Wat zijn antimicrobiële middelen?

Op dit moment proberen wetenschappers andere antiparasitaire middelen te ontdekken met minder bijwerkingen en die de ontwikkeling van parasitaire resistentie tegen commerciële medicijnen bestrijden. Lees hier meer over antimicrobiële middelen.

Antimicrobiële middelen zijn geneesmiddelen die de groei van verschillende micro-organismen kunnen stoppen. Of een bepaald antimicrobieel middel normaal gesproken effectief zal zijn is afhankelijk van het type micro-organisme.

Er zijn verschillende antimicrobiële middelen die de groei van bacteriën, schimmels of parasieten tegengaan. In dit artikel zullen we daarom de verschillende soorten antimicrobiële middelen, het gebruik ervan en hun belangrijkste kenmerken nader gaan bekijken.

Soorten antimicrobiële middelen

Over het algemeen kunnen deze middelen worden geclassificeerd op basis van twee aspecten. Ten eerste op basis van hun werkingsmechanisme. Ten tweede op basis van het soort micro-organisme.

Classificatie van antimicrobiële middelen volgens hun werkingsmechanisme

Volgens deze classificatie kunnen we de volgende 3 groepen antimicrobiële middelen onderscheiden:

• sterilisatoren
• desinfectiemiddelen
• antiseptica en chemotherapeutica

Sterilisatoren

Sterilisatoren zijn in staat om elk type micro-organisme te doden (link in het Engels). Twee van de bekendste sterilisatoren zijn glutaaraldehyde en ethyleenoxide. Verder worden voor dit doel ook fysieke methoden gebruikt zoals:

• warmte
• filtratie
• ioniserende straling

Ontsmettingsmiddelen

Artsen gebruiken ontsmettingsmiddelen om micro-organismen op oppervlakten te doden. Ze doen dit vanwege de toxische effecten die ze meestal op levend weefsel veroorzaken. Over het algemeen zijn enkele van de meest gebruikte ontsmettingsmiddelen alcohol en jodiumverbindingen zoals Betadine.

Het is belangrijk om onderscheid te maken tussen desinfectie en sterilisatie. In tegenstelling tot sterilisatoren zijn ontsmettingsmiddelen niet in staat micro-organismen volledig te doden.

Antiseptica en chemotherapeutica

Beide hebben vergelijkbare toepassingen. Een van de verschillen is echter dat antiseptica rechtstreeks op beschadigd weefsel worden aangebracht om groei van micro-organismen te voorkomen. Chemotherapeutica worden echter intraveneus toegediend.

Classificatie van antimicrobiële middelen volgens het type micro-organisme

Hieronder zullen we antimicrobiële stoffen classificeren op basis van de micro-organismen waartegen ze gebruikt kunnen worden.

Antibiotica

De term antibioticum (meervoud antibiotica) verwijst naar een chemische stof die de groei van bepaalde soorten gevoelige micro-organismen doodt of remt. Zoals hun naam al doet vermoeden, gebruiken artsen antibiotica om bacteriële infecties te behandelen.

Medische specialisten gebruiken deze medicijnen zowel in de diergeneeskunde als bij de mens. Daarnaast gebruiken ze deze samen met antiparasitaire middelen en andere antimicrobiële middelen. Over het algemeen is het doel van de behandeling met antibiotica om een ongewenst micro-organisme te doden.

Het is belangrijk om te vermelden dat zowel zelfmedicatie met als incorrect gebruik van antibiotica een ernstig probleem voor de volksgezondheid is. De reden hiervoor is dat bacteriën namelijk resistentiemechanismen tegen verschillende antibiotica kunnen ontwikkelen. De aanvankelijk effectieve behandelingen werken dus niet langer. De antibiotica worden daardoor ineffectief.

Schimmelwerende middelen

Deze worden ook wel antimycotica genoemd. Over het algemeen zijn dit stoffen die de groei van bepaalde schimmels stoppen of doden. Net als met antibiotica, gebruiken bepaalde mensen deze middelen als zelfmedicatie en misbruiken ze deze medicijnen. Helaas zorgt dit ervoor dat micro-organismen resistentie ontwikkelen tegen gewone medicijnen.

Enkele van de bekendste schimmelwerende middelen zijn onder andere:

• itraconazol
• posaconazol
• fluconazol
• voriconazol
• caspofungine

Antiparasitaire middelen

Deze antimicrobiële middelen worden zowel in de diergeneeskunde als bij mensen gebruikt. Ze bestrijden infecties die worden veroorzaakt door bacteriën en parasieten.

Deze middelen worden ook gebruikt voor de behandeling van sommige soorten kanker. De bekendste antiparasitaire middelen zijn over het algemeen anthelmintica en antiprotozoale middelen zoals:

• albendazol
• mebendazol
• trimethoprim
• paromomycin
• metronidazol
• ivermectine

Tegenwoordig proberen wetenschappers andere parasitaire middelen te ontdekken met minder bijwerkingen. Daarnaast proberen ze ook de ontwikkeling van parasietenresistentie tegen commerciële medicijnen te bestrijden.

Antivirale middelen

Medische specialisten gebruiken deze medicijnen om virale infecties te behandelen. Helaas kunnen ze de ziekte (nog) niet genezen. Ze kunnen de symptomen echter wel verlichten en de kans op complicaties verminderen. Over het algemeen bestaan er antivirale middelen voor elk type virus. Ze moeten echter worden voorgeschreven door een arts.

Conclusie

Algemeen gezien zijn antimicrobiële middelen in staat de groei van verschillende micro-organismen te remmen of te stoppen door de micro-organismen te doden. Artsen kiezen de beste optie afhankelijk van zowel de specifieke infectie als de gehele  situatie.

Microbiële geneesmiddelen zoals antibacteriële middelen, schimmelwerende middelen, antiparasitaire middelen en antivirale middelen zijn niet zonder recept verkrijgbaar. Zelfmedicatie met dit soort geneesmiddelen bevordert namelijk de ontwikkeling van resistentie tegen micro-organismen. De behandeling kan daardoor voor iedereen minder effectief zijn.