De 5 verschillende soorten hersengolven

Weet je hoe je de verschillende soorten hersengolven kunt onderscheiden? Ontdek wat ze zijn, wat hun kenmerken zijn en bij welke processen ze helpen.

Het menselijk brein is een van de grote mysteries in de wetenschap. Hoewel we er niet veel van weten, is het ook waar dat we sommige van zijn functies heel goed begrijpen. We weten bijvoorbeeld dat je ze het best kunt omschrijven als een elektrochemisch orgaan. Bewijs hiervoor vinden we in de soorten hersengolven waarover we het in dit artikel gaan hebben.

We weten allemaal dat de hersenen voortdurend elektrische impulsen genereren. De analogie dat ze evenveel energie verbruiken als een gloeilamp van 10 watt is bijvoorbeeld bekend (zij het betwistbaar). Dit alles gebeurt via verschillende soorten hersengolven. Als je wilt begrijpen wat ze zijn en met welke processen ze te maken hebben, blijf dan lezen en we vertellen je er alles over.

Wat zijn hersengolven?

Je zult niet begrijpen wat de verschillende soorten hersengolven zijn als je niet eerst begrijpt wat een hersengolf eigenlijk is. De sleutel ligt in de neuronen. Al je emoties, gedachten en handelingen zijn mogelijk dankzij hen.

Neuronen zijn cellen in het zenuwstelsel die via een zenuwimpuls reageren op prikkels. Ze vormen een uitgebreid netwerk in de hersenen en andere delen van het lichaam. De gemiddelde volwassene heeft 86 miljard neuronen, en al deze genereren of ontvangen de zenuwimpulsen die bepalen wat je denkt, voelt of doet.

Hersengolven zijn niets anders dan de gesynchroniseerde elektrische impulsen van een keten van neuronen. Niet alle golven zijn hetzelfde, want ze verschillen in snelheid of frequentie. We kunnen ze meten met behulp van een elektro-encefalogram door sensoren op de hoofdhuid te plaatsen.

Alle soorten hersengolven worden gemeten in Hertz (Hz). Een hertz is een eenheid die de frequentie van een golf meet, gebaseerd op cycli per seconde. Bijvoorbeeld, vijf Hertz is vijf cycli in één seconde. Heel eenvoudig gezegd zijn hersengolven een afspiegeling van de functie van het centrale zenuwstelsel op dat moment.

5 soorten hersengolven

Nu je een algemeen idee hebt van wat een hersengolf is, zul je veel beter kunnen begrijpen wat de soorten zijn. Je hersenactiviteit varieert naargelang de activiteit die je werkelijk doet.

Zo manifesteren de hersenen andere golven als je in rust bent en zwijgt dan als je actief bent en praat. Laten we eens kijken naar de vijf soorten hersengolven.

1. Delta hersengolven

Dit zijn de langzaamste hersengolven – die met de grootste amplitude en de laagste frequentie. Ze oscilleren tussen 1 en 3 Hz, hoewel ze soms 4 Hz kunnen bereiken. Het zijn de karakteristieke golven die geproduceerd worden als we slapen en ze werden voor het eerst gecatalogiseerd in 1930 dankzij William Grey Walter.

Ze manifesteren zich vooral in stadium 3 van de slaap, en gaan in stadium 4 bijna de hele hersenen overheersen (zie slaapstadia). Ze ontstaan in de thalamus of de cortex en volgens onderzoekers (Engelse link) zijn er verschillen in productie tussen mannen en vrouwen (vanaf de leeftijd van 30-40 jaar produceren vrouwen meer).

2. Theta hersengolven

Theta hersengolven zijn golven die oscilleren tussen 4 en 8 Hz. Ze worden in verband gebracht met stadium 1 en 2 slaap, dus ze ontstaan als je in een dromerige of zelfs meditatieve toestand bent.

Dit zijn niet de enige contexten waarin je theta golven kunt ontwikkelen, want ze kunnen ook verschijnen bij het uitvoeren van automatische activiteiten.

Bijvoorbeeld je tanden poetsen, je haar kammen, en zelfs sporten (als het gaat om een zich herhalende, automatische beweging, vrij van gevaar of verrassingen). We hebben het over toestanden die tussen waken en dromen in liggen, en het zijn de activiteiten die je op de automatische piloot uitvoert.

3. Alfa hersengolven

We beginnen de golven die met slaap te maken hebben achter ons te laten en gaan het nu hebben over die welke bij waakzaamheid betrokken zijn. Alfa hersengolven zijn die welke als een soort scharnier dienen. Ze oscilleren tussen 8 en 12 Hz. Deze hersengolven verschijnen als je ontspannen bent, maar als je nog wakker en mogelijk alert bent.

Ze ontstaan in de occipitale kwab en houden volgens sommige onderzoekers (Engelse link) verband met ideeën of creatieve processen. Je ontwikkelt alfa golven als je je ogen rustig sluit en aan iets ontspannends denkt. Dan ben je wakker en aandachtig voor een externe prikkel, maar tegelijk genoeg losgekoppeld om je gedachten te laten afdwalen.

4. Bèta hersengolven

Dit zijn soorten hersengolven die verschijnen tijdens waakzaamheid. Ze variëren van 13 tot 38 Hz en houden verband met toestanden van volledig bewustzijn. Als je je ergens op concentreert, een of andere intellectuele activiteit doet (lezen, studeren, bouwen), of een beslissing neemt, produceer je deze hersengolven.

Ze worden soms onderverdeeld in drie subtypes: beta 1, 2, en 3. Iemand die lijdt aan gegeneraliseerde angststoornis zal bijvoorbeeld een ongewone hoeveelheid bèta 2 en 3 hersengolven ontwikkelen. Deze vergen veel energie, zodat ze niet te veel uren volgehouden kunnen worden zonder gevolgen te hebben (zoals stress of vermoeidheid).

5. Gamma hersengolven

Tenslotte vinden we de gamma hersengolven, die het snelst zijn en de hoogste frequentie hebben. Ze oscilleren tussen 39 en 42 Hz en houden verband met activeringsprocessen in verschillende delen van de hersenen. Men denkt dat ze de waarneming en het bewustzijn moduleren, hoewel ze ook ontstaan bij zeer complexe activiteiten (wiskundige puzzels oplossen, bijvoorbeeld).

Men weet (Engelse link)  dat ze zich rond de leeftijd van 4-5 jaar ontwikkelen en verband houden met toestanden van alertheid of zintuiglijke prikkeling(zoals epilepsie). Afgezien hiervan is de functie van deze golven onbekend. Sommigen denken dat ze een bijproduct zijn. Anderen denken dat ze betrokken zijn bij complexere mechanismen waar we nog geen weet van hebben.

Dit zijn dus de vijf soorten hersengolven die je ontwikkelt naargelang de context. Zoals je ziet zijn ze geen van alle 0 Hz, want dat wordt in verband gebracht met hersendood (omdat er geen elektrische signalen worden geproduceerd). Hoewel hierover enige controverse bestaat, gelooft men dat we hersengolven kunnen beheersen door elektro-encefalografische terugkoppeling.

Met deze vorm van behandeling wordt nog geëxperimenteerd, en de resultaten moeten met voorzichtigheid behandeld worden. Omdat sommige hersengolftoestanden of -fasen samenhangen met een bepaald gedrag (angst, slapeloosheid, aandachtstekort, hyperwaakzaamheid, enzovoort), is dit een vruchtbaar gebied om te onderzoeken.