Verlies van het bewustzijn: waarom het gebeurt

Verlies van het bewustzijn is een relatief veelvoorkomend klinisch beeld. De oorzaken kunnen eenvoudig of levensbedreigend zijn. In dit artikel leggen we gedetailleerd uit waarom dit kan gebeuren.

Verlies van het bewustzijn wordt ook wel flauwvallen genoemd. In principe is verlies van het bewustzijn een verbroken verbinding met de realiteit. De persoon die eraan lijdt, verliest de perceptie van wat er om hem heen is en de perceptie van zichzelf.

Het basismechanisme dat alle oorzaken van verlies van het bewustzijn gemeen hebben, is het gebrek aan goede hersen-irrigatie. Dit betekent dat je hersenen even niet genoeg bloed krijgen, waardoor de verbinding met de realiteit wordt verbroken.

Meestal herstelt de persoon daarna spontaan. Spontaan herstel treedt op, omdat wanneer de persoon valt, de horizontale positie de toevoer van bloed naar de hersenen bevordert.

Flauwvallen komt relatief vaak voor. Naar schatting is drie procent van de noodconsulten daaraan te wijten. De oorzaken kunnen een laag risico hebben maar ook gevaarlijk zijn. Hieronder zullen we ze uitleggen en ze in twee verschillende categorieën verdelen: niet-cardiaal verlies van bewustzijn en cardiaal gerelateerd bewustzijnsverlies.

Niet-cardiale oorzaken van verlies van het bewustzijn

Vasovagale syncope

Dit is de meest voorkomende oorzaak. Vasovagale reflex (Spaanse link) is een onvrijwillige reactie van het zenuwstelsel op een bepaalde stimulus, die onmiddellijke vaatverwijding, bloeddrukdaling en herverdeling van bloed naar de onderste ledematen veroorzaakt. Soms wordt het ook door:

• Een stressvolle situatie veroorzaakt.
• Evenals door intense pijn in het lichaam.
• Uitdroging.
• Extreme temperaturen.

Veranderingen in posities

Wanneer je snel van een horizontale naar een verticale positie verandert, zonder het lichaam voldoende tijd te geven om compensatiemechanismen te activeren, dan kun je last krijgen van hypotensie. Dit betekent dat je bloeddruk daalt, wat tot een gebrekkige hersen-irrigatie leidt.

Migraine die verlies van het bewustzijn veroorzaakt

Intense migraine-achtige hoofdpijn kan gepaard gaan met symptomen die bekend staan als aura’s. Een van de migraine-aura’s is het verlies van het bewustzijn, dat meestal tijdelijk is.

Hypoglykemie

Een daling van de bloedsuikerspiegel kan ook flauwvallen veroorzaken. Deze situatie komt vaak voor bij diabetici die, als gevolg van veranderingen in het dieet of medicijnen, aan extreme verlagingen van de bloedglucosespiegel kunnen lijden.

Antihypertensiva

Iemand die aan hypertensie lijdt, krijgt meestal medicijnen met verschillende werkingsmechanismen. Enkele van de werkingsmechanismen van deze medicijnen zijn vochtverlies door meer plassen en vaatverwijding. Beide processen kunnen de bloeddruk drastisch verlagen en bewustzijnsverlies veroorzaken.

Beroertes en verlies van het bewustzijn

Dit is de meest ernstige en levensbedreigende niet-cardiale oorzaak. Een beroerte of cerebrovasculair accident (CVA) kan ischemisch zijn als gevolg van een verstopping van de bloedvaten of hemorragisch als gevolg van een gescheurd hersenvat.

Als je denkt dat jij of iemand anders aan de symptomen van een beroerte lijdt (Engelse link), zoek dan onmiddellijk medische hulp.

Niet-cardiale oorzaken van verlies van het bewustzijn

Aritmieën

Aritmieën zijn aandoeningen waarbij het hart onregelmatig en abnormaal klopt. Gezien deze onregelmatige hartslag bereikt er niet voldoende bloed voor korte of lange tijd de hersenen. De patiënt kan dus flauwvallen.

Aorta-problemen

De aorta is de belangrijkste ader van het lichaam en is verantwoordelijk voor de distributie van het bloed van het hart naar de rest van het menselijk lichaam. Als deze ader een probleem heeft, dan kan dit de bloedtoevoer naar het lichaam verminderen.

Aangezien de hersenen zich boven het hartniveau bevinden, heeft het voor een goede irrigatie een goede bloeddruk nodig. Het eerste symptoom van ziekten zoals aortadissectie of aorta-aneurysma’s (Spaanse link) is vaak bewustzijnsverlies.

Cardiomyopathie

Deze aandoeningen beïnvloeden de hartspier. Een veelvoorkomende situatie is dat de linker hartkamer, die verantwoordelijk is voor het pompen van bloed in de aorta voor distributie, groter wordt. In deze gevallen kan hetzelfde mechanisme optreden als het mechanisme dat we bij aortaproblemen beschreven.

Aandoeningen aan de hartklep

Wat te doen na verlies van het bewustzijn?

Zoals we hebben gezien, moet je altijd waakzaam zijn in de aanwezigheid van de verschillende oorzaken van bewustzijnsverlies. Dit komt omdat het een klein bewustzijnsverlies maar ook de aankondiging van een hartaandoening kan zijn.

Bij twijfel is het belangrijk om een arts te raadplegen om de nodige aanvullende tests te krijgen. Over het algemeen vindt het consult plaats enige tijd nadat de patiënt het incident heeft gehad en weer hersteld zijn.

Als het bewustzijnsverlies echter plotseling is zonder onmiddellijke verklaring en de persoon herstelt niet, dan moet je de hulpdiensten bellen. Dit kan een teken van een beroerte of hartfalen zijn.