Wat is Q-koorts?

Meestal is Q-koorts een ziekte die geen complicaties heeft. Sommige mensen ontwikkelen echter ernstiger symptomen die zelfs kunnen overgaan in hepatitis, longontsteking, endocarditis of hersenvliesontsteking.

Q-koorts is een ziekte die dieren op mensen kunnen overdragen. Artsen merkten het voor het eerst op in 1935 en gaven het de naam Q-koorts omdat ze er niet achter konden komen wat het was. De letter “Q” komt van ‘query’ oftewel ‘vraag’.

Na onderzoek ontdekten ze dat het middel dat de Q-koorts veroorzaakte de Coviella burnetii-bacterie is. Deze leeft over het algemeen in gedomesticeerde dieren zoals koeien, geiten en schapen. Het veroorzaakt echter meestal geen gezondheidsproblemen bij dieren.

Hoewel Q-koorts op elk moment van het jaar kan voorkomen, komt het vooral voor in het voorjaar en het begin van de zomer. De meeste gevallen van deze ziekte vinden plaats tussen april en mei.

De herkomst van Q-koorts

Q-koorts is meestal een milde ziekte die veel lijkt op de griep. Er is echter ook een dodelijke vorm van deze ziekte. Het kan schade veroorzaken aan:

• de hersenen
• het hart
• de lever
• de longen

De bacterie Coxiella burnetii, die de ziekte veroorzaakt, zit meestal in de producten van de geboorte van dieren. Met andere woorden, het zit in de placenta en het vruchtwater. Daarnaast zit het ook in de melk, urine en ontlasting van besmette dieren.

Sommige mensen raken zelfs geïnfecteerd zonder direct contact te hebben met dieren. Alleen al het inademen van stof dat is verontreinigd door uitwerpselen, urine of geboorteproducten van geïnfecteerde dieren kan besmettelijk zijn. Ook zit de bacterie in de ongepasteuriseerde melk van geinfecteerde dieren.

Kenmerken en symptomen

Ongeveer van elke tien mensen die de bacterie binnenkrijgen, zullen er slechts vijf symptomen vertonen. Meestal komen deze ongeveer twee tot drie weken na blootstelling aan de bacterie aan het licht. De meest voorkomende symptomen van Q-koorts zijn:

• koorts met rillingen en zweet.
• hoofdpijn en spierpijn.
• misselijkheid, braken en/of diarree.
• vermoeidheid.
• pijn op de borst en/of buik.
• droge hoest.
• gewichtsverlies.

Al deze symptomen kunnen zowel mild als ernstig zijn. Als de infectie in de longen of de lever zit, kan het longontsteking of hepatitis veroorzaken. Bovendien is er een verhoogd risico op een miskraam als een zwangere vrouw besmet raakt.

Iets minder dan 5 op de 100 mensen ontwikkelen een chronische Q-koorts. Deze verschijnt maanden, of zelfs jaren na de eerste besmetting. Het is een ernstig probleem dat fataal kan zijn omdat meestal één of meerdere hartkleppen geïnfecteerd zijn.

Risicofactoren van Q-koorts

Het is duidelijk dat de bacterie aanwezig is bij dieren die door mensen gehouden worden. Het kan echter ook sommige wilde dieren en teken besmetten. Daarom is de belangrijkste risicofactor direct of indirect contact met al deze dieren.

• Degenen die het grootste risico op besmetting lopen, zijn natuurlijk werknemers op boerderijen en in slachthuizen.
• Daarnaast lopen ook dierenartsen, onderzoekers en voedselverwerkers risico.
• Ook hebben mannen meer kans dan vrouwen om deze ziekte op te lopen.

De overgrote meerderheid van de gevallen van Q-koorts zijn mensen tussen 30 en 70 jaar oud. Het komt zelden voor dat kinderen besmet raken met deze ziekte. Als dit wel gebeurt krijgen ze symptomen van een longontsteking.

Andere interessante feiten

Mensen met de volgende aandoeningen lopen een groter risico om chronisch ziek te worden na besmetting met deze bacterie:

• geschiedenis van hartklepproblemen
• afwijkingen in de bloedvaten
• verzwakt immuunsysteem
• zwangere vrouwen

Op dit moment is er geen vaccin tegen Q-koorts. Daarom is het belangrijk om besmetting zo goed mogelijk proberen te voorkomen. Over het algemeen is het belangrijk om geen ongepasteuriseerde melk te drinken van welk dier dan ook.

Mensen die met dieren werken of op boerderijen wonen moeten opletten of ze deze ziekte opmerken. Ga bovendien naar de huisarts als je symptomen hebt. Mensen die een groot risico lopen, mogen geen contact hebben met dieren.