Leer alles over zware benen

Zware benen verschijnen als gevolg van onvoldoende doorstroming van het bloed. Hoewel sommige gevallen medische tussenkomst vereisen, kan deze voorwaardelijke aandoening door veranderingen in levensstijl worden verbeterd.

Geschreven en geverifieerd door de verpleegkundige Maria Marin Garcia.

Laatste update: 16 september, 2022

De eisen van het dagelijks leven kunnen onze gezondheid sterk beïnvloeden. Het is dus normaal dat je je na urenlang staan vermoeid voelt. Als het gevoel echter continu is, dan kun je last van zware benen hebben, iets dat vaker voorkomt dan velen denken.

Gelukkig zijn zware benen geen ernstige aandoening. Het kan desondanks je dagelijkse activiteiten beperken en daarom moet het in de gaten worden gehouden en gecontroleerd worden.

Het syndroom van zware benen treft 20-30% van de volwassen bevolking. Het treft 50% van de 50-plussers en komt vijf keer vaker bij vrouwen voor. Het komt ook vaker voor bij zwaarlijvige mensen of mensen met zittende gewoonten of bij mensen die veel tijd met staan doorbrengen.

Helaas houdt dit gezondheidsprobleem in veel gevallen rechtstreeks verband met iemands beroep of baan. Vele uren staan of zitten kan namelijk een nadelige invloed op je gezondheid en die van je benen hebben. In dit artikel vertellen we je dus alles over zware benen, de symptomen en oorzaken ervan en tips om dit te voorkomen of te verbeteren.

Wat zijn zware benen?

Door het natuurlijke cellulaire verouderingsproces worden de celwanden groter. Dit maakt de bloedvaten, die uit veel cellen bestaan, kwetsbaarder en ook minder effectief.

De functie van de aderen is om bloed uit het hele lichaam te verzamelen en terug naar het hart te voeren. Wat betreft het veneuze systeem van de benen, om het bloed te laten stijgen (in de tegenovergestelde richting van de zwaartekracht), heeft het kleine kleppen die het terugtrekken voorkomen, naast een spierlaag die het pompen bevordert.

Wanneer er een slechte bloed doorstroming is, hetzij omdat het pompen mislukt of omdat het bloed stagneert, dan treden de eerste symptomen op, waaronder een zwaar gevoel, vermoeidheid en zwelling van de benen. Dit gebeurt wanneer vloeistof uit de aderen in de weefsels lekt.

Als dit zich uitstrekt, dan verliezen ze door de overmatige druk van de veneuze wanden het vermogen om het bloed binnen te houden. Dit is dus wanneer spataderen en de veelvoorkomende vaatziekte die bekend staat als chronische veneuze insufficiëntie (Spaanse link) verschijnen.

Symptomen van zware benen

Zware benen veroorzaken een aantal symptomen. Over het algemeen zijn de gebruikelijke tekenen zware benen en de symptomen van zware benen onder andere de volgende:

• Zwaar gevoel en zwelling in de benen.
• Pijn.
• Jeuk.
• Vermoeidheid.
• Spierkrampen.
• Nachtelijke paresthesieën (gevoelloosheid in de benen).
• Tintelingen en stijfheid.
• Spataderen of spinnenkoppen (verwijde aderen, omdat ze niet al het bloed naar het hart kunnen terugvoeren. Spinnenkoppen zijn kleiner en roodachtig van kleur, terwijl spataderen groter zijn en een meer blauwachtige kleur hebben).
• Zwelling, die erger wordt als je lange tijd staat of niet beweegt.
• Je moet bovendien weten dat de meestvoorkomende symptomen in de meeste gevallen jeuk, een zwaar gevoel en pijn zijn.

Welke factoren zijn van invloed?

Er zijn een aantal factoren, zoals de factoren die we hieronder beschrijven, die maken dat mensen vatbaarder voor zware benen kunnen worden en die dus vermeden kunnen worden.

• Leeftijd: Uit verschillende onderzoeken blijkt (Engelse link) dat de frequentie van veneuze ziekten 60% bij 65-plussers is.
• Persoonlijke medische geschiedenis (eerdere aandoening van de bloedsomloop).
• Genetische aanleg (Spaanse link) dus de familiegeschiedenis.
• Hormonale status (vooral tijdens zwangerschap en menopauze of als je orale anticonceptiva gebruikt of hormoonvervangende therapie ondergaat).
• Voetmorfologie: platte voeten (vermindert namelijk de spiersamentrekking die normaal tijdens het lopen optreedt).

Er is bovendien een aantal vermijdbare factoren dat het syndroom verergert. Denk hierbij aan factoren zoals degene die we hieronder benoemen:

• Fysieke inactiviteit.
• Uren per dag staan of zitten.
• Langdurige blootstelling aan zon of hitte.
• Risicovolle banen: onder meer gezondheidspersoneel, hostesses, horecapersoneel, kappers, huishoudsters, kantoorpersoneel, chauffeurs, leraren en telefonisten.
• Overgewicht of obesitas, vooral bij vrouwen. Verhoogd vetweefsel in de benen compliceert de effectiviteit van de spierpomp die de bloedcirculatie bevordert.
• Constipatie, omdat het een verhoging van de buikdruk veroorzaakt en het voor het bloed moeilijk kan maken om terug naar het hart te stromen.
• Strakke kleding op de benen en heupen, omdat dit de bloeddoorstroming belemmert.
• Hoge temperaturen. Warmte veroorzaakt een verwijding van de aderen en maakt het moeilijk voor het bloed om terug naar het hart te stromen.

Al deze factoren kunnen worden gewijzigd voordat het syndroom begint en je kunt op die manier je ongemak en complicaties op de lange termijn helpen verlichten.

Tips voor het voorkomen en verlichten van zware benen

De belangrijkste oplossing om zware benen te voorkomen, is door je levensstijl te veranderen. Hier zijn de maatregelen die je kunt nemen om de aandoening te voorkomen of de mogelijke effecten ervan te verlichten als deze zich voordoet:

• Houd je benen hoog. Breng je benen minimaal 30 minuten omhoog, twee tot drie keer per dag. Je moet gaan zitten en je benen boven heuphoogte houden, ondersteund op een fauteuil, zonder ze te kruisen.
• Beweeg elke dag, minstens 30-60 minuten per dag. Vermijd het heffen van gewichten met je benen. Experts raden aërobe activiteiten aan, zoals zwemmen, fietsen, pilates of yoga.
• Vermijd overgewicht. Volg een caloriearm dieet.
• Vermijd warmtebronnen en overmatige blootstelling aan de zon. Koudwaterbaden kunnen gunstig zijn.
• Slaap met je benen ongeveer tien tot twintig centimeter omhoog.
• Draag geen strakke kleding of schoeisel. Het is het beste om kledingstukken te gebruiken die van natuurlijke vezels zijn gemaakt die de huid laten ademen. Hoewel sommige hakjes nuttig kunnen zijn bij schoeisel, moet je hoge hakken vermijden.
• Voorkom constipatie. Probeer een dagelijks ontlastingspatroon vast te stellen door nieuwe gewoontes aan te leren.
• Houd je bloeddruk onder controle.
• Masseer vanaf de voeten naar boven. Dit bevordert de bloedsomloop en vermindert de vochtophoping in de enkels.

Mogelijke behandelingen

Hoewel zware benen geen ernstige aandoening zijn, komt het steeds vaker voor. Momenteel bevelen medische professionals onder andere de volgende opties voor zware benen aan:

• Compressietherapie. Dit bestaat uit het uitoefenen van druk op de benen door het gebruik van elastische compressieverbanden of sokken. Je moet de juiste compressie, maat en model kiezen, die voor elke persoon anders zullen zijn. Je moet er daarom voor zorgen dat je een professional raadpleegt.
• Watertherapie. Douches gecombineerd met massages met koud water of afwisselend koud water met lauw water. Dit helpt de bloedcirculatie te stimuleren.
• Kruidengeneeskunde. Een aantal medicinale planten kunnen helpen om de bloedcirculatie te verbeteren. Denk eraan om alleen die te gebruiken die door een professional en onder toezicht van een apotheker worden aanbevolen. Enkele voorbeelden zijn onder andere ginkgo biloba, muisdoorn en toverhazelaar.
• Medicijnen. Dit bestaat uit het toedienen van venotonica, altijd op medisch voorschrift, dat de bloedcirculatie verbetert.
• Chirurgie van bloedvaten. Dit gebeurt alleen in extreme gevallen.

Kortom, zware benen zijn een aandoening die je kwaliteit van leven kan aantasten als je deze niet tijdig behandelt. Het is daarom raadzaam om bij de eerste symptomen je arts te raadplegen.