Wat is de ziekte van Huntington?
De ziekte van Huntington is een erfelijke neurodegeneratieve aandoening die wordt gekenmerkt door bepaalde motorische, cognitieve en psychiatrische symptomen. Het komt meestal voor bij mensen van in de dertig of veertig en leidt na gemiddeld negentien jaar tot de dood.
De ziekte van Huntington is ook bekend als ‘Huntingtons chorea’. De naam verwijst naar de motorische veranderingen, of choreatische bewegingen, die het gevolg zijn van de ziekte.
Hoe wordt de ziekte van Huntington doorgegeven?
De ziekte van Huntington wordt overgeërfd op een autosomaal dominante manier. Met andere woorden, het defecte gen is ‘sterker’ dan het normale gen. Als gevolg daarvan hebben erfgenamen slechts één defecte kopie van het gen nodig om de ziekte te ontwikkelen.
Overigens vertelt de term ‘autosomaal’ ons dat het defect niet op de geslachtschromosomen zit. Integendeel, de genetische verandering die verantwoordelijk is voor de ziekte zit op chromosoom 4. Laten we een voorbeeld bekijken om dit beter te begrijpen.
Neem een echtpaar bestaande uit een man met de ziekte van Huntington en een vrouw zonder de ziekte. Stel je voor dat zij twee exemplaren van het normale gen heeft terwijl hij ten minste één defect gen heeft.
Wat zou er gebeuren als ze een kind krijgen?
Het kind zou 50% kans hebben om een gezond gen van de vader en 100 % kans om een gezond gen van de moeder te ontvangen. Er zou echter ook een kans van 50% bestaan dat het kind het defecte gen van de vader zou erven. In het laatste geval zou het kind de ziekte ontwikkelen. Die kans is dus 25%.
Bij de ziekte van Huntington is de penetrantie bijna 95%. Dit betekent dat bijna alle mensen met het defecte allel (een bepaalde variant van een gen) de symptomen zullen ontwikkelen.
Wat veroorzaakt de ziekte van Huntington?
De ziekte komt voort uit een abnormaal lange CAG-trinucleotide herhaling in het Huntington-gen, dat zich op chromosoom 4 bevindt.
In de meeste gevallen komen er 39 CAG-herhalingen of meer voor, wat een indicatie is van de ziekte.
De afwijking muteert het huntingtine-eiwit (eiwit dat geproduceerd wordt door het huntington-gen). Dit eiwit veroorzaakt zowel directe als indirecte neurologische schade.
Voortgang van de ziekte van Huntington
Normaal gesproken openbaart de ziekte zich bij mensen tussen de 30 en 40 jaar. Er zijn echter gevallen waarin de ziekte zich ontwikkelt tijdens de kindertijd of de jeugd van een persoon. Aan de andere kant van het spectrum bevinden zich gevallen waarbij de ziekte van Huntington zich ontwikkelde bij mensen boven de 55 jaar.
Kortom, de leeftijd waarop de eerste symptomen zich voordoen kan variëren.
Huntingtons chorea leidt langzaam maar onverbiddelijk tot de dood. Tijdens de progressie ervan kunnen bepaalde symptomen zich duidelijker vertonen dan andere volgens de patiënt.
Eerste klinische symptomen
De eerste klinische symptomen zijn niet bijzonder duidelijk. Tekenen zijn slapeloosheid, friemelen, angstgevoelens en zelfs kleine gedragsveranderingen. Onwillekeurige hand- en voetbewegingen (het herhaaldelijk raken van voorwerpen) en trillen zijn ook een veelvoorkomend teken in de beginfase van de ziekte.
Voortgang van de ziekte
Naarmate de ziekte van Huntington zich verder ontwikkelt, worden motorische symptomen steeds uitgesprokener en zijn ze moeilijker te controleren.
- Choreatische bewegingen. Dit zijn onwillekeurige bewegingen van de ledematen. Ze zijn niet ritmisch of regelmatig, hoewel ze enigszins kunnen lijken op ‘dansen’. Ze worden in de loop van de tijd erger, waardoor de persoon niet in staat is om zijn dagelijkse activiteiten uit te voeren.
- Bradykinesie. Met andere woorden, de patiënten beginnen trage bewegingen te vertonen.
- Dysartrie. Mensen met dysartrie hebben moeite met het uitspreken van woorden en geluiden maken.
Naast deze problemen zijn er ook cognitieve en psychiatrische veranderingen waarmee rekening moet worden gehouden. De eerstgenoemde cognitieve veranderingen kunnen leiden tot wijzigingen in diverse functies:
- Spraakproblemen. Patiënten ervaren problemen bij het herhalen, benoemen en vormen van volledige zinnen. Deze problemen zijn vergelijkbaar met motorische problemen, omdat ze subtiel beginnen. Ze zijn bijna onmerkbaar en verslechteren met het verstrijken van de tijd.
- Veranderingen in de organisatorische vaardigheden en in het vermogen om taken uit te voeren. Daarnaast doen zich problemen voor bij het herkennen en verwerken van de emoties van anderen en de eigen emoties.
- Moeite met ruimtelijke oriëntatie. Mensen met de ziekte van Huntington stoten zich relatief vaak tegen voorwerpen (hoeken, tafels, etc.).
Tot slot is er bijna altijd sprake van psychische symptomen. Deze kunnen zelfs al verschijnen voordat de eerste tekenen van de ziekte zich voordoen. Onder andere angstgevoelens en depressie zijn vaak verbonden met de progressie van de ziekte. Patiënten kunnen ook fasen van psychose en apathie vertonen.
Laatste stadium van de ziekte
In de laatste fase van de ziekte van Huntington verliezen patiënten alle functionaliteit. In deze fase hebben patiënten 24 uur per dag zorg nodig. Patiënten zijn in dit stadium niet meer in staat om te communiceren of na te denken, met uitzondering van korte momenten van geestelijke helderheid.
Naarmate de ziekte zich volledig ontwikkelt, neigen de choreatische bewegingen te verdwijnen en vertonen patiënten in plaats daarvan rigiditeit en bradykinesie. Ze hebben hulp nodig bij het eten en moeten, naast andere dingen, urinekatheters gebruiken om dagelijkse activiteiten te kunnen doen.
Het is ook in deze fase dat het risico op aspiratiepneumonie groot is. Sterfte is vaak het gevolg van de complicaties die de ziekte veroorzaakt. Ook zelfmoord komt vaak voor.
Bekijk dit artikel: Wat je moet weten over multiple sclerose
Diagnose
Het vaststellen van de ziekte van Huntington gebeurt door middel van een lichamelijk onderzoek (evenals een gedetailleerd neurologisch onderzoek). Tegelijkertijd moet de arts de medische geschiedenis van de patiënt beoordelen, in het bijzonder zijn of haar familiegeschiedenis.
Daarnaast is ook psychiatrisch onderzoek noodzakelijk. Het onderzoek zal de arts helpen om de psycho-emotionele toestand van de patiënt grondiger te onderzoeken en de mogelijke problemen te bepalen.
In sommige gevallen zal de patiënt ook een genetische test moeten ondergaan, zoals wanneer de patiënt algemene motorische tekenen van de ziekte vertoont. De arts moet de resultaten aan de patiënt en ook aan diens familie uitleggen, gezien de gevolgen ervan.
Behandeling
Momenteel bestaat er geen behandeling die de ziekte geneest. De bestaande behandeling is gericht op het behandelen van de symptomen en het verbeteren van de kwaliteit van leven van zowel de patiënten als hun families en zorgverleners. Met dit doel voor ogen is het essentieel dat alle familieleden en zorgverleners van de patiënt psychologische ondersteuning krijgen.
Om de bewegingsproblemen te behandelen, worden farmaceutische geneesmiddelen zoals tetrabenazine gebruikt. Deze medicijnen verminderen de choreatische bewegingen. Ze kunnen de psychische symptomen echter verergeren. Met betrekking tot het behandelen van de psycho-emotionele toestand van de patiënt, kunnen behandelingen de volgende medicijnen omvatten:
- Antidepressiva
- Anxiolytische geneesmiddelen
- Stemmingsstabilisatoren
- Andere medicijnen
Daarnaast kunnen andere farmaceutische geneesmiddelen, zoals haloperidol, ook een optie zijn voor het behandelen van bewegingsproblemen.
Lopende onderzoeken
In de afgelopen 20 jaar zijn er bijna 100 klinische tests uitgevoerd met meer dan 49 verschillende actieve ingrediënten in de behandeling. Minder dan 4% van deze tests toonde echter veelbelovende resultaten.
Voorlopig zijn de meest veelbelovende resultaten afkomstig van therapieën die zich richten op het DNA of RNA van het gemuteerde huntingtine eiwit dat de ziekte genereert.
Alle aangehaalde bronnen zijn grondig gecontroleerd door ons team om hun kwaliteit, betrouwbaarheid, actualiteit en geldigheid te waarborgen. De bibliografie van dit artikel werd beschouwd als betrouwbaar en wetenschappelijk nauwkeurig.
- Ross, C. A., & Tabrizi, S. J. (2011). Huntington’s disease: From molecular pathogenesis to clinical treatment. The Lancet Neurology. https://doi.org/10.1016/S1474-4422(10)70245-3
- Frank, S. (2014). Treatment of Huntington’s Disease. Neurotherapeutics. https://doi.org/10.1007/s13311-013-0244-z
- Myers, R. H. (2004). Huntington’s Disease Genetics. NeuroRx. https://doi.org/10.1602/neurorx.1.2.255
- Damiano, M., Galvan, L., Déglon, N., & Brouillet, E. (2010). Mitochondria in Huntington’s disease. Biochimica et Biophysica Acta – Molecular Basis of Disease. https://doi.org/10.1016/j.bbadis.2009.07.012