Verschillende soorten syncope of flauwvallen

Syncopes worden gekenmerkt door bewustzijnsverlies dat meestal met een koude huid, bleekheid en oppervlakkige ademhaling gepaard gaat. We zullen uitleggen waarom het voorkomt en de belangrijkste soorten benoemen.

Syncope of flauwvallen is een veel voorkomend probleem. Het is een tijdelijk bewustzijnsverlies en wordt veroorzaakt door een afname van de bloedtoevoer naar de hersenen.

Veel mensen gebruiken de term flauwvallen in plaats van syncope. De afname van de cerebrale bloedstroom kan verschillende redenen hebben. Om deze reden kunnen er op basis van de etiologie verschillende typen worden onderscheiden.

Algemene symptomen van syncope of flauwvallen

Syncope wordt als het voorbijgaande verlies van bewustzijn en houdingstonus gedefinieerd. Volgens een studie gepubliceerd in Frontiers in Physiology (Engelse link) is het een veel voorkomend probleem. Zozeer zelfs dat specialisten de incidentie bij de algemene bevolking tussen 15 en 39% schatten.

Het kan bovendien mensen van elke leeftijd en elk geslacht treffen. Het is echter waar dat de incidentie ervan met het stijgen van de leeftijd toeneemt. Vanaf 70 jaar komt dit probleem vaker voor.

Flauwvallen gaat meestal met een aantal zeer karakteristieke symptomen gepaard. Zoals vermeld in de MSD Manual (Spaanse link), wordt presyncope door de perceptie van duizeligheid en dreigend flauwvallen gekenmerkt. Er is echter nog steeds geen daadwerkelijk bewustzijnsverlies opgetreden.

Iemand die aan syncope lijdt verliest eigenlijk het bewustzijn. De huid is meestal koud en klam. De hartslag verzwakt en de ademhaling wordt erg oppervlakkig. Vlak voordat iemand het bewustzijn verliest, is er gewoonlijk sprake van:

• een licht gevoel in het hoofd.
• wazig zien.
• hoofdpijn.
• zwakte.

In een aantal gevallen kunnen er onwillekeurige spierbewegingen optreden. Ze kunnen op stuiptrekkingen lijken, maar dat zijn het niet. Dit is een van de meest relevante differentiaaldiagnoses die artsen moeten stellen.

Welke soorten syncope zijn er?

Eerder hebben we opgemerkt dat syncope aan een afname van de bloedtoevoer naar de hersenen te wijten is. Dit kan op zijn beurt meerdere oorzaken hebben. Om deze reden hebben specialisten verschillende typen geïdentificeerd, die we in de volgende alinea’s zullen uitleggen.

Neuro-gemedieerde syncope

Dit type wordt ook wel reflex-syncope genoemd. Het is de meest voorkomende soort. Wat er gebeurt, is dat bepaalde reflexen van het autonome zenuwstelsel worden gedereguleerd. Deze reflexen zijn verantwoordelijk voor het op peil houden van de bloeddruk en de hartslag. Als gevolg hiervan vertraagt het hart en daalt de bloeddruk. Hierdoor stroomt er minder bloed naar de hersenen.

De vasovagale variant, zoals uitgelegd door specialisten van de Mayo Clinic (Engelse link), treedt op wanneer het lichaam onevenredig op bepaalde triggers reageert. Dit is bijvoorbeeld het geval bij pijn of heftige emoties.

Aan de andere kant is er een type flauwvallen die aan de halsslagader gerelateerd is. Het gebeurt wanneer er druk op de halsslagader wordt uitgeoefend, die zich in de hals bevindt. Het komt vaak voor bij sommige mannen tijdens het scheren of bij het dragen van zeer strakke stropdassen.

Ten slotte kan neuro-gemedieerde syncope ook situationeel zijn, dit kan bijvoorbeeld bij het uitvoeren van specifieke acties of bewegingen gebeuren. Het komt meestal bij hoesten of lachen voor.

Flauwvallen door cardiale oorsprong

Cardiale of cardiogene syncope, zoals de naam al doet vermoeden, is aan een probleem in het hart te wijten. De meest voorkomende oorzaak zijn aritmieën, zoals tachycardieën. Er kan ook een structureel probleem zijn, zoals klepaandoeningen of ischemische cardiomyopathie. Deze mensen ervaren vaak hartkloppingen en pijn op de borst.

Orthostatische syncope

Orthostatische syncope is syncope die optreedt wanneer iemand opstaat. Volgens een studie gepubliceerd in Offarm (Spaanse link) is de oorzaak dat deze beweging een plotselinge daling van de bloeddruk veroorzaakt.

• Soms is er een verband met bepaalde ingenomen medicijnen. Dit kan bijvoorbeeld met antidepressiva gebeuren.
• Het kan ook met alcoholgebruik, uitdroging en bloedverlies in verband worden gebracht.

Cerebrovasculaire syncope

Cerebrovasculaire syncope houdt verband met een probleem in de bloedvaten die verantwoordelijk zijn voor het vervoeren van zuurstofrijk bloed naar de hersenen. Het is een van de minst frequente en de meest ernstige vorm.

Het kan bijvoorbeeld aan de aanwezigheid van een aneurysma te wijten zijn of het gevolg van een beroerte zijn. In de meeste gevallen wordt dit veroorzaakt door atherosclerose dat de diameter van de slagaders vermindert en verhindert dat het bloed normaal stroomt.

Hoe met de verschillende soorten syncope of flauwvallen om te gaan

Eerder zagen we dat syncope door een reeks symptomen werd gekenmerkt en dat een aantal ervan als een waarschuwing kunnen zijn voor wat er gaat gebeuren. Het is belangrijk om te weten hoe je moet handelen om mogelijke complicaties door vallen of stoten bij bewustzijnsverlies te voorkomen.

In het geval van syncope

Wanneer het gevoel van zwakte of dreigend flauwvallen optreedt, dan is het essentieel om een plek te vinden om te gaan zitten of te liggen. In het ideale geval liggend met de benen omhoog om het bloed door de zwaartekracht naar de hersenen te laten stromen.

Dit vermindert ook het risico op vallen als je uiteindelijk flauwvalt. Wanneer je je houdingstonus verliest en valt, dan kun je je hoofd tegen een voorwerp of tegen de vloer zelf stoten.

Het is belangrijk om te blijven liggen of zitten totdat het gevoel van duizeligheid verdwijnt. Op dezelfde manier, als het tijd is om op te staan, sta dan langzaam en geleidelijk op.

Anderen helpen

Als je iemand ziet die zich duizelig voelt of flauw dreigt te vallen, probeer hem of haar dan te helpen. Het eerste dat je moet doen, is controleren of de persoon is flauwgevallen en of hij ademt.

Het is belangrijk om te onthouden dat de longdynamiek meestal zwakker en oppervlakkiger is, maar moet voelbaar zijn. In ieder geval is het ook essentieel om om hulp in te roepen. Vooral als iemand niet bij bewustzijn komt of letsel heeft opgelopen.

Hoe kunnen artsen de differentiële diagnose stellen?

Het feit dat er zoveel redenen zijn waarom syncope of flauwvallen kan optreden, betekent dat het soms moeilijk is om een differentiële diagnose te stellen. Hoewel de overgrote meerderheid van de gevallen goedaardig en van voorbijgaande aard is, is het essentieel om de reden te vinden als het vaker voorkomt.

Om deze reden moet de arts de volledige medische geschiedenis van de patiënt kennen. Vooral als deze aan een ziekte lijdt of medicijnen gebruikt. Het is daarnaast belangrijk om onderzoeken uit te voeren.

De meest gebruikte aanvullende tests zijn het elektrocardiogram en het echocardiogram. De eerste stelt de arts in staat om de elektrische activiteit van het hart te observeren. Het is een eenvoudige, onschadelijke en goedkope test. Het elektrocardiogram daarentegen geeft een gedetailleerd beeld van de hartmorfologie.

Artsen kunnen ook een stresstest aanvragen. Carotis-sinusmassage bestaat uit het masseren van de halsslagader om te controleren of syncope optreedt. De arts kan het onderzoek met magnetische resonantie beeldvorming of een computertomografie aanvullen.

Een aantal syncope of flauwvallen kan voorkomen worden

Syncope treedt vaak op als reactie op bepaalde triggers die gemakkelijk geïdentificeerd kunnen worden. Ze verschijnen bijvoorbeeld meestal bij een lage bloedsuikerspiegel of bij uitdroging.

Een eenvoudige manier om flauwvallen te voorkomen, is meerdere keren per dag te eten, ook al is het in kleinere hoeveelheden. Drink ook voldoende water. Het vermijden van alcohol en andere drugs, zoals marihuana, vermindert ook het risico.

Wanneer je op moet staan, raden specialisten je aan om dit langzaam en geleidelijk te doen. Zeker als je lang hebt gelegen. Als je echter vaak flauwvalt, dan moet je naar je arts gaan om de oorzaak te laten onderzoeken.