Hygiënemaatregelen voor patiëntenzorg

Hygiënemaatregelen bestaan uit een reeks adviezen en handelingen die erop gericht zijn het risico op infecties bij ziekenhuispatiënten te minimaliseren.
Hygiënemaatregelen voor patiëntenzorg

Laatste update: 05 maart, 2021

Hygiënemaatregelen voor patiëntenzorg zijn bedacht om het risico op het oplopen van een infectie bij zowel patiënten als medisch personeel te verminderen. Bovendien verminderen deze maatregelen de kans op infectie of besmetting van een gebied en klinische instrumenten.

Deze maatregelen maken deel uit van de preventie tegen het binnendringen van vreemde micro-organismen in ons lichaam. Ze beschermen zowel de patiënten als de mensen die in een dergelijke omgeving (zoals een ziekenhuis) werken.

Om deze onmisbare maatregelen op de correcte wijze uit te voeren moet het medisch team over goede kennis en vaardigheden beschikken. Je moet hierbij rekening houden met de hygiëne- en bioveiligheidsnormen die normaal gesproken in die omgeving worden gehanteerd.

Soorten infectie op basis van hun kenmerken

Wachtruimte in een ziekenhuis

Hygiënemaatregelen voor patiëntenzorg zijn bedoeld om de ontwikkeling van infecties tijdens een verblijf in het ziekenhuis te minimaliseren. Daardoor verbetert de kwaliteit van de behandeling van een patiënt. Ook garandeert een goede navolging van de hygiënemaatregelen zowel de veiligheid van de patiënten als van het medisch team in die gespecialiseerde setting.

Het beschermt ook de gemeenschap er om heen omdat infecties zich kunnen verspreiden tijdens invasieve processen zoals chirurgische ingrepen. Hierbij komen de specialist en andere hulpverleners in direct contact met de geïnfecteerde weefsels van een patiënt.

Op dit moment worden infecties geclassificeerd op basis van verschillende factoren. Er zijn bijvoorbeeld endogene en exogene infecties. Deze kunnen onderscheiden worden op basis van of het micro-organisme uit de inwendige omgeving komt of van buitenaf. Er zijn ook andere classificatiecriteria afhankelijk van onder andere:

  • het type micro-organisme.
  • de wijze van besmetting.
  • of het een infectie bij poliklinische of intramurale patiënten betreft.

Verschillende soorten hygiënemaatregelen voor patiëntenzorg

Een close-up van bacteriën

Handen wassen

Binnen de gebruikelijke hygiënemaatregelen is het belangrijk om de juiste aanwijzingen voor het goed wassen van de handen in acht te nemen. Als algemene regel geldt dat je dit zowel voor als na ieder contact met een patiënt moet doen. De handen moet dus gewassen worden vóór elke medische procedure en nadat deze is voltooid.

Gebruik van materialen

Er is door een groep specialisten een reeks hygiënemaatregelen ontwikkeld voor het correct omgaan met medische instrumenten. Deze handelingen zijn ook onmisbaar in andere situaties bij de behandeling van patiënten. Bovendien moeten ze de verspreiding van infecties zo veel mogelijk voorkomen.

Vaak moeten de artsen en hun collega’s met steriele materialen werken. Deze zijn meestal verpakt in een verpakking waarvan de buitenkant niet-steriel is doordat deze continu in contact met de externe omgeving staat. Daarom moet het medisch team extra voorzichtig zijn bij het omgaan met dit soort materialen om besmetting te voorkomen.

Tips

Enkele tips om in gedachten te houden zijn onder andere:

  • Het zorgvuldig openen van de verpakking en de materialen eruit pakken, zodat de buitenste laag het steriele materiaal niet raakt.
  • De instrumenten en steriele materialen moeten te allen tijde met steriele handschoenen gehanteerd worden.
  • Ze moeten ook contact vermijden met dit materiaal of met een ander materiaal dat (mogelijk) is verontreinigd of blootgesteld aan ongunstige omgevingsomstandigheden.
  • Andere belangrijke maatregelen zijn om te proberen niet te niezen of over het materiaal heen te praten om besmetting zoveel mogelijk te voorkomen.

Daarnaast moet je de toestand van medische hulpmiddelen en klinische instrumenten bekijken voordat je ze gebruikt. Controleer in het geval van medicijnen de vervaldatum en de juiste instructies voor opslag en houdbaarheid.

Je mag ook alleen materiaal gebruiken dat in de afgelopen 8 dagen is gesteriliseerd. Bovendien moet de verpakking intact zijn om ervoor te zorgen dat het niet besmet is.

Gebruik een gesteriliseerd product niet als de verpakking niet intact is. Bewaar deze materialen daarnaast in een schone omgeving, met een lage luchtvochtigheid en met beperkt contact met andere mogelijke bronnen van besmetting.

Als je bij de behandeling van een patiënt een gezichtsmasker moet gebruiken, moet je dit minder dan twee uur achter elkaar dragen. Na deze periode verliest het masker veel van zijn effectiviteit. Let daarbij ook op de juiste plaatsing en vermijd het aanraken van de stof. Vervang het masker als het naar de basis van je nek beweegt.


Alle aangehaalde bronnen zijn grondig gecontroleerd door ons team om hun kwaliteit, betrouwbaarheid, actualiteit en geldigheid te waarborgen. De bibliografie van dit artikel werd beschouwd als betrouwbaar en wetenschappelijk nauwkeurig.


  • Instrumentación Científico Técnica. (2010). Manual Básico de Microbiología. Cultimed. https://doi.org/10.2146/ajhp150235
  • Alcance de la Norma, I. (2005). Norma técnica sobre esterilización y desinfección de alto nivel para establecimientos de atención en salud. Anon Weber & Rutala Weber & Rutala Gastmeier & Vonberg Machida et Al.
  • Hoogstraten-Miller, S. L., & Brown, P. A. (2008). Techniques in aseptic rodent surgery. Current Protocols in Immunology. https://doi.org/10.1002/0471142735.im0112s82

Deze tekst wordt alleen voor informatieve doeleinden aangeboden en vervangt niet het consult bij een professional. Bij twijfel, raadpleeg uw specialist.