Hoe filosofie in het dagelijks leven kan worden toegepast

Filosofie gaat veel verder dan academische studie. Ze is aanwezig in ieders dagelijks leven. Wil je weten waar en wanneer? in dit artikel lees je er alles over!

Etymologisch gezien betekent het woord filosofie “liefde voor wijsheid.” Veel mensen nemen echter aan dat deze kennis beperkt blijft tot theoretische en academische studie. Filosoferen gaat echter veel verder. Geloof het of niet, maar we passen allemaal filosofie toe in ons dagelijks leven.

In die zin zijn jonge kinderen grote filosofen, want ze blijven nieuwsgierig naar de wereld en stellen voortdurend het waarom of hoe van de dingen in vraag. Ook filosoferen volwassenen als we ons zorgen maken over het leven, als we alledaagse situaties opnieuw overdenken, of als we gerechtvaardigde standpunten innemen op basis van een raamwerk van overtuigingen.

Hoe filosofie in het dagelijks leven toegepast kan worden

Volgens de Duitse filosoof Wolfram Eilenberger hebben we allemaal een filosofie, zonder welke we ons leven niet zouden kunnen leven. Die omvat immers heel algemene ideeën over wie we zijn, wie anderen zijn, hoe handelingen in het verleden waren en hoe ze in de toekomst zullen zijn.

Daarom stelt deze denker dat het idee om filosofie in het dagelijks leven toe te passen niet zozeer zo is, maar dat filosofie er al is; ze was altijd al bij ons. We moeten alleen herkennen waar het is en wanneer het gebeurt.

In overeenstemming met wat Eilenberger bevestigt, is het een realiteit van het leven dat we allemaal filosoferen. De meeste mensen zijn zich er echter gewoon niet van bewust dat ze dat doen.

We passen filosofie bijvoorbeeld toe in het dagelijks leven als we ons afvragen hoe we anderen en de maatschappij moeten begrijpen, als we ons afvragen wat de zin van ons leven is, of als we nadenken over welke handelingen in een bepaalde situatie het meest juist zijn.

Dat gezegd hebbende, begint filosofisch werk met twijfel. Daarom kan elk gesprek dat vloeiend, breed en verrijkend is over een bepaald onderwerp filosofisch zijn. Zelfs individuele reflectie, het product van rusteloosheid, is ook een filosofische daad.

Het is echter niet voldoende om alleen maar rusteloos te zijn. De kern van de zaak, volgens Eilenberger, is dat we onze eigen vragen serieus moeten nemen. Dan begint de filosofie pas echt.

Veel mensen hebben vragen, stellen ze misschien, maar leggen ze dan terzijde. Ze beschouwen hun twijfels en vragen niet serieus. Zodra iemand dat omkeert, dan begint hij te filosoferen.

7 filosofische activiteiten die je elke dag kunt doen

Erkennen dat we filosofie in het dagelijks leven kunnen toepassen kan ons ertoe brengen een beter leven te leiden en ons meer bewust te zijn van onze gedachten, handelingen en emoties. Het kan ons ook helpen serener te worden wanneer we de realiteit van het bestaan onder ogen zien.

Veel mensen die filosofie willen benaderen doen dat via boeken en theorieën, die overweldigend en verlammend kunnen zijn. Volgens Eilenberger is een goed begin biografieën en brieven van filosofen die enig inzicht geven in waarom hun gedachten voor hen belangrijk waren.

Daarnaast raden we aan jezelf in je eigen context te plaatsen. Bekijk hoe de wereld er vandaag uitziet, stel vragen en heroverweeg ideeën die helpen om er een betere plaats van te maken. Om dit te doen zijn hier enkele concrete activiteiten die je bij deze taak kunnen helpen.

1. Trek je overtuigingen in twijfel

Volgens filosofieprofessor Eduardo Infante heeft filosofie meer te maken met vragen stellen dan met het antwoord. Met andere woorden, het is een liefde meer voor het stellen van vragen dan voor het geven van antwoorden.

Door te vragen breken we immers mentale muren, vooroordelen en dogma’s af. Op deze manier bevestigt Infante dat filosofie het beste tegengif kan zijn voor domheid en dogmatisme.

Sinds we kinderen zijn, wordt ons een reeks overtuigingen geleerd en geassimileerd die we niet in twijfel trekken en als waarheden aannemen. Als we volwassen worden, houden we veel verouderde, beperkende en schadelijke gedachten in stand, zonder onszelf de gelegenheid te geven andere gezichtspunten aan te nemen.

Infante nodigt zijn leerlingen uit hun zorgen over het leven te uiten en biedt hen de antwoorden die verschillende filosofische auteurs daarop hebben bijgedragen. Enkele daarvan zijn de volgende:

• Het bestaan van God
• De zin van het leven
• Het kwaad in de wereld
• Pesten
• Liefde
• Onze verantwoordelijkheid voor de natuur
• Feminisme

Zeker heb je zorgen gehad over een van deze onderwerpen. Kies er een uit en merk op wat je overtuigingen erover zijn.

Stel jezelf dan de vraag: “Wat als dit niet is zoals ik geloof?” Onderzoek van daaruit wat andere denkers gezegd hebben, of vraag je vrienden naar hun standpunt over de kwestie.

2. Help anderen, maar weet waarom je het doet

Laten we aannemen dat je een bepaald bedrag aan een goed doel wilt schenken. Welke moet je kiezen? Een waarvan je de naam kent? Of een die met een ramp te maken heeft?

Er is een stroming in de filosofie die “liefdadigheid geven” heet en waarvan de voorstanders geloven dat we allemaal wat we extra hebben aan een goed doel moeten geven. Dit is ook bekend als effectief altruïsme.

De voorstanders ervan geloven dat giften, hoe klein ook, veel meer kunnen helpen dan we denken. In het algemeen geldt echter dat als we een altruïstische daad willen doen, het belangrijk is na te gaan waar onze hulp het grootste bereik heeft.

In zijn boek “Doing Good Better” raadt de Oxford Universiteit filosoof William MacAskill ons aan ons af te vragen of we echt een gebied helpen dat vergeten is en middelen nodig heeft, of dat we doneren als er een catastrofe plaatsvindt.

3. Leer je emoties te beheersen

Lange tijd dacht men dat de sleutel van een wijze man of vrouw was om uit de buurt van emoties te blijven en ze af te wijzen. Ze werden gezien als een last die een gelukkig leven onderbrak of tot een pijnlijk bestaan leidde.

Dit veranderde met de komst van de romantiek. Emoties werden niet langer als slecht beschouwd, maar als het belangrijkste in het leven.

Wij geloven dat de sleutel is om noch het ene, noch het andere standpunt in te nemen. Emoties moeten niet afgewezen worden. Maar het is evenmin een goed idee om ze de vrije loop te laten zonder enige vorm van controle. Een goed beheer van emoties is een vitaal aspect voor ons welzijn.

4. Denk na voor je je aansluit bij een controverse op sociale netwerken

Tegenwoordig zijn sociale netwerken een tweesnijdend zwaard. Terwijl ze een middel zijn om met de wereld in contact te komen en onze ideeën aan veel mensen over te brengen, worden ze ook gebruikt om andersdenkenden te belasteren, te schaden, te bedreigen of te kwetsen.

Is het de moeite waard om een paar retweets te verdienen, zelfs als dat ten koste gaat van iemand te vernederen of te beledigen? Is het niet beter die persoon uit te nodigen voor een dialoog? Dit gaat hand in hand met het beheersen van emoties. Er is emotionele intelligentie voor nodig om dit te bereiken.

5. Voer een doordachte stemming uit

Een mooi voorbeeld van hoe je filosofie in het dagelijks leven kunt toepassen zijn verkiezingen. Het gaat hier immers om leiders die beslissingen zullen nemen die onze levensstijl aanzienlijk kunnen beïnvloeden. Bijgevolg moet de beslissing met verantwoordelijkheid genomen worden.

Een filosofische vraag die op deze momenten van toepassing is, is of we willen helpen een rechtvaardiger samenleving tot stand te brengen of liever de individuele vrijheid vergroten.

Verder is het onze plicht naar onze kandidaten te luisteren, hen te ondervragen en hun standpunten en gedachten te onderzoeken. Op basis daarvan moeten we weloverwogen beslissingen nemen. Daarnaast, als je niet weet waar een bepaalde politieke stroming uit bestaat, komt het erop aan er iets over te weten te komen en na te denken of het de beste optie voor de samenleving is.

6. Denk na over de dood

De meeste mensen maken zich zorgen over de dood, omdat het een onvermijdelijk gegeven is en we niet weten wat er na komt. Veel filosofen hebben er over geschreven. Epicurus bijvoorbeeld vermeldt dat de angst voor de dood irrationeel is, omdat we na de dood helemaal niets meer zullen voelen.

Buiten de beschouwingen van elke denker over dit onderwerp, kan het kennen van de verschillende standpunten ons helpen om te gaan met de angst die het levenseinde oproept. Van zijn kant stelt Marcus Aurelius dat nadenken over onze eigen dood ons ertoe brengt kleine dagelijkse aanpassingen te doen.

Een interessante activiteit is die welke professor Eduardo Infante voorstelt, waarin hij zijn leerlingen vraagt hun eigen grafschrift te schrijven. Deze oefening kan ons doen nadenken over hoe we ons leven leiden en of dat in overeenstemming is met wat we willen bereiken voor we sterven.

7. Luister, dialoog, en integreer andere gezicht

Socrates gebruikte dialoog om kennis te genereren. Als we filosofie in het dagelijks leven willen toepassen, wat is dan een betere manier dan via dit instrument?

Veel mensen nemen deel aan gesprekken, maar luisteren niet echt naar wat een ander bij te dragen of te zeggen heeft. In plaats daarvan denken ze meestal alleen maar aan hun volgende antwoord of letten ze alleen op wat hen interesseert.

Zo kunnen ze geen andere perspectieven integreren die hun kennis over het leven kunnen verrijken. Op deze manier leven ze in hun eigen wereld, in de overtuiging dat hun ideeën de enige manier zijn om de dingen te zien.

Niets is zo contraproductief als dit, want het genereert onverdraagzaamheid, haat en polarisatie. Bedenk dat de integratie van andermans kennis ons vrijer maakt.

Pas filosofie toe voor een betere wereld

Met alles wat tot nu toe gezegd is zien we dat niemand van ons vreemd is aan filosofie. Bovendien, als we leren er bewust mee om te gaan, kunnen de veranderingen die het in ons leven brengt heel gunstig zijn voor de wereld. Bedenk dat het niet nodig is een intellectueel te zijn of alle werken van Aristoteles gelezen te hebben om te kunnen filosoferen.