Een CT-scan: de procedure, toepassingen en de risico's

CT-scans zijn erg handig als het gaat om het diagnosticeren van verschillende ziekten en problemen. Ze brengen namelijk nauwkeurig de inwendige organen in beeld. Blijf lezen om meer over deze beeldvormende techniek te weten te komen!

Geschreven en geverifieerd door de verpleegkundige Leidy Mora Molina.

Laatste update: 27 september, 2021

Beeldvormende onderzoeken zoals een arteriografie en röntgenfoto’s zijn nuttig als het gaat om het kijken naar de inwendige structuren van het lichaam. Specialisten gebruiken daarvoor ook vaak een CT-scan.

Daarbij wordt het lichaam vanuit verschillende hoeken geanalyseerd met behulp van röntgenfoto’s. Deze foto’s worden op elkaar gelegd door de computer zodat er een 3D-beeld ontstaat. Op deze dwarsdoorsneden zijn bepaalde problemen beter te zien dat op eendimensionale röntgenfoto’s.

CT-scan zijn niet-invasief. Ze gebruiken een scanmethode om een twee- of driedimensionaal beeld te genereren van de inwendige structuur van een object of lichaam. Medische professionals gebruiken deze procedure vaak om naar inwendige verwondingen te beoordelen. Er zijn echter ook andere gebieden die het ook gebruiken zoals de industrie en in de geologie.

Meerdere studies stellen dat een CT-scan een van de meest gebruikte methoden is om naar de inwendige organen van mensen te kijken (Spaanse link). Deze procedure is flink verbeterd sinds het voor het eerst werd geïntroduceerd in 1971.

Oorspronkelijk toonde het alleen afbeeldingen van de hersenen, maar nu kan men elk anatomisch gebied van het lichaam scannen. Laten we de mogelijkheden en het verloop van dit onderzoek eens gaan bekijken.

Waarvoor wordt een CT-scan gebruikt?

Deze beeldvormende test heeft een breed scala aan toepassingen in verschillende gebieden van de geneeskunde, zoals oncologie, cardiologie en traumatologie. Het kan ook worden gebruikt door artsen voor diagnose en follow-up van patiënten die aan verschillende aandoeningen lijden. Bovendien is deze techniek nuttig bij de planning van bestralingen.

Een CT-scan toont de toestand van zowel zachte organen als botweefsel. Daarom kan deze techniek worden gebruikt om de lever, nieren en de hersenen te evalueren, maar ook de botten er omheen worden getoond. Daardoor kunnen met behulp van deze test meerdere problemen worden gedetecteerd.

Dit is de geprefereerde onderzoeksmethode bij de evaluatie van verschillende soorten kanker, omdat het de aanwezigheid en de precieze locatie van een tumor kan bevestigen. Het is ook mogelijk om de kenmerken ervan te bestuderen, waardoor de afmeting en de eventuele verspreiding naar het nabijgelegen weefsel kunnen worden waargenomen.

Tomografie is daarnaast nuttig bij het bestuderen van letsel aan de wervelkolom en bij het evalueren van de botdichtheid. Ten slotte zullen we stellen dat het zelfs erg nuttig is bij het verkennen van het hoofd. Het is een methode waarmee hersenbloedingen kunnen worden opgespoord.

Voorbereiding vooraf

Een CT-scan is een zeer snelle en minimaal invasieve procedure. Een patiënt hoeft er geen gedetailleerde voorbereiding voor te doorlopen. Iemand moet echter comfortabele kleding dragen, omdat men deze mogelijk moet uittrekken en een ziekenhuisschort moet aantrekken.

Ook kunnen metalen voorwerpen het beeld in de CT-scan beïnvloeden, waardoor onbetrouwbare resultaten kunnen ontstaan. Daarom moet de patiënt vóór de scan de bril, oorbellen, ringen, piercings, tandprothesen of andere metalen voorwerpen afdoen.

In bepaalde situaties kan de medische professional ook een contrastmiddel inspuiten om een bepaald gebied beter te kunnen beoordelen. Wanneer dit het geval is raden artsen aan om voor de scan niets te drinken of te eten.

Bovendien moet de arts op de hoogte zijn van eventuele allergieën. Mensen met hart-, nier- of schildklierproblemen en (mogelijk) zwangere vrouwen dienen hun specialist hier vooraf over te informeren. Al deze situaties vergroten de kans op bijwerkingen tijdens de scan. In het geval vrouwen die zwanger zijn is dit een contra-indicatie voor het laten maken van röntgenfoto’s.

Hoe verloopt een CT-scan?

Eerst zal de verpleegkundige de patiënt vragen om zich uit te kleden en een ziekenhuisschort aan te trekken. Soms is losse kleding voldoende mits hier geen metaal aan zit. Als iemand een contrastmiddel nodig heeft voor de test, zal de verpleegkundige of arts dit oraal, intraveneus of via een klysma toedienen.

Een CT-scanner is een grote, donutvormige machine met een bed en een centrale tunnel. De patiënt zal meestal op de rug liggen of in sommige gevallen, op de zij of met het gezicht naar beneden te gaan liggen. Het bed kan voorzien zijn van banden en kussens hebben om het lichaam in de juiste positie te houden.

Aan het begin van de CT-scan zal het bed snel bewegen om het gebied te bepalen dat de machine moet scannen. Vervolgens gaat het bed langzaam de scanner in en scant het gebied. In sommige gevallen is het noodzakelijk dat het bed meerdere keren door de machine heen en weer gaat.

Tijdens de scan is het belangrijk dat de patiënt niet beweegt. Dat komt omdat elke beweging fouten kan veroorzaken die artefacten worden genoemd. Bij sommige scans is het zelfs noodzakelijk dat de patiënt de adem een paar seconden inhoudt.

Wanneer het onderzoek is voltooid, moet er gewacht worden totdat de arts heeft bevestigt dat de afbeeldingen van goede kwaliteit zijn. Dan resultaten zijn in korte tijd duidelijk en de evaluatie daarvan duurt meestal ongeveer 30 minuten.

Mogelijke risico’s en complicaties

Angstaanvallen zijn een van de meestvoorkomende problemen bij het maken van een CT-scan. Dit komt vaak voor bij mensen die lijden aan claustrofobie en bij jonge kinderen. Over het algemeen zal de arts deze mensen vóór het maken van de scan een licht kalmerend middel geven.

Daarnaast stelt dit onderzoek patiënten bloot aan een soort straling die men ioniserende straling noemt. Sommige studies koppelen hoge doses van dit soort energie aan de ontwikkeling van cellulaire mutaties (Spaanse link). CT-scans gebruiken er echter zeer lage niveaus van deze straling.

Desondanks is een CT-scan een veel gebruikt en veilig onderzoek. Dat komt omdat de voordelen ervan veel groter zijn dan de risico’s. Specialisten moeten echter eerst alle andere opties die minder straling gebruiken proberen voordat ze een dergelijke scan aanvragen.

De resultaten van een CT-scan begrijpen

Binnen enkele minuten na het afronden van het onderzoek zal de radioloog de resultaten met de arts bespreken. Ze zullen tegenwoordig de afbeeldingen meestal opslaan in een digitaal bestand, zodat men deze op een computerscherm kan bekijken.

De radioloog is de specialist die belast is met het toezicht op en de interpretatie van dit onderzoek. Zij zijn dan ook degene die eventuele afwijkingen kan opsporen. Nadat ze de resultaten hebben geanalyseerd, stellen ze een rapport op. Vervolgens geven ze dat rapport aan de behandelend arts van de patiënt.

Een onderzoek met meer voordelen dan risico’s

CT-scans zijn beeldvormende onderzoeken die met behulp van röntgenstralen het mogelijk maken om naar zachte organen en botweefsel te kijken. Ze stellen mensen echter bloot aan tot 100 keer meer straling dan traditionele röntgenfoto’s. Dat zou op de lange termijn bepaalde risico’s kunnen opleveren.

De kans op schade is groter bij kinderen dan bij volwassenen, omdat hun cellen zich sneller delen. Ondanks dat alles blijft dit onderzoek zeer nuttig bij het detecteren van meerdere ziekten. Dat komt omdat de voordelen ervan ruimschoots opwegen tegen de risico’s.