Rocky Mountain Spotted Fever: symptomen en behandelingen

Rocky Mountain Spotted Fever is een potentieel dodelijke ziekte die wordt overgedragen door tekenbeten. Met een vroege behandeling is de prognose zeer positief.

Geschreven en geverifieerd door de bioloog Samuel Antonio Sánchez Amador.

Laatste update: 13 februari, 2023

Rocky mountain spotted fever (RMSF) is een bacteriële ziekte die door teken wordt overgebracht. Rickettsia rickettsii is het veroorzakende organisme, een gramnegatieve coccobacillus die endemisch voorkomt in Midden-, Noord- en Zuid-Amerika (vooral het noordoosten van de Verenigde Staten).

Het aantal mensen dat door RMSF wordt getroffen is de laatste jaren toegenomen. In de Verenigde Staten werden in het jaar 2000 495 gevallen gemeld, terwijl dit aantal in 2017 steeg tot 6.248 getroffenen. Omdat het uitvoeren van betrouwbare serologische tests erg moeilijk is, is het bovendien in veel van de gevallen niet helemaal duidelijk welk agens de veroorzaker is.

De eerste symptomen van Rocky Mountain spotted fevers zijn ernstige hoofdpijn en hoge koorts, die gepaard gaan met uitslag op polsen en knieën. Wil je alles weten over deze infectieziekte, lees dan verder.

Wat is Rocky Mountain Spotted Fever?

Rocky Mountain Spotted Fever is een bacteriële infectie van febriele aard. De veroorzaker is de bacterie Rickettsia rickettsii.  Het wordt overgebracht door verschillende soorten teken (Amblyomma, Dermacentor, en andere). De behandeling ervan is in het beginstadium eenvoudig. Als men deze aandoening echter niet behandeld, heeft ze een sterftecijfer van 80%.

De Centers for Disease Control and Prevention (CDC) meldt een reeks zeer interessante gegevens (Engelse link) om de aard en de prevalentie van de ziekte in de Verenigde Staten te begrijpen:

• Rocky Mountain spotted fever (RMSF) is een aandoening die sinds 1920 landelijk in dit land is gemeld.
• Tegenwoordig vallen alle klinische beelden die lijken op RMSF onder dezelfde categorie: Spotted Fever Rickettsiosis (SFR). Omdat ze serologisch niet te onderscheiden zijn, vallen hieronder RMSF, exanthemateuze rickettsiose, Rickettsia parkeri rickettsiose en Pacific Coast Tick Fever.
• Het sterftecijfer van deze rickettsioses is 0,5% van alle gevallen, waarbij Rocky Mountain Fever de meest dodelijke is. In het geval van RMSF is ongeveer 10% van de klinische gevallen fataal.
• Deze ziekten komen in alle maanden van het jaar voor, maar de seizoensgebondenheid is uitgesproken, vooral in mei-augustus.

Gemiddeld zijn er jaarlijks naar schatting 500 tot 2.500 R. rickettsii-infecties, maar de teken die de ziekteverwekker overbrengen worden slechts 20% van de tijd gevonden. Hoewel het aantal gevallen exponentieel is toegenomen, is het sterftecijfer gelukkig lager, dankzij het gebruik van geschikte medicijnen om de ziekte te behandelen.

De oorzaken van Rocky Mountain Spotted Fever

Om de oorzaak van Rocky Mountain Spotted Fever te begrijpen moeten we de bacterie en de vector ontleden. Beide zijn essentieel voor de overdracht van de ziekte op mensen.

Over de bacterie

De bacterie Rickettsia rickettsii iseen gramnegatief parasitair intracellulair micro-organisme. Het is een van de meest pathogene leden van het geslacht Rickettsia en komt veel voor op het westelijk halfrond.

Zoals de website StatPearls stelt (Engelse link), dringt de bacterie, zodra hij een gastheer binnendringt, de binnenkant van endotheelcellen binnen, dat zijn de cellen die de binnenkant van bloedvaten en haarvaten bekleden. Dit leidt tot verspreide ontsteking, verlies van biologische functie van interne barrières, en disfunctionele vaatdoorlaatbaarheid in het hele lichaam.

De bacterie kan via de bloedbaan-organen als de hersenen, de huid en het hart koloniseren. Om al deze redenen wordt de ziekteverwekker als dodelijk beschouwd, vooral bij oudere en immuungecompromitteerde patiënten.

Over de teken die de ziekte veroorzaken

Teken zijn de vector, d.w.z. ze fungeren als transportmiddel waardoor de bacterie in de bloedbaan van de gastheer terechtkomt. De belangrijkste ongewervelden die deze ziekteverwekker bij zich dragen zijn Dermacentor variabilis, Dermacentor andersoni, en Rhipicephalus sanguineus.

Zoals de Mayo Clinic aangeeft, moet de teek relatief kort op de huid van de gastheer blijven om de ziekte over te brengen. In tegenstelling tot andere door beten veroorzaakte ziekten is het voldoende dat hij een paar uur vastzit, hoewel 6-10 uur normaal is.

Naar schatting heeft 1-3% van de teken in de gebieden met de hoogste incidentie deze bacterie in zich. Daarom wordt deze ziekte als zeldzaam beschouwd, omdat niet elke beet leidt tot de manifestatie van het ziektebeeld. Het aantal gevallen neemt exponentieel toe in de zomer, wanneer deze ongewervelden hun piekactiviteit vertonen.

De symptomen van Rocky Mountain Spotted Fever

Zoals aangegeven in de MSD-handleidingen (Engelse link), verschijnen de symptomen 3-12 dagen na de tekenbeet. Door het tijdsinterval tussen de gebeurtenis en de ontwikkeling van de klinische symptomen herinneren veel patiënten zich in eerste instantie niet dat ze gebeten zijn, wat het diagnostische proces nog moeilijker maakt.

Na een paar dagen verschijnen symptomen als hoge koorts en ernstige hoofdpijn. Tussen de eerste en zesde dag van de koorts verschijnt de bekende rode uitslag op handen, enkels, voeten en onderarmen. Petechiën, gevormd door de extravasatie van erytrocyten bij beschadiging van een capillair, komen ook vaak voor.

Verminderde doorlaatbaarheid van hart en bloedvaten en verspreide ontsteking leiden tot symptomen van het centrale zenuwstelsel (CZS). Ernstige hoofdpijn, algemene verwardheid en cardiovasculaire instabiliteit zijn typische tekenen van deze ziekte.

Mogelijke complicaties

Zoals aangegeven door de U.S. National Library of Medicine en andere bronnen, komen complicaties veel voor als de ziekte niet tijdig wordt aangepakt. Dertig tot tachtig procent van de patiënten overlijdt als ze onbehandeld blijven.

Tot de meest dodelijke mogelijke gevolgen van de bacterie behoren de volgende:

• Hersenschade. Als de bacteriën naar de hersenen migreren, kan een ontstekingsgebeurtenis optreden die bekend staat als encefalitis . Kenmerkend voor deze ziekte zijn hoofdpijn, koorts, vermoeidheid en, in de ergste gevallen, bewustzijnsverlies met onherstelbare weefselschade.
• Hartfalen. De bacteriën dringen het endotheel van de bloedvaten binnen. Dit kan de bloedstroom belemmeren en leiden tot stollingsproblemen.
• Endocarditis. Als de bacteriën het hart bereiken, kunnen ze een ontsteking van de weefsels ervan veroorzaken.

Diagnose en behandeling

Zoals gezegd is het vrijwel onmogelijk om onderscheid te maken tussen verschillende rickettsiale infecties. Daarvoor wordt meestal bloedonderzoek gedaan bij de patiënt. Dit kan echter enkele weken duren. Als de behandelaar Rocky Mountain Spotted Fever vermoedt, wordt onmiddellijk begonnen met een antibiotische behandeling.

Deze vroege aanpak heeft het sterftecijfer de laatste jaren teruggebracht van 20% tot 5%, dus bij het eerste teken van symptomen is het essentieel om onmiddellijk naar een arts te gaan. Het behandelingsmiddel van keuze is altijd doxycycline.

Het middel wordt oraal toegediend als de infectie mild is, maar intraveneus als de symptomen ernstig zijn. De koorts verdwijnt meestal in de eerste 3 dagen na het begin van de behandeling, hoewel het middel zonder uitzondering 7 dagen moet worden ingenomen.

Antibiotica worden meestal niet voorgeschreven aan mensen die door een teek zijn gebeten , maar geen symptomen hebben. Het kan echter nooit kwaad om een beet te melden aan gezondheidswerkers.

Preventie van Rocky Mountain Spotted Fever

Deze ziekte wordt als zeldzaam beschouwd, omdat slechts maximaal 3% van de teken deze bacterie in zich heeft. Toch kunnen altijd bepaalde preventieve maatregelen worden genomen als je het veld in gaat. Denk aan zaken zoals het dragen van lange kleding, zelfonderzoek na een wandeling, of het gebruik van insectenwerende middelen.

Het is ook een goed idee om huisdieren te ontwormen en elk oppervlak waar een hond leeft van tijd tot tijd te ontsmetten. Vergeet niet dat Rhipicephalus sanguineus de ziekte kan overbrengen en dit is de typische teek van tamme honden.

Een zeldzame ziekte die te genezen is

Rocky Mountain spotted fever is niet besmettelijk en daarom heeft de patiënt geen sociale isolatie nodig. Bij tijdige ontdekking en behandeling is de prognose zeer positief, want vrijwel alle gevallen lossen zichzelf op binnen 7 dagen na toediening van doxycycline.

Ziekten als deze benadrukken de noodzaak van zelfzorg en waakzaamheid bij de omgang met huisdieren of bij wandelingen en buitenactiviteiten. Het is altijd een goed idee om met een metgezel te gaan en elkaar aan het eind van de dag te onderzoeken op teken.