiedenis aangeeft dat je risico loopt op borst- of eierstokkanker, neem dan contact op met je arts. Stel relevante vragen en zorg ervoor dat je arts ervaring heeft met dit soort gevallen.