Kinderen die opgroeien zonder vader of moeder

Eenoudergezinnen komen steeds vaker voor. Hoezeer één enkele ouder ook probeert de rol van beide ouders te vervullen, kinderen die zonder beide ouders opgroeien zullen last van emotionele lacunes hebben. En die moeten worden aangepakt.

Gezinnen veranderen met de tijd. In de westerse wereld neemt het aantal éénoudergezinnen toe en daarmee ook het aantal kinderen die opgroeien zonder vader of moeder.

De reden waarom een ‘traditioneel gezin’ plots een eenoudergezin wordt is eigenlijk niet zo van belang. Er zijn vele redenen denkbaar waaronder:

• echtscheiding
• een partner verlaat het gezin
• een partner die overlijdt
• afwezige ouders
• et cetera

Wél is het belangrijk om te onthouden dat kinderen in je eentje opvoeden veel uitdagingen en moeilijkheden met zich mee brengt. En die moet je leren aan te pakken.

Opgroeien zonder vader …of moeder

Er zijn steeds meer kinderen die opgroeien zonder vader of moeder. Het aantal echtscheidingen neemt toe. Vrouwen en mannen besluiten om alleen kinderen te krijgen en moeten de rol van opvoeder op zich nemen.

Hoewel het vaker voorkomt dat de vader de afwezige ouder is, kan er natuurlijk ook sprake zijn van een afwezige moeder.

Er zijn veel verklaringen voor deze situatie, maar de waarheid is dat er steeds meer eenoudergezinnen in het algemeen zijn. De impact op zowel de kinderen die zonder moeder of vader opgroeien als op de omgeving om hen heen neemt dan ook toe.

Een alleenstaande ouder kan de verantwoordelijk op zich proberen te nemen om het kind op te voeden, het kind naar school te sturen en hem of haar door het leven heen te helpen. De afwezige ouder zal echter ook een groot emotioneel vacuüm veroorzaken.

Ook zijn er gevallen waarin de ene ouder wel aanwezig is, maar de andere geen emotionele band heeft met de kinderen. In beide gevallen (fysieke afwezigheid of emotionele afwezigheid) zijn de effecten vernietigend op de ontwikkeling en het emotionele evenwicht van kinderen.

De gevolgen van opgroeien met een afwezige ouder

Behalve in het geval van uitgebreide families, waarin een ander familielid de rol van de afwezige ouder op zich neemt, kunnen kinderen die zonder vader of moeder opgroeien verschillende gedragsstoornissen ontwikkelen.

Dit feit wordt algemeen erkend en geaccepteerd door heel wat specialisten en beschreven in een aantal onderzoeken.

Om hun gevoelens van verdriet, woede, verlatenheid en overweldigende angst te verbergen, kunnen kinderen die opgroeien zonder een van hun ouders problemen ontwikkeling zoals:

• Moeilijkheden in de omgang met andere kinderen.
• Aandachtstekort en slechte prestaties op school.
• Emotionele leegte en een laag zelfbeeld.
• Emotionele problemen zoals angst, depressie of agressie.
• Angst voor achterlating, wat kan leiden tot opstandig gedrag of sociaal isolement.
• Druggebruik of verslaving.
• Minder ondersteunend en empathisch gedrag.
• Minder zelfbeheersing
• Weinig schuldgevoel.
• Kampen met seksuele identiteitsproblemen.

Tips om kinderen op te voeden die opgroeien in een eenoudergezin

Een kind opvoeden of grootbrengen is een zeer moeilijke taak voor gehuwde koppels. Maar die taak is nog veeleisender als alle verantwoordelijkheden op de schouders een alleenstaande ouder rust.

Een kind heeft positieve bekrachtiging om gezond en gelukkig op te groeien en te rijpen als een zelfbewuste volwassene met een goed gevoel van eigenwaarde.

De volgende tips kunnen je helpen bij het uitdagende opvoedingsproces om je kinderen op te voeden als alleenstaande ouder.

1. Zoek steun bij het gezin

Ten eerste, als er iemand in het gezin is die je actief kan ondersteunen bij de opvoeding van je kind, aanvaard dan die hulp. Een grootouder, een oom of een tante kan een deel van het emotionele vacuüm opvullen dat veroorzaakt wordt door de afwezigheid van een ouder.

2. Zoek psychologische hulp

Wees vervolgens niet bang om advies te gaan vragen aan een psycholoog. Die kan je helpen de gevolgen van de afwezigheid van de ouder te begrijpen, evenals de problemen die zich kunnen voordoen in je relatie met je kind.

Een therapeut kan je ook helpen om jezelf en de partner die je heeft achtergelaten te vergeven om je kind alleen op te voeden.

3. Probeer de ander niets te verwijten of te beschuldigen

Wanneer je het lastig hebt met je kind, vermijd dan de schuld op de afwezige ouder of op je kind te schuiven. Door slecht over de afwezige ouder praten zal je niets positiefs bereiken.

Kinderen voelen zich vaak schuldig voor de afwezigheid van hun ouders, ook al is dat niet hun schuld.

4. Vermijd vergelijkingen

Vermijd je gezin te vergelijken met een ander gezin met twee ouders. Je kind zal dat waarschijnlijk zelf wel doen, dus probeer niet het slechte voorbeeld te zijn. Deze vergelijkingen:

• doen vaak pijn
• veroorzaken mogelijk nog meer frustraties
• verdiepen de wonden

5. Creëer duidelijke en flexibele regels

Wanneer een ouder alleen overblijft als het hoofd van het huishouden, dan kan hij/zij zeer streng zijn met de regels, of juist zeer laks. Ook voor kinderen die opgroeien zonder vader of moeder is dit geen goed idee.

Er moeten duidelijke regels zijn. Tegelijkertijd moet er echter een zekere mate van flexibiliteit zijn, zodat ze aan de omstandigheden kunnen worden aangepast. Dat garandeert het geluk en het welzijn van je kinderen en van jezelf.

6. Breng tijd door met je kinderen

Als er niemand is om je verantwoordelijkheden mee te delen, dan zijn er vaak veel taken en activiteiten die je moet zien af te werken. Maar maak wel tijd vrij (hoe kort ook) om dingen met je kinderen te doen:

• help hen bij hun huiswerk
• lees een verhaaltje voor
• ga met hen wandelen

7. Werk aan tolerantie en oefen geduld

Wees verdraagzaam en geduldig, zowel met je kinderen als met jezelf. Accepteer de moeilijke tijden. Vermijd de wens om beide opvoedingsrollen te vervullen, want dat is nu eenmaal onmogelijk.

Je kunt één enkele rol vervullen en van daaruit je kind het beste geven.

Denk altijd ook aan jezelf

Aangezien je je kinderen alleen opvoedt, is het belangrijk dat je de mogelijkheid om een nieuw iemand in het gezin te verwelkomen niet negeert.

Het zal geen gemakkelijke beslissing zijn. Als je een nieuwe partner hebt, dan moet die begrijpen en accepteren dat je kinderen ook in zijn of haar leven worden opgenomen. Ook moet die nieuwe persoon begrijpen dat hij/zij een rol in het gezin op zich moet nemen.

Sta jezelf toe om gelukkig te zijn met je nieuwe partner. Bitter en gesloten zijn zal geen positieve resultaten opleveren. Je gezin herbouwen geeft je kind de kans om nieuwe banden en gevoelens op te bouwen met de tweede ouderfiguur die het nodig heeft.