Een vaginaal pessarium: soorten, verzorging en risico's

Heb je ooit gehoord van een vaginaal pessarium? Ontdek hier waar het voor gebruikt wordt.

Beoordeeld en goedgekeurd door de dokter Diego Pereira.

Geschreven door Carmen Martín

Laatste update: 27 februari, 2023

Het vaginale pessarium is een hulpmiddel dat al lang wordt gebruikt in de gynaecologie. Het is bedoeld om bekkenorgaanverzakkingen via de vagina te behandelen. Bijvoorbeeld baarmoederverzakking, blaasverzakking, rectale verzakking, enzovoort.

Deze aandoeningen ontstaan wanneer de spieren en banden die deze organen ondersteunen verzwakken. Dit gebeurt vaak na de geboorte van meerdere kinderen of na het ondergaan van bekkenoperaties. En hoewel het vaginale pessarium een zeer nuttige vorm van behandeling is, zijn er bepaalde overwegingen nodig voordat het gebruikt wordt. Lees verder!

Wat is een vaginaal pessarium?

Een vaginaal pessarium is een hulpmiddel dat in de vagina wordt geplaatst. De functie ervan is het ondersteunen van de bekkenorganen die erin verzakken. Om het te begrijpen is het belangrijk uit te leggen wat de bekkenbodem is.

De bekkenbodem bestaat uit drie compartimenten. Het bovenste omvat de blaas en de urinebuis. Beide organen kunnen verzakken in de vagina, wat respectievelijk “cystocele” en “urethrocele” wordt genoemd.

Het middelste compartiment bestaat uit de vagina en de baarmoeder. In dit geval kan prolaps van de baarmoeder zelf, of zelfs van het vaginale gewelf optreden. Tenslotte kan ook het rectum in de vagina verzakken, waardoor een “rectocele” ontstaat.

Verzakking komt bij vrouwen veel voor. De reden is dat de bekkenbodem om allerlei redenen verzwakt kan zijn. Bijvoorbeeld door langdurige of instrumentele bevallingen, bekkenoperaties, multipariteit, enz.

Ook andere aspecten zoals overgewicht, leeftijd of zelfs genetische aanleg spelen een rol. Een vaginaal pessarium geneest de verzakking als zodanig niet, maar helpt wel om de verzakking onder controle te houden en het verloop ervan te vertragen.

Ze werken als een steun voor de vagina zelf. Ze verhogen dus de stevigheid van de spieren en weefsels van de bekkenbodem. Bij goed gebruik kunnen ze voor veel vrouwen een goede behandeloptie zijn. Ze kunnen echter ook complicaties veroorzaken.

Waarvoor wordt een vaginaal pessarium gebruikt?

Een vaginaal pessarium is een hulpmiddel waarmee een bekkenorgaanprolaps kan worden behandeld zonder toevlucht te nemen tot een operatie. Volgens een publicatie (Engelse link) in Trials worden ze gebruikt als de symptomen van prolaps mild zijn. Ook bij vrouwen die nog een kinderwens hebben of tijdens de zwangerschap.

Het idee om dit element tijdens de zwangerschap te gebruiken is om te proberen de baarmoeder in een goede positie te houden. Soms zorgt de vergroting van dit orgaan ervoor dat het in de vagina schuift. Dit kan leiden tot beknelling van de baarmoeder en de zwangerschap compliceren.

Pessaria worden aanbevolen voor vrouwen die een hoog risico lopen op een chirurgische ingreep. Bijvoorbeeld als ze lijden aan chronische ziekten, zoals hartziekten.

Aan de andere kant kunnen ze gebruikt worden om na te gaan of een operatie geïndiceerd is of niet. Een verzakking leidt vaak tot urine-incontinentie. Door het plaatsen van een pessarium zou dit moeten verdwijnen.

Het is echter mogelijk dat de incontinentie door andere oorzaken wordt veroorzaakt. Als dat zo is, zou het plaatsen van een pessarium dat niet verhelpen. Daarom dient het om te onderscheiden welke gevallen van incontinentie operabel zijn en welke niet. Dit wordt de “pessariumtest” genoemd.

Verschillende soorten

De meeste pessaria zijn gemaakt van siliconen. De grootte varieert afhankelijk van leeftijd en vaginale lengte. Meestal hebben jongere vrouwen grotere pessaria nodig dan oudere vrouwen, voor het comfort.

Volgens specialisten van de Mayo Clinic zijn er verschillende soorten pessaria, afhankelijk van hun vorm en kenmerken (Engelse link) .

• Ten eerste is er het ringvormige vaginale pessarium. Deze wordt het meest gebruikt bij vrouwen die lijden aan een milde verzakking.
• Anderzijds is er het donut- of donuttype. Die zijn geïndiceerd als de verzakking ernstiger is. Er is ook het incontinentiepessarium, dat gebruikt wordt bij inspanningsincontinentie (bij hoesten, lachen of bukken).

Hoe wordt een vaginaal pessarium ingebracht?

Voordat een vaginaal pessarium wordt ingebracht, moet een lichamelijk onderzoek van de vrouw plaatsvinden. Volgens deskundigen is het essentieel om een gynaecologisch onderzoek uit te voeren waarbij het type verzakking wordt geëvalueerd.

Tijdens het onderzoek moet de vagina worden opgemeten om de meest geschikte maat van het element te bepalen. Het moet zo nauwkeurig mogelijk zijn en mag niet buiten de vagina worden ingebracht als het te groot is.

Als het te klein is, kan het tijdens het plassen of poepen naar buiten komen. Je moet misschien verschillende maten proberen om het meest geschikte vaginale pessarium te vinden.

Om het in te brengen moet je idealiter handschoenen dragen of schone en gedesinfecteerde handen hebben. Hetzelfde moet gelden voor het hulpmiddel. Bovendien moet het hulpmiddel regelmatig worden vervangen en gecontroleerd.

Het is raadzaam dat de vrouw minstens elke drie tot zes maanden op controle komt bij haar gynaecoloog. In sommige gevallen kan het vervangen van het pessarium door de vrouw zelf worden uitgevoerd.

Er zijn echter andere die een speciale plaatsing hebben of niet ontworpen zijn voor lange periodes. Daarom moet het de arts zijn die adviseert wat in elk specifiek geval het beste is.

Mogelijke risico’s en bijwerkingen

Ondanks de voordelen zijn deze hulpmiddelen niet zonder risico’s en complicaties. Zoals een studie (Spaanse link) gepubliceerd in Clinical and Research in Gynecology and Obstetrics uitlegt, kunnen pessaria’s letsel veroorzaken aan de vaginawand.

Dit kan op zijn beurt pijn en bloedingen veroorzaken. De vaginale wand kan geleidelijk wegslijten, waardoor er een abnormale communicatie ontstaat tussen de vagina en het rectum. Dit wordt “rectovaginale fistels” genoemd. Ze kunnen zelfs ontstaan tussen de blaas en de vagina (vesicovaginale fistels).

Omdat het een vreemd lichaam in de vagina is, zal de afscheiding in dit gebied waarschijnlijk toenemen. Daarnaast wordt de kans op infecties vergroot. Bijvoorbeeld door Actinomyces. Het ontstekingsproces kan leiden tot cellulaire veranderingen met maligne mogelijkheden.

In sommige gevallen, hoewel zeer zelden, is het vaginale pessarium in verband gebracht met peritonitis en andere darmcomplicaties (Engelse link) . Het is ook waargenomen dat het in de vagina stuit.

Zorg en aanbevelingen

Bij het dragen van een vaginaal pessarium moet met bepaalde aspecten rekening worden gehouden. Allereerst zal een vrouw waarschijnlijk verschillende soorten en maten moeten proberen tot ze de juiste heeft gevonden. Bovendien moet ze het pessarium vaak zelf verwijderen, schoonmaken en opnieuw inbrengen.

Als er echter moeilijkheden zijn bij het uitvoeren van deze manoeuvres, kunnen ze in een dokterspraktijk worden gedaan. Aan de andere kant kan het, afhankelijk van het type vaginaal pessarium dat gebruikt wordt, nodig zijn om het tijdens geslachtsgemeenschap te laten zitten.

Dit kan het comfort en de keuze van de meest geschikte anticonceptiemethode in de weg staan. Als er complicaties optreden, zoals zweertjes of slijtage van de vaginale wand, is het advies om het hulpmiddel te verwijderen. Idealiter is het het beste om twee tot drie weken zonder te blijven.

Daarnaast worden vaak oestrogenen en glijmiddelen voorgeschreven om in het gebied aan te brengen. Oestrogenen helpen het vaginale epitheel sterk te blijven en zich te herstellen. Ze kunnen worden toegediend in de vorm van crèmes, ringen of tabletten.

Volg bij het schoonmaken van het vaginale pessarium alle instructies van de arts en het merk. Dit vermindert de kans op vaginale infecties.

Wat je moet onthouden

Een vaginaal pessarium is een hulpmiddel dat gebruikt wordt om een verzakking van het bekkenorgaan te behandelen. Bijvoorbeeld wanneer de baarmoeder, blaas of endeldarm door de vagina drukt. Het is een goede behandeloptie bij vrouwen bij wie een operatie gecontra-indiceerd is. Ze zijn verkrijgbaar in verschillende maten en soorten.

Ze kunnen echter letsel, ongemak en andere complicaties veroorzaken. Daarom moeten de instructies van een arts altijd worden opgevolgd. Het is ook belangrijk om regelmatig gynaecologische controles te ondergaan.