Chondromalacia patellae: kenmerken en behandeling

Chondromalacia patellae is een aandoening die relatief vaak voorkomt bij jongvolwassenen en adolescenten die sporten. Het treedt ook vaak op bij oudere mensen die lijden aan een degeneratieve aandoening zoals artrose.

Chondromalacia patellae, het zachter worden van de knieschijf, is een van de meestvoorkomende knieaandoeningen. Houd er rekening mee dat dit gewricht zeer vatbaar is voor blessures, omdat de knieën het grootste deel van het menselijk lichaamsgewicht ondersteunen.

Daarnaast zijn er andere risicofactoren voor het ontstaan van deze aandoening zoals leeftijd, overgewicht, activiteitsniveau, enzovoorts. Onthoud dat chondromalacia patellae een relatief veelvoorkomende aandoening is bij jongvolwassenen. Er is een hogere incidentie onder jongeren die een sport beoefenen zoals:

• voetbal
• basketbal
• volleybal
• tennis
• wielrennen
• karate
• roeien
• rugby
• atletiek
• ballet
• bergbeklimmers

Er is veel discussie over het gebruik van de term chondromalacia patellae. Het eerste woord verwijst namelijk naar het zachter worden van het kraakbeen van de knie. Het werd echter steeds vaker gebruikt als diagnose voor iemand die pijn in dat gewricht heeft zonder dat er sprake is van kraakbeenproblemen.

Momenteel denkt de wetenschappelijke gemeenschap dat het nauwkeuriger is om te spreken van patellofemoraal syndroom en niet van chondromalacia patellae zolang de exacte oorzaak van kniepijn onbekend is. De term is echter zowel medisch als algemeen aanvaard.

Wat zijn chondromalacia patellae?

De patella is een plat bot aan de voorkant van de knie. Het meervoud van dit woord is patellae. Het ondersteunt het dijbeen en de belangrijkste functie is het beschermen en vergemakkelijken van het bewegen van het gewricht. Chondromalacia patellae is een degeneratieve aandoening die het kraakbeen aantast dat zich op het gewrichtsoppervlak van de patellae bevindt.

Wanneer deze aandoening optreedt, wordt het bot blootgesteld aan direct wrijving door de beweging van het gewricht. In de meeste gevallen komt dit door het zachter worden van het kraakbeen, waardoor pijn aan de voorkant van de knie ontstaat.

Kraakbeen werkt als schokdemper in de gewrichten. Het bestaat voor 90% uit water en voor 10% uit cellen. Hierdoor is het bestand tegen de energie van schokken. Als er sprake van chondromalacia patellae is, komt dat doordat het kraakbeen van structuur is veranderd. Het is dus niet meer glad en wordt ruw en grijs.

Het kraakbeen wordt dan dunner en onregelmatiger. Soms ontstaan er scheuren en zelfs breuken in de patella. In die gevallen maakt de knie meestal een kenmerkend geluid bij het uitvoeren van bepaalde bewegingen. Er kan ook sprake zijn van hevige pijn.

Oorzaken

De belangrijkste oorzaak van chondromalacia patellae is het herhaaldelijk optreden van trauma aan de knie. Met andere woorden, bepaalde bewegingen genereren compressie van het kraakbeen. Dit is de reden waarom sporters vaker last hebben van deze aandoening. Het probleem kan echter ook te wijten zijn aan andere factoren zoals:

• anatomische problemen van een verkeerde uitlijning van de knie of een slechte positionering van de knieschijf.
• zeer harde klappen op de knie. Dit kan gebeuren wanneer iemand op zijn gebogen knie valt, tegen een hard voorwerp stoot of bij een verkeersongeval.
• onvoldoende beweging als gevolg van een afwijking in de voeten of benen, of door het dragen van hoge hakken.
• een eerdere ontwrichting van de knie of een fractuur.
• overgewicht hebben.
• spieratrofie of spierzwakte.
• een ongelijkheid in de lengte van de benen.
• een ernstige kromming van de wervelkolom (scoliose).

Kenmerken van chondromalacia patellae

Meestal is er sprake van pijn tijdens lichamelijke activiteit. De pijn neemt toe als de patiënt op een harde ondergrond rent of wanneer hij de trap op en af loopt. Veel patiënten ervaren een gevoel van stijfheid als ze lang in een houding blijven waarbij de knieën gebogen moeten blijven.

Bij het buigen van de knie komt het karakteristieke klikken van chondromalacia patellae vaak voor. Na verloop van tijd heeft deze afwijking invloed op de kracht van de beenspieren en het lopen. Er worden verschillende niveaus van ernst onderscheiden bij deze aandoening:

• Eerste graad. Het kraakbeen wordt zachter en er is daarnaast sprake van oedeem.
• Tweede graad. Röntgenfoto’s laten zien dat het kraakbeen fibrilleert. Het lijkt dan alsof het ‘gerafeld’ is.
• Derde graad. Het kraakbeen vertoont kloven, waarvan sommige zeer uitgesproken zijn en ook de diepere lagen bereiken.
• Vierde graad. Er is sprake van zowel diepe groeven als losse stukken kraakbeen.
• Vijfde graad. In dit stadium is er sprake van eburnatie. Dat wil zeggen dat er een pathologische toename is van de dichtheid van het kraakbeen. Dit is het gevolg van de verergering van ulceratie (kloofvorming), die uiteindelijk het subchondrale bot aantast.

Meestal wordt eerst een conservatieve behandeling toegepast om chondromalacia patella te behandelen. Als dit geen of onvoldoende resultaat oplevert is een operatie noodzakelijk.