De gezondheidseffecten van plotselinge temperatuursveranderingen

Plotselinge temperatuursveranderingen tasten het immuunsysteem aan, wat infecties van de luchtwegen in de winter verklaart. In de zomer moeten we echter oppassen voor een hitteberoerte. We leggen het je hier uit.

Plotselinge temperatuursveranderingen kunnen in verband gebracht worden met verschillende gezondheidsfactoren. We weten dat ze meestal beïnvloed worden door de wisseling van de seizoenen en de klimaatverandering die de natuurlijke cycli verandert. De waarheid is dat van kou naar warmte of van warmte naar kou gaan onze gezondheid kan veranderen en beïnvloeden.

Het lichaam heeft een natuurlijk systeem dat de temperatuur regelt en afhankelijk is van het evenwicht tussen warmteproductie en warmteverlies. Drie mechanismen zijn bij dit proces betrokken:

• Thermoreceptoren bevinden zich in de huid en de preoptische kern van de hypothalamus.
• Zweten en perifere vasodilatatie.
• Het controlegebied in de hersenen.

Er zijn veel omstandigheden die veranderingen in de thermoregulatie (Spaanse link) kunnen veroorzaken. Zo kan blootstelling aan lage omgevingstemperaturen accidentele hypothermie veroorzaken als er een daling van meer dan 35 °C in het lichaam optreedt.

Plotselinge temperatuursveranderingen: hoe beïnvloedt dit het lichaam?

Als de buitentemperatuur stijgt, reageert het menselijk lichaam en activeert het zijn thermoregulerend mechanisme om zich af te koelen. Soms is het zweten dat daarvoor optreedt echter niet voldoende om het lichaam af te koelen, wat tot een gevaarlijke stijging van de lichaamstemperatuur kan leiden.

Een hitteberoerte is bijvoorbeeld een van de aandoeningen waaraan je kunt lijden. Het wordt beschouwd als een van de ernstigste hitteverwondingen en komt het vaakst voor tijdens de zomermaanden als het meer dan 40 °C wordt. Hyperthermie is een levensbedreigende noodsituatie.

Symptomen van hitteberoerte zijn koorts, gejaagdheid, droge huid, overmatig zweten, misselijkheid en overgeven. Een rode huid, snelle pols, ernstige hoofdpijn en flauwvallen kunnen ook voorkomen.

Een van de oorzaken is blootstelling aan een hete omgeving tijdens een trainingsroutine of zelfs in rust, wat bekend staat als hitteberoerte zonder inspanning. Maar ook het gebruik van sommige medicijnen kan de hoeveelheid bloed die door het hart gepompt wordt verminderen, waardoor de bloedstroom naar de huid beperkt wordt. Deze toestand kan fataal zijn bij een plotselinge toename van de hitte.

Hoe beïnvloedt plotselinge kou onze gezondheid?

Aan de andere kant vinden we dat koud weer bijdraagt tot het ontstaan van ademhalings- en cardiovasculaire pathologieën. Lage temperaturen kunnen bloedvaten een vernauwing of vasoconstrictie doen ondergaan.

Deze toestand beïnvloedt de bloeddruk en de hartslag. Bij mensen met cardiovasculaire gezondheidsrisico’s vergroot het bovendien de kans op myocardinfarct en trombusvorming.

Als deze vaatvernauwing in het neusgebied optreedt, wordt het slijm dikker en de kans op het elimineren van micro-organismen kleiner. Bovendien verminderen de trilhaartjes van het ademhalingssysteem, kleine microscopische borstelhaartjes, hun beweging, waardoor het moeilijker wordt slijm en virussen die het slijmvlies kunnen koloniseren te elimineren.

Anderzijds beïnvloeden koude temperaturen het vermogen van het immuunsysteem. Dit kan te maken hebben met vaatvernauwing, maar ook met de moeilijkheid om vitamine D te synthetiseren.

De afname van het aantal uren zonlicht die kenmerkend is voor de winter kan ook bepaalde psychologische verschijnselen opwekken. Dit komt doordat de synthese van bepaalde neurotransmitters zoals serotonine en dopamine afneemt. De vermindering van deze stoffen heeft de neiging apathie, lusteloosheid en minder lichamelijke activiteit op te wekken.

Virussen en bacteriën houden van koude lucht

Als de temperatuur daalt, is er ook een vermindering van de vochtigheid in de omgeving, wat de proliferatie van virussen en bacteriën bevordert. Het is niet de kou zelf die griep of allergieën veroorzaakt. In werkelijkheid gaat het om een klimaat dat de kolonisatie van micro-organismen bevordert.

In feite bleek uit een studie (Engelse link) dat koude temperaturen, en droge lucht, het risico op het oplopen van rhinovirus–infecties, een van de belangrijkste oorzaken van verkoudheid, verhogen.

Het is echter niet zo dat er in de zomer geen virussen zijn. Wat er gebeurt is dat warme klimaten en een hogere luchtvochtigheid hun toegang tot het ademhalingssysteem vertragen. Daardoor is de kans dat ze zich verspreiden minimaal.

De effecten van airconditioning en verwarming op de gezondheid

Het is normaal dat in de zomer de airconditioning in huizen, kantoren, restaurants en andere afgesloten ruimten overmatig gebruikt wordt. Voor veel mensen is op een koele plaats zijn een grote troost. Iets dergelijks gebeurt in de winter als de verwarming wordt aangezet.

Deze plotselinge temperatuursveranderingen hebben echter invloed op onze gezondheid en kunnen seizoensgebonden verkoudheden en allergieën veroorzaken. De Spaanse Vereniging voor Otorhinolaryngologie en Hoofd-Hals Chirurgie (SEORL-CCC – Engelse link), bijvoorbeeld, waarschuwt dat het gebruik van airconditioning een van de belangrijkste oorzaken is van keelproblemen in de zomer.

Deze instelling preciseert dat de abrupte verandering in de omgeving bijdraagt tot het ontstaan van ziekten als faryngitis en laryngitis. Dit zijn de meestvoorkomende oorzaken van medische consultatie en antibioticagebruik.

Maar verwarming heeft ook zijn problemen, omdat de omgeving er te droog door kan worden. Dit veroorzaakt een jeukende keel en hoesten omdat de luchtwegen geïrriteerd raken. Een gebrek aan vochtigheid en neusdroogte zijn de ideale omgeving voor de verspreiding van bacteriën en virussen. Kinderen hebben er het meest last van, volgens een studie (Spaanse link).

Hoe op te passen bij plotselinge temperatuursveranderingen?

Om de gevolgen van plotselinge temperatuursveranderingen te vermijden, kunnen enkele voorzorgsmaatregelen genomen worden, vooral als ze gebeuren door verwarming of airconditioning. Het belangrijkste is dat je deze apparaten niet misbruikt.

Je kunt ook de volgende maatregelen nemen:

• Maak het niet te warm op plaatsen waar verwarming is om de overgang naar de koude omgeving te vergemakkelijken.
• Reguleer de temperatuur thuis en op kantoor tot 21 à 23 graden.
• Neem een jas mee voor het geval de omgevingstemperatuur plotseling daalt.
• Draag zonnebrandcrème, een hoed, of een parasol in de zomer.
• Vermijd het om direct naar plaatsen met airconditioning te gaan; wacht met een beetje acclimatiseren voordat je dat doet.
• Hydrateer jezelf regelmatig gedurende de dag, vooral als je gaat sporten.
• Draag geschikte kleding, afhankelijk van het seizoen van het jaar.
• Houd een goed dieet en goede slaapgewoonten aan om je immuunsysteem te versterken.
• Was regelmatig je handen met water en zeep.
• Vermijd plaatsen met slechte ventilatie.

Plotselinge temperatuursveranderingen hebben we vaak niet in de hand

De enige plotselinge temperatuursveranderingen die te voorzien zijn, zijn die in verband met airconditioning en verwarming. Anders is het onmogelijk als het om het weer gaat. Toch kunnen we, om te voorkomen dat onze gezondheid eronder lijdt, voorzorgsmaatregelen nemen zoals die hierboven vermeld zijn.