Griseofulvine: wat is het en waarvoor wordt het gebruikt?

Griseofulvine is een antischimmelmiddel dat wordt gebruikt bij de behandeling van hoofdhuid-, nagel- en huidinfecties. Hoe gebruik je het veilig?

Beoordeeld en goedgekeurd door de dokter Diego Pereira.

Geschreven door Carmen Martín

Laatste update: 15 augustus, 2024

Griseofulvine is een geneesmiddel dat in 1939 in Oxford werd ontwikkeld. Het wordt gebruikt om schimmelinfecties te behandelen, vooral in het haar en de nagels; het wordt daarom beschouwd als een antischimmelmiddel. Hoewel het in verschillende toedieningsvormen verkrijgbaar is, is de orale route de meest gebruikelijke.

https://www.farmacotherapeutischkompas.nl/bladeren/preparaatteksten/g/griseofulvine

Dit heeft een voordeel in effectiviteit ten opzichte van andere antischimmelmiddelen, maar het brengt ook bepaalde risico’s met zich mee. Daarom moet het met voorzichtigheid worden gebruikt, vooral als je andere medicijnen of supplementen gebruikt. Wij vertellen je alles wat je erover moet weten. Lees verder!

Waarvoor wordt griseofulvine gebruikt?

Griseofulvine is een schimmelwerend middel. Dit betekent dat het bedoeld is om infecties veroorzaakt door schimmels te behandelen (Engelse link). Bijvoorbeeld ringworm, die veroorzaakt kan worden door verschillende soorten (schimmels van de geslachten Microsporum, Epidermophyton en Trichophyton).

Het wordt van land tot land op verschillende manieren op de markt gebracht. Er zijn zowel generieke als merkgeneesmiddelen verkrijgbaar (het meest typische is Fulcin®). In dit geval is het doel infecties te behandelen die het haar, de nagels of de huid aantasten.

Hoe werkt het?

Griseofulvine stopt infecties veroorzaakt door bepaalde schimmels. Het werkingsmechanisme is te voorkomen dat de schimmel zich vermenigvuldigt en verspreidt naar nieuwe cellen.

Het doet dit door bepaalde structuren van de schimmel te vernietigen die betrokken zijn bij de celdeling. In het bijzonder remt het de mitose van de schimmel door de microtubuli van de cel te vernietigen.

Het middel slaat neer in de cellen van het lichaam die verantwoordelijk zijn voor de synthese van keratine. Deze zijn aanwezig in de huid, de nagels en het haar. Dit zijn de plaatsen waar het zijn antischimmelwerking uitoefent.

De effecten zijn meestal voelbaar tussen de tweede en vierde dag van de behandeling. Een totale genezing van de infectie kan echter weken of maanden duren. Dit hangt af van de plaats en de omvang van de schimmel.

Het wordt oraal toegediend omdat het via het darmslijmvlies wordt opgenomen. Het middel heeft een halfwaardetijd in het bloed van ongeveer 24 uur. Daarna wordt het in de lever gemetaboliseerd en via urine en ontlasting geëlimineerd.

Voorzorgsmaatregelen vóór het gebruik van griseofulvine

Zoals bij elk ander medicijn zijn er bepaalde aspecten waar je rekening mee moet houden voordat je griseofulvine inneemt. Allereerst zijn sommige mensen allergisch voor deze stof. Daarom is het mogelijk dat een ernstige allergische reactie optreedt.

Als dit het geval is, omvatten de symptomen zwelling van de keel, moeite met ademhalen, evenals netelroos en andere verschijnselen. Luchtwegobstructie kan levensbedreigend zijn. Het is essentieel om naar de eerste hulp te gaan als dit zich voordoet.

Anderzijds kan het middel een wisselwerking hebben met een aantal stoffen. Een daarvan is alcohol. Het kan de persoon gevoeliger maken voor de effecten van alcohol, wat leidt tot een hoger risico op intoxicatie.

Voorzorgsmaatregelen als je bepaalde ziekten hebt

Griseofulvine kan sommige pathologieën verergeren of compliceren. Omdat het wordt gemetaboliseerd in de lever, moet het niet worden toegediend aan mensen met leverfalen (Engelse link) of cirrose.

Hetzelfde geldt voor mensen die lijden aan systemische lupus erythematosus, of porfyrie. Dit laatste is een genetische ziekte die het bloed aantast. Bij beide aandoeningen kan toediening van dit middel een verergering van de symptomen veroorzaken.

Andere waarschuwingen over griseofulvine

Het wordt niet aanbevolen voor zwangere vrouwen, vrouwen die net bevallen zijn, of vrouwen die borstvoeding geven. Tijdens de zwangerschap kan het middel de placenta passeren en de foetus schaden.

In het geval van borstvoeding lijkt het over te gaan in de moedermelk. Daarom is het raadzaam contact op te nemen met een arts alvorens met deze behandeling te beginnen. Het mag niet gebruikt worden bij kinderen onder de twee jaar, omdat er geen bewijs is voor de veiligheid, dosering en werkzaamheid ervan.

Mogelijke bijwerkingen van griseofulvine

Griseofulvine is, net als elk ander geneesmiddel, niet vrij van bijwerkingen. Ze treden niet altijd op, maar er moet wel rekening mee worden gehouden. Bovendien zijn er enkele die vaker voorkomen dan andere. We leggen deze uit in de volgende paragrafen.

Veel voorkomende bijwerkingen

Veel voorkomende bijwerkingen (Engelse link) zijn huiduitslag, maagpijn en diarree. Misselijkheid, braken en duizeligheid kunnen ook voorkomen.

Sommige mensen ervaren gevoelloosheid of tintelingen in de ledematen. Er kunnen zelfs schimmelinfecties in de mond optreden. Tenslotte is vastgesteld dat het hoofdpijn, verwarring en slapeloosheid veroorzaakt.

Zorgwekkende bijwerkingen

Hoewel ze minder vaak voorkomen, ervaren sommige mensen bijwerkingen die zorgwekkender zijn. Eén daarvan hebben we al eerder opgemerkt – ernstige allergische reacties. Deze worden ook wel anafylaxie genoemd. Dit moet dringend behandeld worden.

In te grote hoeveelheden, of bij gevoelige patiënten, is leverschade mogelijk. Wanneer dit optreedt, kunnen vermoeidheid en zwakte optreden. Geelzucht, verlies van eetlust en maagpijn komen ook vaak voor. Ook kunnen gemakkelijker blauwe plekken ontstaan (door verminderde stolling).

Interactie met andere medicijnen

Een ander belangrijk punt om op te letten is dat het een wisselwerking kan hebben met andere medicijnen. Volgens een publicatie (Engelse link) van de Mayo Clinic kan het ook een wisselwerking hebben met vitamine- of kruidensupplementen. Het kan leiden tot toxische effecten of voorkomen dat de medicijnen effectief zijn.

Geneesmiddeleninteracties

Wanneer het een wisselwerking heeft met andere medicijnen, vermindert dit middel vaak de effectiviteit van die medicijnen. Dit komt omdat het ervoor zorgt dat de lever ze sneller metaboliseert. Daardoor neemt de aanwezigheid van deze geneesmiddelen in het lichaam af en werken ze niet goed meer.

Allereerst kan het de anticonceptiepillen aantasten. Als een vrouw behandeld wordt met griseofulvine, wordt aangeraden andere anticonceptiemethoden te gebruiken. Bijvoorbeeld barrièremethoden. Zo niet, dan kan ze zwanger worden. Andere geneesmiddelen waarmee wisselwerkingen optreden zijn de volgende:

• Warfarine. Dit is een antistollingsmiddel dat wordt gebruikt om cardiovasculaire gebeurtenissen te voorkomen, zoals trombo-embolie of hartaanvallen.
• Salicylaten, zoals aspirine (acetylsalicylzuur).
• Cyclosporine.
• Bepaalde barbituraten, zoals fenobarbital.

Aanbevelingen voor het gebruik van griseofulvine

Om dit middel correct te gebruiken, is het belangrijk te weten hoe het moet worden toegediend en wat de aanbevolen dosering is. Volgens een publicatie (Spaanse link) van de Clínica Universidad de Navarra kan deze variëren afhankelijk van de patiënt.

Het moet de arts zijn die de meest geschikte dosis kiest, afhankelijk van leeftijd, infectie en andere invloedrijke factoren. De orale dosis die gewoonlijk bij volwassenen wordt gebruikt varieert van 250 tot 500 milligram om de 12 uur. Ook kan 125 milligram om de 6 uur worden toegediend.

De behandeling moet worden volgehouden tot de infectie volledig is uitgeroeid. Dit kan weken of maanden duren.

Als het een tinea capitis (hoofdhuidinfectie) is, kunnen hogere doses worden aanbevolen. Ook is, als de infectie op de huid zit, meestal minder behandelingstijd nodig. Als het daarentegen io de nagels zit, wordt de behandeling meestal verlengd tot zes maanden.

Kinderen moeten 10 milligram per kilogram per dag innemen. In deze gevallen mag de gram griseofulvine per dag niet overschreden worden. Net als bij volwassenen kan het eenmaal per 12 uur of eenmaal per dag worden ingenomen.

Het wordt aanbevolen het middel in te nemen na het eten van voedsel dat rijk is aan vetten. Bijvoorbeeld na het eten van volle melk of kaas. De reden is dat vetten de opname ervan door de darmen verbeteren.

Wat te onthouden

Griseofulvine is een schimmelwerend middel. Net als alle andere medicijnen moet het met voorzichtigheid worden ingenomen, want het is niet zonder bijwerkingen. Bovendien kan het een wisselwerking hebben met andere stoffen en medicijnen.

Daarom moet het altijd worden voorgeschreven door een arts. Ook is het essentieel dat de arts op de hoogte is van alle medicijnen die de patiënt gebruikt, en van zijn medische geschiedenis. Dit is de enige manier om complicaties te voorkomen.