Alles wat je moet weten over bacteriële tandplaque
De oorsprong van veel mondproblemen is wat bekend staat als bacteriële tandplaque. Dit is de kleverige laag die aan tandoppervlakken kleeft en die we met mondhygiëne proberen te verwijderen.
Tandplaque bestaat uit bacteriën en suikers en vormt zich voortdurend. Daarom moeten we het steeds weer verwijderen, meerdere keren per dag, elke dag.
Als we dit verwaarlozen, wordt tandplaque een bedreiging voor de mondgezondheid. Gaatjes, parodontale ziekten, slechte adem, en tanden die er vuil en bevlekt uitzien zijn enkele van de mogelijke gevolgen.
Als je weet hoe tandplaque gevormd wordt, kun je het onder controle houden en de problemen die het veroorzaakt voorkomen. We vertellen je meer in detail over dit proces dat zich in de mond afspeelt.
Wat is bacteriële tandplaque?
Zoals we al gezegd hebben, is bacteriële tandplaque een kleverige laag die zich elke dag op de tanden vormt. Het ontstaat door de combinatie van micro-organismen in de mond met speeksel en voedselresten.
Wetenschappers noemen het liever een “biofilm” omdat het eigenlijk een gemeenschap is van verschillende levende micro-organismen, omgeven door een laag kleverige polymeren die een complexe ecologische eenheid vormen. Deze glutineuze laag maakt het mogelijk dat microben zich aan de oppervlakken van de mond hechten en bloeiende microkolonies vormen.
De mondholte wordt gekoloniseerd door veel verschillende micro-organismen (Spaanse link) die deel uitmaken van de flora van het maag-darmkanaal. Deze in de mond aanwezige kiemen worden gewoonlijk in evenwicht gehouden. Maar als sommige stammen zich in overmaat ontwikkelen, ontstaan er problemen.
Sommige bacteriën zijn aëroob, d.w.z. dat ze zich in aanwezigheid van lucht ontwikkelen; andere daarentegen zijn anaëroob. Ze kunnen ook onderscheiden worden naar de manier waarop ze reageren op een Gram-positieve en Gram-negatieve vlek. De ziekten waartoe ze aanleiding kunnen geven hangen van deze kenmerken af.
Tandplaque van bacteriën vormt zich voortdurend, ‘s nachts tijdens het slapen en overdag na eten en drinken. Het komt het meest voor op tandoppervlakken, langs de tandvleesrand, en op de tong.
Bacteriële tandplaque is doorzichtig of dof geelwit van kleur. Als het zich vormt is het zacht van consistentie. Als je het echter niet verwijdert, verkalkt het na verloop van tijd, waardoor tandsteen of calculus ontstaat.
Meer informatie vind je hier:
De belangrijkste gebitsproblemen bij kinderen
Soorten bacteriële tandplaque
Bacteriële tandplaque is samengesteld uit vele micro-organismen van verschillende soorten. Afhankelijk van de soort bacteriën die overheersen, zijn er verschillende gevolgen die deze laag op tanden of tandvlees kan veroorzaken.
Zo kunnen we de volgende soorten tandplaque onderscheiden naargelang de kiemen:
- Kariogeen. Dit wordt vooral gevormd door de bacteriën die cariës veroorzaken. Deze micro-organismen metaboliseren voedingssuikers en produceren melkzuur, dat in staat is de harde weefsels van de tanden te vernietigen. Streptococcus mutans is de meest prominente verwekker van dit soort plaque.
- Periodontopathogeen. In dit geval zijn de dominante bacteriën in staat om gingivitis en parodontale aandoeningen te veroorzaken. Deze kiemen maken bij het metaboliseren van suikers basische stoffen aan die het parodontium aantasten en de ontsteking en vernietiging ervan veroorzaken.
- Onschadelijk. Er zitten maar heel weinig bacteriën in, zodat het niet in staat geacht wordt de tanden en het parodontium aan te tasten.
Een andere indeling van bacteriële tandplaque is naar de plaats in de mond waar ze zich ophoopt. We kunnen de volgende soorten onderscheiden:
- Supragingivaal. Dit is de bacteriële plaque die zich boven het tandvlees, op de tanden ophoopt. Het kan zowel uit cariogene als uit parodontopathogene bacteriën bestaan, hoewel de eerste meestal meer voorkomen.
- Subgingivaal. In dit geval bevindt de plaque zich onder het tandvlees, binnen de gingivale sulcus en in de parodontale pockets. Het zijn meestal parodontopathogene bacteriën.
Hoe vormt bacteriële tandplaque zich?
De mond bevat vele soorten kiemen die in evenwicht gehouden worden, en een echt mond-ecosysteem vormen. De combinatie van deze micro-organismen met de eigenschappen van de mond leidt tot de vorming van bacteriële tandplaque.
Het proces begint met de afzetting van speekseleiwitten en creviculaire vloeistof op de tandoppervlakken. Deze eerste acellulaire laag bevat carboxyls en sulfaten die de negatieve lading van het glazuur verhogen.
Micro-organismen die in de mondholte verblijven naderen deze laag en hechten zich er dan aan vast. De kiemen koloniseren de eiwitfilm en de eerste bacteriële kolonies beginnen zich te ontwikkelen.
Deze bacteriële kolonies blijven groeien door de aggregatie en co-aggregatie van meer kiemen en hun stofwisselingsproducten. Als de gevormde bacteriële plaque niet verwijderd wordt, gaat dit proces van woekering en opeenhoping door. De complexiteit van de flora neemt toe en ook anorganische zouten beginnen zich af te zetten, waardoor de plaque in tandsteen of tandsteen verandert.
Daarom kan het proces van de vorming van bacteriële tandplaque beschouwd worden als een normaal mechanisme van de mondholte. Het probleem ontstaat als deze film niet vaak verwijderd wordt en de woekering van bacteriën toeneemt. Ook wanneer andere externe factoren, zoals een zoet dieet, de ontwikkeling van ziekteverwekkende kiemen in de hand werken.
Lees hier meer over het verzorgen van je gebit:
Tandenborstels van plastic of bamboe: de voor- en nadelen
Diagnose
Als bacteriële tandplaque nieuw is, ziet het er kleurloos uit en is het moeilijk met het blote oog te zien. Maar als het niet verwijderd wordt, krijgt het met het verstrijken van de tijd meer dikte en een donkerdere kleur, waardoor het waarneembaar wordt.
In de tandkliniek zal de tandarts een klein spiegeltje en een verkenner of sonde gebruiken om bacteriële plaque in de mond te observeren en op te sporen. De sonde heeft een fijne punt waarmee de tandarts over de tandoppervlakken kan wrijven en de opgehoopte film kan verwijderen, waardoor de aanwezigheid ervan zichtbaar wordt.
Om de bacteriële plaque beter waar te nemen zijn er bovendien chemische producten die de plaque kleuren, waardoor ze in een gemakkelijker waarneembare kleur te zien is. Dit zijn de bacteriële plaque ontwikkelaars.
Met deze producten kan de patiënt duidelijk de plaatsen waar bacteriën zich het meest ophopen waarnemen. Op die manier kan iemand meer nadruk leggen op het schoonmaken van de plek. Het helpt tandartsen ook onderscheid te maken tussen oude en nieuwe plaque.
Plaque-ontkalkers zijn er in tabletten om op te zuigen of als vloeistoffen om te spoelen. Ze zijn eenvoudig in gebruik. Zodra je tandplaque ontdekt de vlek verwijderd met goed tandenpoetsen.
Met de verkregen informatie kan de tandarts een tandplaque-index (Spaanse link) van de patiënt maken. Zo kan de toestand van de mondhygiëne en de eventuele risico’s ervan verduidelijkt worden, en kunnen de toekomstige preventieve en therapeutische maatregelen gestuurd worden.
Behandeling
Tandplaque dat zich op tanden en tandvlees ophoopt en dat je niet met de juiste hygiëne verwijdert, kan aanleiding geven tot verschillende problemen in de mond. Gaatjes, gingivitis, parodontitis, mondontstekingen en een slechte adem zijn de meestvoorkomende.
Om deze problemen te voorkomen en de vorming van deze mogelijk schadelijke laag onder controle te houden, is het dus nodig ze regelmatig te verwijderen. De behandeling tegen bacteriële plaque is mondhygiëne.
Dit voert de patiënt thuis zelf uit door middel van goed tandenpoetsen, flossen en mondspoelingen. Professionele reiniging is ook aangewezen. De tandarts kan alle delen van de mond bereiken en alle sporen van tandplaque die de persoon nalaat verwijderen.
Reinigingsbehandelingen zijn ook nodig in gevallen waar de tandplaque verkalkt is en in tandsteen veranderd is. Calculus kan niet door poetsen verwijderd worden. De tandarts zal, afhankelijk van de ernst van het geval, deze harde afzettingen verwijderen met de meest geschikte techniek.
Hoe kun je bacteriële tandplaque voorkomen?
Om te voorkomen dat bacteriële tandplaque een gezondheidsprobleem wordt, is het essentieel om het onder controle te houden. Hier lees je hoe je de vorming ervan kunt verminderen en de ophoping ervan kunt voorkomen.
Beoefen een goede mondhygiëne
De beste manier om te voorkomen dat tandplaque zich ophoopt is door het elke dag te verwijderen. De borstelharen van de tandenborstel zijn in staat de op de tanden vastgekleefde laag los te maken en vervolgens weg te vegen. Daarom is het raadzaam je tanden na elke maaltijd te poetsen.
Het poetsen moet het tandvlees en alle tandoppervlakken van alle in de mond aanwezige elementen bereiken. En het moet minstens 2 minuten duren.
Daarnaast is het ook nodig de tong te ontsmetten. Een tongschraper is een grote hulp om die vrij van vuil te houden.
Flossen is ook erg belangrijk. Flossen tussen de tanden en kiezen verwijdert bacteriële tandplaque uit het interproximale gebied, waar je met poetsen niet bij kunt. Interdentale ragers en irrigators zijn aanvullende accessoires die het schoonmaken van deze zones kunnen vergemakkelijken.
Fluoride tandpasta’s zijn een uitstekende aanvulling op de mondverzorging. Dit mineraal helpt gaatjes voorkomen en verhindert de groei van schadelijke bacteriën.
Mondspoelingen zijn een andere manier om mondbacteriën onder controle te houden. Met mondspoelingen kun je plekken in de mond bereiken waar andere methoden niet kunnen komen.
Mondspoelingen kunnen samengesteld zijn uit verschillende actieve ingrediënten die de vermenigvuldiging van ziektekiemen tegengaan. Enkele voorbeelden van de ingrediënten in deze producten zijn onder andere chloorhexidine (CHX), probiotica, kruiden en etherische oliën. De tandarts kan je voor elk specifiek geval de beste optie aanraden.
Let op je voeding
Naast een goede mondhygiëne helpt het verzorgen van het voedsel dat we eten om ziektekiemen in de mond onder controle te houden. Eet gezond en vermijd daarnaast voedingsmiddelen die rijk zijn aan suiker, ultrabewerkte voedingsmiddelen en eenvoudige koolhydraten, vooral die met een kleverige consistentie.
Vermijd zoetigheid, industrieel gebak evenals frisdranken om de vermenigvuldiging van bacteriën te verminderen. Omdat ze geen voedingsstoffen bevatten die gemakkelijk te metaboliseren zijn, zal het moeilijker zijn ze te verwijderen.
Het gebruik van suikervrije kauwgom of kauwgom met xylitol is een goede manier om de speekselproductie te stimuleren. Dit verhoogt de zelfreiniging van de mond. Daardoor vermindert de bacteriële plak die zich in de loop van de dag ophoopt .
Volgens de ADA, de American Dental Association (Engelse link) helpt het kauwen van suikervrije kauwgom gedurende 20 minuten na de maaltijd om gaatjes te voorkomen.
Bezoek regelmatig de tandarts
Elk half jaar, of minstens een keer per jaar, naar de tandarts gaan is een andere manier om tandplaque in je mond onder controle te houden. Deze specialist zal eventuele problemen die ontstaan kunnen opsporen en vervolgens tijdig behandelen.
Bovendien, zoals we je al vertelden, voert de tandarts met professionele reinigingen een diepe mondhygiëne uit. Hij bereikt alle moeilijk bereikbare plaatsen en verwijdert bovendien tandsteen dat zich gevormd en opgehoopt heeft.
Besteed aandacht aan bacteriële tandplaque
De vorming van bacteriële tandplaque is iets dat in ieders mond voorkomt. Verschillende stammen van ziektekiemen hechten zich elke dag en nacht aan de tanden en vormen vervolgens deze kleverige laag.
Mondgezondheid hangt af van hoe we met dit proces omgaan. Als we niet ingrijpen en het laten ophopen, verandert tandplaque in tandsteen. Daarnaast verhoogt dit het risico op cariës, pyorrhea en slechte adem.
Met zorgvuldig poetsen, flossen, mondspoelingen, een gezond dieet en halfjaarlijkse bezoeken aan de tandarts is het daarentegen wel onder controle te houden. Door op te letten en daarnaast bewust voor bacteriële tandplaque te zorgen, is het mogelijk de groei ervan te verminderen en de mondgezondheid te handhaven.
Alle aangehaalde bronnen zijn grondig gecontroleerd door ons team om hun kwaliteit, betrouwbaarheid, actualiteit en geldigheid te waarborgen. De bibliografie van dit artikel werd beschouwd als betrouwbaar en wetenschappelijk nauwkeurig.
- Bermúdez, L. S., & Díaz, M. E. G. (2016). La biopelícula: una nueva concepción de la placa dentobacteriana. Medicentro, 20(3), 167-175.
- Astorga, B., Barraza, C., Casals, J. M., Cisterna, M. J., Mena, D., Morales, F., … & Moncada, G. (2015). Avances en el estudio de la diversidad bacteriana oral asociada a caries dental mediante el estudio genómico. International journal of odontostomatology, 9(3), 349-356.
- Avila Torres, V. S. (2012). Relación de placa bacteriana supragingival y subgingival a caries dental y enfermedad periodontal (Bachelor’s thesis, Universidad de Guayaquil. Facultad Piloto de Odontología).
- Barbosa Valencia, K. G., Hernández Hernández, J. M., & Hormiga Montañez, L. J. (2020). Índices de placa dentobacteriana: revisión sistemática.
- Chaple Gil, A. M., & Gispert Abreu, E. D. L. Á. (2019). “Amar” el índice de O’Leary. Revista Cubana de Estomatología, 56(4).
- Poyato Ferrera, M. M., Segura Egea, J. J., Ríos-Santos, J. V., & Bullon, P. (2001). La placa bacteriana: Conceptos básicos para el higienista bucodental. Periodoncia, 11 (2), 149-164.
- Jaramillo Abril, L. E. (2015). Comparación entre las técnicas de motivación de higiene oral en adolescentes con y sin el uso de reveladores de placa en el domicilio (Bachelor’s thesis, Quito: Universidad de las Américas, 2015).
- Tigselema Mena, S. E. (2020). Enjuagues bucales para el control de placa bacteriana (Bachelor’s thesis, Universidad de Guayaquil. Facultad Piloto de Odontología).
- Arias Mendoza, G. A. (2019). Eficiencia de colutorios, aceites esénciales vs Cetilpiridino, en el control de placa bacteriana. Clínica de periodoncia UCSG B-2017.
- Ramírez-Fernández, D. M., Utrera, M. B. R., & Hernández, F. E. H. (2019). Clorhexidina en barniz como complemento al esquema de prevención de formación de placa dentobacteriana. Espacio I+ D, Innovación más desarrollo, 8(19).
- Harris, N. O., & Cunningham-Ford, M. A. Racionalidad, lineamientos y procedimientos para la prevención de las enfermedades por placa. Odontología preventiva primaria, 471.