Bipolaire stoornis type I: oorzaken en symptomen

Bipolaire stoornis type I is een psychische aandoening waarbij de patiënten gedragingen en gewoonten vertonen die hun kwaliteit van van leven beïnvloeden.

Een bipolaire stoornis type I, ook bekend als manische depressie, is de meest extreme vorm van een manisch-depressieve stoornis, met als belangrijkste kenmerk het optreden van manische of gemengde episodes, afgewisseld met ten minste één episode van ernstige depressie.

Patiënten die door deze psychische aandoening zijn getroffen, hebben in hun leven minstens één manische episode doorgemaakt. Tijdens deze emotionele toestand voelen ze zich euforisch en vol energie, met abnormaal gedrag dat hun dagelijkse leven kan onderbreken.

Vaak wordt de eerste manische episode voorafgegaan door een of meer episodes van een zware depressie. Deze intense stemmingen hebben vervolgens een aanzienlijke invloed op de kwaliteit van leven, omdat ze persoonlijke relaties verstoren en vaak tot zelfmoordneigingen leiden.

Tussen de manische en depressieve episodes kunnen veel mensen met bipolaire stoornis type I echter een normaal leven leiden. Bovendien kun je de symptomen onder controle houden door een plan te volgen dat medicatie en psychologische therapie omvat.

Oorzaken van bipolaire stoornis type I

De exacte oorzaak van een bipolaire stoornis type I is onbekend, maar lijkt verband te houden met genetische, biologische en omgevingsfactoren. Iemand loopt meer risico om aan deze psychische aandoening te lijden als hij:

• Een bloedverwant (zoals een vader of een broer of zus) met een bipolaire stoornis heeft.
• Traumatische ervaringen of misbruik als kind heeft ervaren.
• Constant blootstaat aan stressvolle situaties.
• Psychoactieve stoffen en/of alcohol misbruikt.
• Onlangs het verlies van een naaste heeft geleden.
• Neurologische of endocriene aandoeningen heeft.

Symptomen van bipolaire stoornis type I

Om te weten of het om bipolaire stoornis type I gaat en niet een andere psychische aandoening, zou de persoon ten minste één manische episode moeten hebben gehad, voorafgegaan door een hypomanische of depressieve episode. Soms kan manie ook een loskoppeling van de realiteit of psychose veroorzaken.

Symptomen van een manische episode

Vaak wordt manie of een manische episode gekenmerkt door een te opgewekte of opgewonden stemming. De symptomen zijn vergelijkbaar met die van hypomanie, maar ze zijn intenser en veroorzaken meestal problemen bij sociale en werkactiviteiten. De meestvoorkomende symptomen zijn bijvoorbeeld:

• Minder slaap nodig hebben.
• Verhoogd gevoel van eigenwaarde.
• Abnormale episodes van optimisme, nervositeit of spanning.
• Toename van energie en agitatie.
• Overdreven gevoel van welzijn (euforie).
• Uitzinnige ideeën.
• Overmatig praten.
• Impulsieve of ondoordachte acties.
• Risicovol seksueel gedrag.
• Misbruik van verslavende middelen.
• Dwangmatige aankopen.

Symptomen van een ernstige depressieve episode

Symptomen van depressie kunnen kort na de manische episode optreden. Soms duurt het echter weken of maanden voordat het verschijnt. Om als een depressieve episode te worden beschouwd, moeten de symptomen voldoende ernstig zijn om duidelijke moeilijkheden bij de dagelijkse activiteiten te veroorzaken. Deze symptomen zijn onder meer:

• Depressieve stemming, met een constant gevoel van verdriet en hopeloosheid.
• Willen huilen.
• Verlies van interesse in leuke activiteiten.
• Plotselinge gewichtsschommelingen.
• Slapeloosheid of te veel slapen.
• Agitatie of lethargie.
• Chronische vermoeidheid.
• Een gevoel van nutteloosheid of een schuldgevoel hebben.
• Besluiteloosheid en concentratieproblemen.
• Tot slot, zelfmoordneigingen.

Diagnose

De eerste stappen voor een diagnose van een bipolaire stoornis type I omvatten fysieke en klinische analyses om vast te stellen of er een medisch probleem is dat de symptomen zou kunnen veroorzaken. Na enkele vragen kan de arts dan een psychiatrische evaluatie voorstellen.

Een psychiatrische evaluatie analyseert gedachten, gevoelens en acties om te bepalen of ze overeenkomen met een bipolaire stoornis type I. Mogelijk moet de patiënt ook een zelfevaluatie of vragenlijst invullen.

De psychiater kan de symptomen van de patiënt vervolgens vergelijken met de criteria voor bipolaire stoornis en gerelateerde stoornissen. Deze criteria worden beschreven in de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders DSM-5, gepubliceerd door de American Psychiatric Association.

Behandeling van bipolaire stoornis type I

Voor een goede behandeling van een bipolaire stoornis heb je supervisie nodig van een specialist in psychische aandoeningen (psychiater). Deze professional kan vervolgens een programma opstellen met de juiste controles voor elk geval.

Het behandelteam heeft waarschijnlijk ook psychologen, maatschappelijk werkers en psychiatrische verpleegkundigen. De medicatie en psychotherapie zijn gericht op het beheersen van de symptomen en het verminderen van de episodes.

Medicatie

Om de manische en depressieve episodes van een bipolaire stoornis type I onder controle te houden, heb je medicijnen nodig zoals:

• Stemmingsstabilisatoren
• Antipsychotica
• Antidepressiva
• Hypnotische sedativa zoals benzodiazepines

Psychotherapie

Psychotherapie is een essentieel onderdeel van de behandeling van een bipolaire stoornis. Het kan individueel, als gezin, of in een groep worden gedaan. Hoewel het belangrijkste doel is om je stemming onder controle te houden, helpt het ook om je dagelijkse routine te stabiliseren.

• Interpersoonlijke therapie: het is noodzakelijk om meer controle te hebben over je humeur en je sociale ritme.
• Cognitieve gedragstherapie: gericht op het identificeren van negatief gedrag om oplossingen te vinden.
• Psycho-educatie: helpt patiënten en familieleden de bipolaire stoornis en de effecten ervan te begrijpen.
• Gezinsgerichte therapie: gezinsondersteuning is ook nodig om terugvallen te voorkomen. Bovendien kan de familie zo alert zijn op elk waarschuwingssignaal als gevolg van stemmingswisselingen.

Behandeling voor een bipolaire stoornis type I moet continu zijn, zelfs op momenten dat er geen symptomen zijn. Je moet de medicatie daarom levenslang innemen, of tot het moment dat je psychiater je aangeeft. Het helpt ook als je gezonde gewoonten aanneemt.

Verder kan het hebben van een routine voor slapen, eten en lichamelijke activiteit je ook helpen om je stemming onder controle te houden. Het is ook belangrijk om uit de buurt te blijven van alcoholische dranken en recreatieve drugs.