De 6 beste bijdragen van Aristoteles

Aristoteles liet ons talrijke bijdragen na op verschillende gebieden van de kennis. In feite wordt hij beschouwd als de grondlegger van verschillende moderne disciplines.

Aristoteles (384 v. Chr. – 322 v. Chr.) was een Griekse filosoof wiens gedachten een grote invloed hadden op de intellectuele ontwikkeling van het Westen.

Deze denker werkte op verschillende kennisgebieden, waaronder natuurkunde, biologie, zoölogie, plantkunde, psychologie, politieke theorie, ethiek, en logica. Daarom wordt hij gewaardeerd als een veelzijdige geleerde. We bekijken de grote bijdragen van Aristoteles vandaag.

Als we aan de bijdragen van Aristoteles denken, kunnen we de aandacht vestigen op de schepping van formele logica, de eerste classificatie van levende wezens, het belang van observatie voor het verwerven van wetenschappelijke kennis, het eerste bewijs betreffende de bolvorm van de Aarde, en de schepping van de klassieke theorie van regeringsstelsels.

Zijn bijdragen bleven eeuwenlang geldig en sommige ervan zijn dat nu nog steeds. Hieronder kijken we in detail naar zijn belangrijkste bijdragen en hoe die de ontwikkeling van verschillende disciplines beïnvloedden.

De belangrijkste bijdragen van Aristoteles

Een van de onderscheidende kenmerken van het Aristotelische denken is de neiging tot wetenschappelijk en feitelijk redeneren bij de studie van de natuur – een eigenschap waar zijn voorgangers geen rekening mee hielden. Dit is misschien de reden waarom zijn bijdragen in de tijd stand hielden en sommige nog steeds geldig zijn in verschillende disciplines, zoals wiskunde, natuurkunde, biologie, en politiek.

1. De schepping van een logisch denksysteem

Aristoteles wordt beschouwd als de grondlegger van de logica, omdat hij het eerste logische systeem schiep dat de principes van geldigheid of ongeldigheid van redeneringen analyseerde. Dit systeem staat bekend als categorisch syllogisme  (Engelse link) en bestaat uit een deductief argument waaruit uit twee premissen een conclusie wordt afgeleid.

Een syllogisme bestaat uit twee stellingen die een associatieve term gemeen hebben, waardoor de nieuwe kennis of conclusie wordt bereikt. Het kenmerkende voorbeeld van een deductief argument is het volgende:

• Alle mensen zijn sterfelijk. (Premisse 1)
• Alle Grieken zijn mensen. (Premisse 2)
• Daarom zijn alle Grieken sterfelijk. (Conclusie)

In dit type argument geldt: als de premissen waar zijn, dan moet de conclusie ook waar zijn. Daarom maakte dit systeem het mogelijk de geldigheid van het menselijk redeneren te analyseren aan de hand van de waarheid of onwaarheid van de gevolgtrekkingen.

Aristoteles’ theorie van het syllogisme had een ongekende invloed op de geschiedenis van de westerse logica en redeneerkunst. In de moderne tijd ontstonden echter logische benaderingen die meer op wiskundige deducties vertrouwden en minder op de onzekerheid van onwaarschijnlijke premissen.

Veel wetenschappen en disciplines putten vandaag nog uit elementen van Aristoteles’ logische denken.

2. Demonstraties over de sferische vorm van de Aarde

Aristoteles was de eerste die betoogde en bewees dat de Aarde bolvormig was. Hij baseerde zijn betoog op natuurkundige demonstraties en gebruikte argumenten op basis van waarneming.

In zijn werk On the Heavens, zijn er drie argumenten waarmee hij de bolvormigheid van de Aarde probeerde te bewijzen. Het eerste heeft betrekking op het feit dat elk deel van de aarde naar het middelpunt neigt; daarom wordt een bol gevormd door samenvloeiing. Dit is een briljante veronderstelling voor zijn tijd.

Het tweede argument heeft betrekking op de omtrek van de schaduw van de aarde bij verduisteringen, die een bolle vorm opwekt. Daaruit leidt hij de bolvormigheid van de planeet af.

Ten derde keek hij naar de verandering van de sterren volgens onze plaats. Volgens zijn waarnemingen betekent de verandering van positie dat we kunnen aannemen dat de Aarde rond is.

3. Associatief leerproces

Dit is een van de vele bijdragen die Aristoteles op het gebied van de psychologie leverde. Het heeft te maken met de aard van kennis. Voor deze denker zijn er 3 basisprincipes van associatie die bijdragen tot leren:

• Gelijkenis: Deze wet van associatie stelt dat we geneigd zijn stimuli die op elkaar lijken met elkaar in verband te brengen.
• Contrast: Dit verwijst naar de associatie van begrippen die tegengesteld zijn aan, of sterk van elkaar verschillen. Met andere woorden, denken aan een bepaald element kan aanleiding geven tot een concept dat er het tegenovergestelde van is.
• Contiguïteit: Deze wet van associatie suggereert dat hoe dichter in de tijd twee gebeurtenissen voorkomen, hoe waarschijnlijker het is dat het optreden van de ene de andere in gedachten brengt.

Aristoteles wordt beschouwd als de grondlegger van het associationisme. Zijn redeneringen hadden grote invloed op de empiristische filosofen.

4. De eerste classificatie van levende wezens

Als we het over de geschiedenis van de biologie hebben, is de eerste naam die opduikt die van Aristoteles. Daarom wordt hij beschouwd als de vader van deze discipline. Deze grote denker was de eerste die dieren indeelde.

Om dit te doen gebruikte hij kenmerken die sommige dieren gemeenschappelijk hebben om ze in gelijksoortige groepen in te delen. Zo creëerde hij bijvoorbeeld op basis van de aanwezigheid van bloed twee verschillende groepen: dieren met bloed en die zonder bloed. Daarnaast classificeerde hij ze op basis van hun habitat in die welke in water leven en die welke op het land leven.

Maar Aristoteles’ bijdragen aan de biologie zijn hier niet uitgeput. Hij waagde zich ook aan de studie van het vogelembryo, waaruit hij concludeerde dat het hart het eerste orgaan was dat zich ontwikkelde.

Ook stelde hij op basis van dezelfde conclusie de theorie van de epigenetica voor, die inging tegen de heersende opvatting dat organen intrinsiek aanwezig waren en in omvang toenamen naarmate we ouder werden.

5. Het belang van waarneming in de natuur

Aristoteles bepleitte waarneming als een noodzakelijk proces om te begrijpen hoe de dingen werken. Voor hem is waarneming de eerste stap in het verzamelen en classificeren van empirische gegevens om de werkelijkheid te ordenen en te ontdekken.

Deze op waarneming gebaseerde methodologie maakt hem tot een van de eerste filosofen die een systematische verhandeling over wetenschappelijk onderzoek presenteerde.

Hij onderwees ook dat de manier waarop feiten getoond worden van fundamenteel belang is voor het bepalen van de methode van een geslaagd wetenschappelijk onderzoek. Hij nam de logica als redeneersysteem op in de wetenschappelijke methode. Dit maakte nieuwe vormen van onderzoek mogelijk.

6. Formulering van de klassieke theorie van regeringsvormen

Aristoteles’ verhandelingen en ideeën lieten ook op het gebied van de politiek grote bijdragen na. Voor deze grote denker is een politicus analoog aan een ambachtsman, in die zin dat ze productieve kennis gebruiken om een rechtssysteem te bedienen, voort te brengen en in stand te houden dat universele principes volgt om een doel te bereiken.

Bovendien stelde hij een politiek classificatiesysteem voor dat uit 6 regeringsvormen bestond. De criteria die voor de indeling gebruikt werden waren het nastreven (of niet) van het algemeen welzijn en het aantal bestaande heersers.

De regeringsvormen die het algemeen welzijn nastreven zouden de volgende zijn:

• Monarchie: als er maar één persoon regeert.
• Aristocratie: als er weinig heersen.
• Democratie: als velen regeren.

De gedegradeerde regeringsvormen, uit het bovenstaande, zijn de volgende:

• Tirannie: als één persoon regeert.
• Oligarchie: als weinigen heersen.
• Demagogie: als velen regeren.

Aristoteles: een allround denker

Duizenden jaren zijn verstreken sinds Aristoteles stierf, maar veel van zijn werken en ideeën zijn vandaag nog steeds relevant. Het is de moeite waard te vermelden dat we in de hier gepresenteerde lijst niet alle bijdragen van Aristoteles behandeld hebben, en dit geeft ons nog meer een idee van wat voor een genie deze denker was.