De coronavirus-pandemie: de terminologie begrijpen

De coronaviruscrisis heeft tot het creëren van nieuwe namen en termen geleid waar velen van ons niet helemaal duidelijkheid over hebben. In dit artikel gaan we de belangrijkste uitleggen en enkele veelvoorkomende misvattingen verduidelijken.

De media van over de wereld hebben hun aandacht op één enkel probleem gericht: de coronavirus-pandemie. De Informatiestroom op televisie en radio over deze pandemie is continu en we worden allemaal elke ochtend wakker met de ontwikkeling van de ziekte in ons land.

Het dagelijkse cumulatieve aantal sterfgevallen en infecties is een essentiële statistiek om de ontwikkeling van een ziekte te begrijpen. Toch moeten we andere parameters begrijpen om deze cijfers correct te interpreteren.

We willen daarom van de gelegenheid gebruik maken om te proberen een aantal verschillende epidemiologische termen duidelijk te verklaren, die essentieel zijn om de huidige situatie in perspectief te plaatsen.

Het definiëren van de coronavirus-pandemie

Om een ziekte als pandemie te kunnen classificeren, moet deze aan bepaalde eisen voldoen. Zo moeten niet-geïmporteerde gemeenschapsgevallen worden geïdentificeerd.

De afgelopen dagen en weken hebben we ons vertrouwd moeten maken met termen als uitbraak, epidemie en pandemie. De laatste term heeft de meeste aandacht getrokken, omdat het de term is die experts gebruiken om over het wereldwijde probleem veroorzaakt door COVID-19 te praten. Laten we echter eens kijken wat deze termen echt betekenen.

Uitbraak

Een epidemiologische uitbraak verwijst naar het plotseling verschijnen van een besmettelijke ziekte op een specifieke plaats op een bepaald tijdstip. Zo is voedselvergiftiging in bepaalde geografische gebieden die uiteindelijk wordt geïdentificeerd en opgelost een voorbeeld van een uitbraak.

Epidemisch

Wanneer een uitbraak uit de hand loopt en zich actief verspreidt, dan leidt dit tot een epidemie. Het coronavirus (COVID-19) werd tijdens de eerste maanden van zijn expansie als een epidemie geclassificeerd. De verspreiding was ongecontroleerd, maar alleen binnen China en een paar beperkte geïdentificeerde uitbraken in andere landen.

Pandemie

Op 12 maart werd de coronaviruscrisis door de WHO of Wereldgezondheidsorganisatie (Engelse link) als een pandemie geïdentificeerd. Hiervoor moest de ziekte aan twee vereisten voldoen: ten eerste dat het meer dan één continent trof, en ook dat er niet-geïmporteerde gevallen waren.

Wanneer iemand besmet raakt zonder in contact te zijn geweest met een geïmporteerd geval van de ziekte, dan is het tijd om te vermoeden dat de ziekte vrij in het land circuleert. Op dit moment kunnen de autoriteiten een toestand van pandemie aankondigen.

Sterfgevallen en dodelijkheid: een getallenspel

Nu we deze basisvoorwaarden hebben bepaald, gaan we de officiële cijfers voor de getroffenen in perspectief plaatsen. Er is een uitdrukking die ons misschien bekend voorkomt, maar die niet helemaal correct is. Deze zin is: “de mortaliteit van het coronavirus is…” Laten we eens zien waarom.

Algehele mortaliteit

De totale mortaliteit is het percentage mensen dat in verhouding tot de totale bevolking gedurende een bepaalde periode sterft. Aangezien Spanje een van de landen is die het meest door de pandemie worden getroffen, nemen we Spanje als voorbeeld.

De mortaliteit in Spanje in 2018 was 9,1%. Dat wil zeggen, van elke 1.000 inwoners stierven er in dat jaar 9,1. Er is geen onderscheid naar oorzaak, deze gegevens vertegenwoordigen eenvoudig het aandeel sterfgevallen in een geografisch gebied.

Het sterftecijfer van de coronavirus-pandemie

De juiste term als we het hebben over het aantal sterfgevallen als gevolg van het coronavirus, is het sterftecijfer. Dit verwijst naar het percentage mensen dat sterft aan een specifieke ziekte.

Deskundigen berekenen dit op basis van een percentage van degenen die er in een bepaalde periode en per gebied door getroffen zijn. De berekening is het aantal sterfgevallen gedeeld door het aantal herstelde personen plus de sterfgevallen.

Dit getal heeft ons allemaal op scherp gezet. Het lijkt erop dat het, afhankelijk van het land, enorm kan variëren. In China was het 3%, terwijl het in Spanje bijna 9% bereikte. Dit zijn ongetwijfeld cijfers die ons grote zorgen baren. Waarom lijken sommige landen dus meer ‘pech’ in deze coronavirus-pandemie te hebben?

Het sterftecijfer is een moeilijk te interpreteren parameter

Het sterftecijfer hangt in zekere zin af van de gemiddelde leeftijd van de inwoners in het land. De cijfers kunnen daarom in vergelijking met andere getroffen landen alarmerend zijn.

In China werd tot een derde van de geïnfecteerden als asymptomatisch geïdentificeerd. In veel andere landen, zoals Spanje, moet iemand bepaalde symptomen vertonen om getest te worden. Als je ziek genoeg bent om naar het ziekenhuis te moeten, dan heeft de ziekte al invloed op je gehad.

Feit is dat als het land rekening zou houden met het aantal patiënten met milde symptomen, dus degenen die de ziekte hebben gehad maar niet naar het ziekenhuis zijn gegaan, dat er dan een lager sterftecijfer zou zijn.

Het sterftecijfer is ook sterk afhankelijk van de gemiddelde leeftijd in het land. We weten dat het coronavirus de ouderen agressiever treft, en dus hoe ouder de bevolking, hoe hoger het percentage.

Dat betekent niet dat het virus op de ene plaats dodelijker is dan op de andere, maar simpelweg dat er een hoger percentage kwetsbare mensen is. Het juiste is om de dodelijke slachtoffers per leeftijdsgroep te identificeren, waardoor deze bias wordt geëlimineerd.

Incidentie van de coronavirus-pandemie

De cumulatieve incidentie wordt gedefinieerd als het deel gezonde personen dat de ziekte gedurende een bepaalde periode ontwikkelt. We blijven hier Spanje als voorbeeld nemen.

Op dit moment is de incidentie in Spanje 96,56. Met andere woorden, bijna 97 mensen per 100.000 inwoners zijn besmet. Nogmaals, deze waarden zouden hoger zijn als de statistici rekening zouden houden met alle gevallen met milde symptomen.

Toch is de incidentie een zeer belangrijke parameter om een pandemie te begrijpen. Helaas zijn de cijfers beangstigend: we hebben het over duizenden geïnfecteerde mensen. We mogen echter niet uit het oog verliezen dat de totale bevolking van elk land tientallen of honderden miljoenen kan bedragen.

Kennis en gemoedsrust

Deze waarden betekenen geenszins dat we de beperkingen die ons zijn opgelegd niet serieus moeten nemen. We worden geconfronteerd met een situatie van uitzonderlijke omvang, daarom kunnen de cijfers de komende weken zonder de medewerking van iedereen nog hoger oplopen.

Wat we in dit artikel hebben geprobeerd te benadrukken, is de behoefte aan perspectief. In deze coronavirus-pandemie zijn de aantallen hoog en zeker zorgwekkend. We moeten echter een theoretisch begrip hebben van wat er gebeurt, zodat we niet voor hypochondrie, misverstanden, angst en paniek bezwijken.