Hartslag: wat is het en hoe wordt het gemeten?

Hartfalen is de belangrijkste doodsoorzaak in landen met een hoog inkomen. Daarom is het belangrijk om regelmatig je hartslag te controleren.

De hartslag is het aantal hartcontracties of slagen per tijdseenheid. Het wordt opgenomen onder duidelijk bepaalde fysiologische omstandigheden en wordt uitgedrukt in slagen per minuut (slagen/minuut).

De snelheid van je hartslag hangt af van vele factoren, zoals fysieke activiteit, bedreigingen wat je veiligheid betreft en individuele emotionele reacties. Zoals je je kunt voorstellen, is je hartslag heel anders bij een verkeersongeval of wanneer je in bed ligt. Als je meer wilt weten over dit vitale signaal, lees dan verder.

Wat is een hartslag?

Volgens de American Heart Association (Engelse link) is je hartslag het aantal keren dat je hart per minuut klopt. Dit onvermoeibare orgaan pompt 70 milliliter bloed per hartslag door het lichaam, ongeveer 5 liter in 60 seconden. Om dit te doen moeten je spieren ritmisch samentrekken en ontspannen.

Op fysiek niveau is het cyclisch. Dit betekent dat de fases steeds worden herhaald. Hoewel een normale hartslag er niet voor zorgt dat dat je ziektevrij bent, is het een nuttige parameter om een grote verscheidenheid aan aandoeningen te identificeren.

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO – Engelse link) is ischemische hartziekte de belangrijkste doodsoorzaak ter wereld in landen met een hoog inkomen, veel meer dan kanker en andere soorten ziekten.

Het is goed voor 47% van alle sterfgevallen en in de Verengde Staten sterven er jaarlijks ongeveer 647.000 Amerikanen aan. Er bestaat geen twijfel over dat aandacht voor het hart levens kan redden!

Hoe meet je de hartslag?

The National Library of Medicine van de Verenigde Staten toont ons de meest effectieve manieren om de hartslag te meten. Over het algemeen kun je je hartslag meten op plekken waar de slagaders dicht onder de huid liggen.

Enkele bruikbare plaatsen hiervoor zijn je pols, de bovenkant van je voet, je slaap, nek en lies. De meest gebruikelijke plek om je hartslag thuis te controleren is de pols. Om dit te doen, moet je de volgende stappen uitvoeren:

• Druk zachtjes op de de binnenkant van je pols met de onderkant van je wijs- en middelvinger. Je zult de radiale slagader onder je huid opmerken, die door het radiale kanaal loopt.
• Plaats je vingers ongeveer een centimeter onder de plooi van de pols, tussen het bot dat naar buiten uitsteekt en de pees aan de binnenkant.
• Zodra je de eerste hartslag voelt, begin je met het tellen, gedurende 60 seconden, met een stopwatch. Je kunt de slagen ook in 30 seconden tellen en het getal vervolgens met 2 vermenigvuldigen, maar met deze methode kunnen er fouten optreden.

Als je het niet handmatig wilt doen, hoef je je geen zorgen te maken. Veel apparaten die je bloeddruk meten (zoals een polsmonitor) geven ook de hartslag aan op het digitale beeldscherm. Het gebruik van deze apparaten is eenvoudig en het duurt niet langer dan een paar minuten om de resultaten te krijgen.

Wat is een normale hartslag?

Misschien ben je hier om het antwoord op deze vraag te vinden. De individuele hartslag van elke persoon hangt van diverse factoren af, maar we zullen je de normale resultaten laten zien in 2 zeer specifieke situaties: in rust en tijdens lichaamsbeweging.

Frequentie in rust

Volgens de American Heart Association pompt je hart in rust de minimale hoeveelheid bloed rond die nodig is, omdat je niet  in beweging bent. Als je ontspannen ligt is de gemiddelde hartslag tussen de 60 en 100 slagen per minuut.

Een snelheid van minder dan 60 slagen per minuut is echter niet altijd een teken van ziekte. Patiënten die bètablokkers gebruiken hebben bijvoorbeeld een lagere frequentie. Ze worden vooral voorgeschreven bij hartritmestoornissen en ter bescherming van het hart na een hartinfarct.

Aan de andere kant kan iemand die veel beweegt ook een hartslag hebben die lager is dan 60. Dit komt omdat de hartspier in goede conditie is en niet zo hard hoeft te werken om een stabiele hartslag te behouden. Goed getrainde volwassenen of professionele sporters kunnen zelfs een hartslag in rust hebben van 40-60 slagen/min.

De normale rustfrequentie varieert sterk, afhankelijk van de leeftijd van de patiënt. Hier is een lijst met de verwachte waarden op basis van de leeftijd:

• Pasgeborenen 0 tot 1 maand: 70-190 slagen/min.
• Baby’s van 1 tot 11 maanden: 80-160 slagen/min.
• Kinderen van 1 tot 2 jaar: 80-130 slagen/min.
• Kinderen van 3 tot 4 jaar: 80-120 slagen/min.
• Leeftijd van 5 tot 6 jaar: 75-115 slagen/min.
• Kinderen van 7 tot 17 jaar: 70-110 slagen/min.
• Volwassenen: 60-100 slagen/min.

Kinderen hebben een hogere hartslag omdat hun hart nog niet volledig is ontwikkeld. Myocyten (hartcellen) zijn bij hen kleiner en ongeorganiseerd. Daarom krimpen ze minder. Om de benodigde hoeveelheid bloed te pompen, moet het hart dus meerdere keren kloppen.

Frequentie tijdens inspanning

Tijdens lichamelijke activiteit moet je hart sneller kloppen. Spieren hebben meer voedingsstoffen en zuurstof nodig omdat ze energie verbruiken, dus in dezelfde tijd moet meer bloed de cellen bereiken. Daarom is het normaal dat je hartslag tijdens het sporten rond de 150-200 slagen per minuut ligt.

Welke factoren kunnen je hartslag beïnvloeden?

Veel factoren kunnen je hartslag beïnvloeden, naast inspanning en rust. Sommige van de bronnen die we hierboven reeds noemden tonen ons enkele parameters die ervoor kunnen zorgen dat de hartslag van een gezond persoon abnormaal is.

1. De temperatuur

Gemiddeld gesproken kan de hartslag bij een kamertemperatuur tussen 20 en 25 graden tussen de 2 en 4 slagen per minuut stijgen. Als de temperatuur tussen de 25 en 27 graden ligt, kan de frequentie met 10 slagen per minuut oplopen.

2. Positie

Of je nu zit of stilstaat, je hartslag is meestal hetzelfde. Als je echter je hartslag direct als je gaat zitten na een activiteit meet, kan deze iets hoger zijn dan normaal. Daarom is het het beste om een paar minuten te wachten voor je deze meting uitvoert.

3. Emoties

Angst, stress en andere emoties kunnen je hartslag verhogen. Tachycardie kan optreden wanneer je hartslag een tempo van 130-140 slagen/minuut bereikt. Psychologische hulp en het aanleren van ontspanningstechnieken zijn meestal de beste hulpmiddelen om met deze situaties om te gaan.

4. Gewicht

Gewicht heeft geen invloed op de hartslag. Als de patiënt echter een zeer hoge body mass index heeft, kan de hartslag in rust hoger zijn dan bij mensen met een goed gewicht. Bij zwaarlijvige mensen moet het hart harder werken om het bloed door het hele lichaam te laten stromen.

5. Medicatie

Zoals we eerder vermeldden, vertragen bètablokkers de hartslag bij patiënten met een kwetsbaar hart. Aan de andere kant kan het nemen van schildkliermedicijnen het tempo juist verhogen.

Controleer je eigen pols

Zoals je kunt zien is je hartslag een uiterst belangrijke parameter die veel informatie geeft over de onmiddellijke gezondheidsstatus van een patiënt. Het aantal slagen per minuut betekent echter niet noodzakelijk dat je geen ziekte of aandoening hebt.

We raden je in ieder geval aan om naar de dokter te gaan als je merkt dat je hartslag veel hoger of lager is dan normaal. Hoewel het misschien in je hoofd zit, kun je dit beter even laten controleren.