Hoe creëerde Beethoven muziek terwijl hij doof was?
Ondanks het progressieve gehoorverlies waaraan hij leed, vond Beethoven in muziek een unieke en krachtige vorm van communicatie. Zijn creatieve durf en zijn onvermoeibare zoektocht naar nieuwe sonore composities legden de basis voor de ontwikkeling van melodieën die een onuitwisbare indruk achterlieten.
Tijdens de progressieve ontwikkeling van zijn aandoening gebruikte hij strategieën waarmee hij zijn composities levend kon houden. Meesterwerken zoals de Pianosonate nr. 14, die de luisteraar onderdompelt in een landschap van mysterie en melancholie, en de Negende Symfonie, met zijn universele lofzang Ode aan de Vreugde, resoneren nog steeds sterk in het heden.
Beethovens uitdaging om muziek te creëren
Zijn doofheid begon zich te manifesteren rond 1796, toen hij 26 jaar oud was. Dit obstakel weerhield hem er echter niet van om door te gaan met het creëren van enkele van de meest gedenkwaardige werken uit de klassieke muziek.
Naarmate zijn gehoor verslechterde, werd Beethoven steeds afhankelijker van zijn innerlijke instinct, waardoor hij de muziek in zijn hoofd kon onthouden en ermee kon werken.
Tot op de dag van vandaag blijft de oorzaak van Beethovens doofheid een controversieel onderwerp. Sommigen suggereren dat het het gevolg kan zijn geweest van een auto-immuunziekte, zoals lupus, of een ontstekingsziekte, zoals sarcoïdose.
Onderzoek (Engelse link) zoals gepubliceerd in The Laryngo scope wordt benadrukt dat zijn ziekte werd veroorzaakt door loodvergiftiging, omdat de componist naar verluidt graag wijn dronk, die besmet zou zijn geweest.
Hoewel Beethoven doof was, vormde dit geen belemmering voor hem om zijn muzikale talenten te ontwikkelen. In feite werden enkele van zijn bekendste werken, zoals Symfonie nr. 9, gecomponeerd toen hij zijn gehoor al grotendeels kwijt was. Vanaf 1819 kon Beethoven niets meer horen, maar dat was voor hem geen beperkende factor om muziek te blijven maken.
Lees hier meer:
Gentherapie om prelinguale doofheid te genezen
Verder dan de oren: Beethovens compositiestrategieën
Ondanks zijn doofheid gebruikte Beethoven strategieën om muziek te blijven componeren, die we hieronder met je delen.
Gebruik van een speciaal gehoorapparaat
Beethoven gebruikte een apparaat in de vorm van een metalen buis die hij op zijn piano plaatste. Hierdoor kon de componist de trillingen van de muziek in zijn lichaam voelen.
Soms gebruikte hij ook een houten staaf die hij aan het ene uiteinde met zijn tanden vastpakte en aan de andere kant het klankbord van de piano aanraakte om een beter gevoel voor de klank te krijgen. Uit een onderzoek (Spaanse link) in 2018 bleek dat deze artefacten weinig hielpen, omdat zijn probleem sensorineuraal was en niet geleidend.
Snijd de poten van zijn piano
In een poging om de trillingen van de muziek directer te voelen, sneed Beethoven de poten van zijn piano af om hem direct op de vloer te zetten. Hierdoor kon hij de trillingen van de muziek beter voelen. Deze tactiek stelde hem in staat om een fysiek gevoel te krijgen van wat hij aan het creëren was.
Compositie door innerlijk horen
Beethoven had het vermogen om de muziek in zijn hoofd te horen en ermee te werken. Ondanks zijn doofheid kon hij zich voorstellen hoe de muziek die hij componeerde zou klinken.
Dit vermogen, bekend als “innerlijk gehoor,” is er een die veel muzikanten ontwikkelen. Maar in zijn geval werd het een essentieel hulpmiddel in het compositieproces.
Zijn kennis van de muziektheorie ondersteunen
Beethoven had een grondige kennis van de muziektheorie. Dankzij deze kennis begreep hij hoe de verschillende noten samenwerkten en hoe composities gestructureerd waren.
Zijn geheugen van hoe verschillende instrumenten en noten klonken
Ondanks zijn doofheid had Beethoven een opmerkelijk geheugen voor instrumenten en noten. Hij kon zich het geluid van elk apparaat herinneren en voorstellen, waardoor hij grootschalige orkestmuziek kon componeren.
Wellicht ben je ook geïnteresseerd in dit artikel:
De voordelen van muziek bij neurologische aandoeningen
Beethovens doofheid dreef hem in isolatie
Terwijl Beethoven worstelde met progressieve doofheid, raakte hij ook steeds meer geïsoleerd. Zijn gehoorverlies beïnvloedde zijn vermogen om met anderen te communiceren en ten volle van muziek te genieten.
Deze doofheid vervreemdde hem van de maatschappij en versterkte zijn gevoel van eenzaamheid. In een brief die Beethoven in 1802 aan zijn broers Carl en Johann schreef, bekende hij:
Twee jaar lang heb ik bijna alle sociale bijeenkomsten vermeden omdat ik onmogelijk tegen mensen kan zeggen “Ik ben doof”. Als ik een ander beroep had, zou het makkelijker zijn, maar in mijn beroep is het een vreselijke toestand.
Ondanks deze moeilijkheden vond Beethoven in muziek een manier om te ontsnappen en zich uit te drukken, waarbij hij zijn kunst gebruikte om fysieke en emotionele barrières te overstijgen. Zijn nalatenschap is door de tijd heen blijven voortleven en heeft generaties muzikanten en luisteraars geïnspireerd.
Zijn composities zijn zelfs op talloze podia over de hele wereld uitgevoerd en brengen zijn boodschap van veerkracht over aan mensen van alle culturen en leeftijden.
Alle aangehaalde bronnen zijn grondig gecontroleerd door ons team om hun kwaliteit, betrouwbaarheid, actualiteit en geldigheid te waarborgen. De bibliografie van dit artikel werd beschouwd als betrouwbaar en wetenschappelijk nauwkeurig.
- Beethoven, L. (1802), Testamento de Heiligenstadt. Teatro Colón. https://teatrocolon.org.ar/es/colondigital/beethoven/testamento-de-heiligenstadt
- Brotto, D., Fellin, R., Sorrentino, F., Gheller, F., Trevisi, P. and Bovo, R. (2021), A Modern Case Sheds Light on a Classical Enigma: Beethoven’s Deafness. The Laryngoscope, 131: 179-185. https://doi.org/10.1002/lary.28464
- ClassicFM. (2023). If Beethoven was completely deaf, how did he compose music? Classicfm.com https://www.classicfm.com/composers/beethoven/guides/deaf-hearing-loss-composing/
- Miranda, M. (2018). Ludwig van Beethoven, el genio de Bonn atormentado por sus enfermedades: su historia médica. Revista médica de Chile, 146(1), 91-95. https://dx.doi.org/10.4067/s0034-98872018000100091
- Stevens, M.H., Jacobsen, T. and Crofts, A.K. (2013), Lead and the deafness of Ludwig van Beethoven. The Laryngoscope, 123: 2854-2858. https://doi.org/10.1002/lary.24120